بخشی از مقاله
-1 چکیده
این پژوهش دربردارنده مطالعاتی جهت تخمین هزینه ساخت کشتی بر اساس فرمولاسیون روش پارامتری است. مفاهیم و پایههای تئوریک روش پارامتری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و سپس با توجه به مورد مطالعه در سه بخش هزینهای در فرآیند ساخت کشتی یعنی بدنه، تجهیزات و ماشینآلات به فرمولاسیون اعمال گشته است تا از این روی به طور موردی روشی برای تخمین هزینه ساخت از روش تخمین هزینه وزنی بر اساس روش پارامتری شکل گیرد. این روششناسی به سه کشتی کانتینربری در سه کشور لهستان، ایران و چین اعمال شده است و سپس دقت روششناسی در این سه مورد بررسی شده است. سپس فاکتورهای مهم در تجزیه و تحلیل مدیریتی هزینه مورد واکاوی قرار گرفته و راهکارهایی جهت مدل بهینه-سازی مدیریت هزینهای ارائه شده است.
کلمات کلیدی: هزینههای ساخت کشتی، روش پارامتری، تخمین هزینه وزنی، گروههای تکنولوژیک
-2 مقدمه
در زمانه جهانیسازی اقتصادی، کشورها به صورت افزایشی قدرت رقابت خود را در بازار جهانی بررسی نموده و آن را ارتقا میبخشند. در این میان صنایعی که قادر به همسازی خود با توسعه دینامیکی بازارهای ملی و بینالمللی نیستند قدرت رقابت خود را از دست میدهند و در بلند مدت بازار را ترک میکنند و سپس نابود میشوند. رقابتپذیری هر صنعت ملی با فاکتورهای خاصی تعیین میشود که هر یک از این فاکتورها در دیگری تاثیرگذار است. در صنعت کشتیسازی این فاکتورها عبارتند از: هزینه، زمان، کیفیت، خدمات پس از فروش و شرایط مالیه. هزینه با دامنه وسیعی که دربرمیگیرد فاکتور تعیینکننده در رقابتپذیری در صنعت کشتیسازی است. از این روزن ما در این صنعت شاهد یک صفبندی مشخص در این صنعت هستیم: کشورهای آسیایی با هزینه پایین ساخت و کشورهای اروپایی با بازدهی هزینه پایین و از لحاظ اقتصادی غیرمقرون به صرفه در ساخت.
هزینه مستقیم نیروی کار اولویت نخست در تخمین هزینههاست زیرا بقیه فاکتورهای متداخل در چارچوب تخمین هزینه در صنعت کشتیسازی به دلیل جهانیسازی تفاوت چندانی بین کشورهای مختلف ندارد، این در حالی است که هزینه نیروی کار به صورت اختصاصی به هر کشور به صورت جداگانه بستگی دارد. هرچند در بازار بینالمللی این امر به گونهای دیگر خصلتنمایی میگردد بدین دلایل: یک - در بقیه فاکتورهای هزینه نیز تفاوت فاحش و معناداری وجود دارد اما این جهانیسازی محصولات است که این تفاوتها را کمرنگ میسازد. به عنوان مثال تولید تجهیزات در ژاپن بسیار گرانتر از چین و کره تمام میشود - که دلیل این امر حفاظت قوی از محیط زیست است - . دو - تغییر وضعیت هزینه نیروی کار به کل هزینه است در هنگامهای است که هزینه تامین تجهیزات و ماشینآلات افزایش یابد. اینجاست که دیگر هزینه نیروی کار عامل اهم تاثیرگذار نیست. لذا میبایست دو فاکتور مهم دیگر یعنی هزینه مواد و مصالح، تجهیزات و ماشینآلات را نیز در کنار هزینه نیروی کار در نظر گرفت.
با توجه به این مطالب، این مقاله به دنبال ارائه و معتبرسازی فرمولاسیونی - روش پارامتری - جهت تعیین هزینههای کشتیسازی در مرحله ابتدایی فرآیند ساخت کشتی است. روشهای توسعهیافته تخمین هزینههای ساخت کشتی - مانند روشهای از بالا به پایین - جهت ارزیابی معیاری در مدلهای بهینهسازی در فاز طراحی مقدماتی به کار گرفته میشوند. روش پارامتری اما روشی است که در جهت توسعه تئوری طراحی کشتی به عنوان ابزاری قابل اعمال در مدلهای عملی طراحی و ساخت کشتی در نظر گرفته میشود. مسئله روششناسی تخمین هزینه ساخت کشتی در فاز مقدماتی طراحیموضوع کار بسیاری از پژوهشگران این حوزه بوده است. برخی در سالیان دور - دهه شصت و هفتاد میلادی - مانند بنفورد3 ] 1،2،[1 ، باکستون[4 ] 2 ، دارت[5 ] 3 و فیشر[6] 4 و برخی در دوران متاخر - دهه 90 و دهه نخست قرن بیست و یک - مانند 10 ]،9،8،[7 به پژوهش و تئوریپردازی در این حوزه پرداختهاند.
-3 چارچوب کار
جمعآوری داده در مدلهای واقعی برای تعیین هزینه ساخت امر دشواری است - به خصوص در مورد کشتیهایی که هنوز در فاز ساخت قرار دارند و تحویل نشدهاند - و از آن به عنوان یکی از مهمترین و چالشبرانگیزترین مولفهها و وظایف در صنعت کشتیسازی - هم برای کشتیسازیها و هم برای مالکان و کارفرمایان - نام برده میشود. به کارگیری یک ابزار قابل اعتماد در این زمینه یکی از دشوارترین کارها در پژوهشهای در زمینه توسعه بهینه-سازی روشهای توسعه طراحی مقدماتی کشتی است. در این پژوهش، ابتدا نتایج مربوط به توسعه ساخت کشتی در فاز طراحی به عنوان زمینهای برای ارزیابی روش پارامتری در جهت تخمین هزینههای ساخت کشتی در نظر گرفته شده است. سپس از این روش در جهت ارائه راهکارهایی برای الگوریتم-های بهینهسازی رایانهای بر اساس ساختار ریاضیاتی - تئوریک روش استفاده شده است.
-4 اهمیت تخمین هزینه در فاز طراحی
در فاز طراحی طراحان با دو الزام مهم رو در رو هستند؛ یکم آنکه راهکارهای فنی در طراحی را به کار گیرند و دو دیگر این است که از کدام راهکار طراحی برای ساخت استفاده گیرند که الزامات زمان، کیفیت و هزینه را ارضا نماید. هرگاه در فاز طراحی از الزام دوم غفلت شود آنگاه تقریباً تمامی نیازمندیهای در فاز ساخت و تجهیز مورد تایید قرار میگیرند و در صورت اشتباه جدی در فاز مذکور احتمالاً پروژه با شکست مواجه میگردد.
میشالسکی - 2004 - 5 آورده است:
محاسبات نشان میدهند که در فاز طراحی هزینهکردی حدود 10 درصد از هزینه کل رخ میدهد، این در حالی است که 85 درصد از هزینههای کل ساخت کشتی نیز در این فاز تعیین و موکد میگردند. سهم این هزینهها شامل تعیین کیفیت طراحی انجام شده است که در آن پارامترهای اساسی کشتی، تکنولوژی ساخت، مواد و مصالح مورد نیاز، انواع تجهیزات و ... تعیین میگردند. لهذا این فاز تاثیر بسیار زیادی در هزینههای صورت گرفته در فرآیند ساخت کشتی داراست.
-5 راهکارهای تخمین هزینه
چندین راهکار برای تخمین هزینه امروزه در دسترس قرار دارد. این راهکارها از سادهترین فرم تجربی تا پیچیدهترین روش که با استفاده از نرمافزار جزییترین هزینهها را در نظر میگیرد متغیر هستند. به طور کلی سه روش برای تخمین هزینه در صنعت کشتیسازی وجود دارد. این روشها عبارتند از: تخمین هزینه از روش پایین به بالا، تخمین هزینه از روش بالا به پایین و تخمین هزینه از روش پارامتری.
-6 روش تخمین هزینه وزنی بر اساس روش پارامتری
در این روش وزن مهمترین پارامتر متداخل در هزینه است و بر اساس آن هزینه تخمین زده میشود. بر اساس رابطهای که اریشن - - 1989 که ارائه نمود:
یکی از مثالهایی معمول برای روش اریشن - - 1989 برای تعیین وزن یک زیرگروه، فرمول است که برای وزن ماشینآلات ارائه شده است:
که x توان رانش و b ضریبی است که بر اساس انواع مختلف سیستمهای رانش تعیین میگردد. در این مثال، توان رانش همچنین بر اساس فرمولی تخمین زده میشود که در آن سرعت و سطح خیس متغیرهای مستقل هستند:
که و به ترتیب سرعت و سطح خیس هستند. بر اساس این روش میتوان رابطهای برای هزینه بر اساس سرعت و سطح خیس به دست آورد.میشالسکی - - 2004 رابطهای ارائه داد که بر اساس آن بتوان کل هزینههای کشتیسازی را بر اساس وزن CER ها به دست آورد. در این روش کستی به سه زیرگروه که گروههای تکنولوژیکی خوانده میشوند تقسیم میگردد. برای هر گروه تکنولوژیکی روابطی بین هزینه واحد و وزن خود زیرگروه تعیین میگردد. همه آنها دارای ساختار ریاضیاتی هستند:
ضریب ساختاری است که بر اساس رگرسیون با وزن آن و یک گروه تکنولوژیکی است و j واحد هزینه بر اساس دلار بر تن است که استفاده از روش حداقل مربعات به دست میآید. آنگاه که وزنهای هر یک از گروههای تکنولوژیکی مشخص باشد، خواهیم داشت:
در معادله بالا مربوط است به پارامتر عملکرد کشتی که وزن زیرگروه مذکور در بالا را مشخص میکند. یا هزینه کل بر اساس رابطه زیرتعیین میگردد:
