بخشی از مقاله
چکیده
عملیات کشتی به کشتی، به تکنیک های استفاده شده توسط کشتی های تجاری اشاره میکند، که در حین حرکت شناور یا در حالت توقف اقدام به بارگیری/تخلیه آن از/به کشتی دیگر میکنند. کشتی دریافت کننده کالا، کشتی دختر و کشتی که بار ارائه میدهد، کشتی سبک شونده یا کشتی مادر نامیده میشود.
دلایلی که موجب میشود به سمت این روشها روی آورده شود شامل سبکسازی یک کشتی قبل از ورود به لنگرگاه و یا برای بازیابی شناوری کشتی که به علتی مانند سانحه، از شناوری آن کاسته شده است، عملیات سوخترسانی، خریدن زمان در یک برنامه زمانبندی بسیار فشرده، دلایل تجاری مانند تغییرات مالکیت محموله در حالی که کشتی حامل در دریاست.
در این مقاله خطرات بالقوه عملیات کشتی به کشتی در پایانه نفتی خارگ شناسایی شده و راهکارهایی مناسب جهت جلوگیری از بروز خطر ارائه شده است. در این پژوهش، پس از مطالعه تحقیقات دیگران، استانداردها و دستورالعملهای مرتبط با عملیات کشتی به کشتی و متخصصین حیطه عملیات کشتی به کشتی، خطرات بالقوه عملیات کشتی به کشتی شناسایی شده و بر اساس آنها پرسشنامهای تنظیم شده که توسط 50 نفر از متخصصین عملیات کشتی به کشتی پاسخ داده شده است. دادههای تحقیق با استفاده از روش تحلیل مقایسه زوجی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
مقدمه
شرایط مختلف کاری، تحریمها، عمق نامناسب اسکلهها، پایانهها و.... موجب میشود که گزینه عملیات کشتی به کشتی مورد توجه قرار گیرد. هر چند که عملیات کشتی به کشتی فرآیندی پیچیده، دشوار و پرخطر است ولی در بعضی شرایط، راهکاری کارگشاست که نمیشود از آن چشمپوشی نمود. از این رو لازم است که خطرات بالقوه آن شناسایی شود و در راستای ایمنسازی آن راهکارهای مناسبی ارائه شود. اصطلاح عملیات کشتی به کشتی، به تکنیکهای استفاده شده توسط کشتیهای تجاری اشاره میکند که در حین حرکت شناور اقدام به بارگیری یا تخلیه آن میکنند
معمولا انجام عملیات بین کشتیهای در حال حرکت بسیار پیچیده است. بسیاری از عملیات تخلیه و بارگیری بارها در یک ترمینال مستقر بر زمین صورت میپذیرد. با این حال، گاهی اوقات، این روش میتواند برای انتقال کالا از یک کشتی به کشتی دیگر در دریای آزاد مفید باشد که این فرآیند را عملیات کشتی به کشتی نامند.[2] یک کشتی نقش ترمینال را بازی میکند، در حالی که کشتی دیگر در نقش مهار کردن به ترمینال عمل میکند.
کشتی دریافت کننده کالا، کشتی دختر و کشتی که بار ارائه میدهد، کشتی سبک شونده یا کشتی مادر نامیده میشود. دلایلی که موجب میشود به سمت این روشها روی آورده شود شامل سبکسازی یک کشتی قبل از ورود به لنگرگاه و یا برای بازیابی شناوری کشتی که به علتی مانند سانحه، از شناوری آن کاسته شده است، عملیات سوخترسانی، خریدن زمان در یک برنامه زمانبندی بسیار فشرده، دلایل تجاری مانند تغییرات مالکیت محموله در حالی که کشتی حامل در دریاست
از آنجا که عملیات کشتی به کشتی بسیار پیچیده است و وقوع حادثه برای هر یک از دو کشتی - کشتی دریافت کننده بار و کشتی ارائه دهنده بار - در حین انجام عملیات - نزدیک شدن دو شناور به یکدیگر، اتصال دو شناور به یکدیگر، بارگیری، جدا شدن دو شناور از یکدیگر - ممکن است خسارات زیاد یا جبران ناپذیر و همچنین تلفات انسانی را بر طرفین تحمیل کند، شناسایی خطرات بالقوه عملیات کشتی به کشتی امری ضروری است و لازم است که پس از شناسایی آنها، راهکار یا راهکارهای مناسبی برای جلوگیری از بروز خطر در انجام این فرآیند حساس ارائه شود. لذا تصمیم بر انجام پژوهشی برای "شناسایی خطرات بالقوه عملیات کشتی به کشتی در پایانه نفتی خارگ و ارائه راهکار مناسب" در نظر گرفته شد.
روش تحقیق
روش تحقیق ارتباط تنگاتنگی با موضوع، هدف پژوهش و میزان دسترسی به امکانات دارد تا محقق بتواند با هزینه کم به صورت دقیق، آسان و سریع به بررسی و تحلیل منطقی یافتهها بپردازد و به پاسخ پرسشهای مطرح شده دست یابد.
انتخاب و تصمیمگیری در مورد مسائل چند معیاره فرآیندی پیچیده است و انسانها همیشه مجبور به تصمیمگیری در مورد آنها هستند. در بعضی موارد نتیجه تصمیمگیری از اهمیت زیادی برخوردار است و بروز خطا ممکن است ضررهای جبران ناپذیری را به بار آورد، بنابراین لازم است تا از روش یا روشهای مناسبی برای انتخاب بهینه و تصمیم گیری صحیح استفاده شود.
تحلیل مقایسه زوجی، در تعیین اهمیت تعدادی از انتخابهای مرتبط با یکدیگر مفید است. استفاده از مقایسهی زوجی، قضاوت و محاسبات را آسان میکند و میزان سازگاری و ناسازگاری تصمیم را معین میسازد که این موضوع از مزایای برجسته این روش در تصمیمگیری چند معیاره است. مقایسه زوجی بین معیارها و زیر معیارها به نحوی است که اگر ترجیح عنصر A بر عنصر B همواره برابر n باشد ترجیح عنصر B بر عنصر A همواره برابر 1/n خواهد بود.
روش بردار ویژه
در این روش wi ها به گونه ای تعیین می شوند که روابط زیر صادق باشد :
که در آن aij ترجیح عنصر i ام بر j ام است و wi نیز وزن عنصر i ام و یک عدد ثابت می باشد. این روش نیز یک نوع میانگین گیری است، زیرا در این روش وزن عنصر i ام یعنی wi طبق تعریف برابر است با :
که A همان ماتریس مقایسه زوجی } یعنی { [ A = a ij] و w بردار وزن و یک اسکالر - عدد - است. طبق تعریف چنانچه این رابطه بین یک ماتریس - - A و بردار - - w و عدد - - برقرار باشد گفته می شود که w بردار ویژه و مقدار ویژه برای ماتریس A می باشند. میانگین هندسی در این روش میانگین هندسی عناصر هر سطر محاسبه شده و سپس بردار حاصل نرمالیزه می شود تا بردار وزن حاصل گردد.
طراحی پرسشنامه
برای تحلیلهای مقایسه زوجی، سلسهمراتبی و ... از پرسشنامه خبره استفاده میشود. پرسشنامه از طریق مقایسه زوجی گزینهها تهیه میشود. برای هر عامل یک پرسشنامه تهیه میشود و برای امتیازدهی از مقیاس 1 تا 9 استفاده میشود.
جدول:1 مقیاس امتیازدهی در مقایسه زوجی
با استفاده از مقیاس ذکر شده در جدول 1 هر یک از گزینهها را براساس هر یک از عوامل به صورت زوجی مقایسه میکنند. روایی و پایایی پرسشنامه به کمک روش آلفای کرونباخ معادل 0/79 تعیین شد.
تعیین وزن معیارها
پرسشنامه خبره نخست با مقایسه زوجی معیارهای اصلی بر اساس هدف به تعیین اولویت هر یک از معیارهای اصلی میپردازد. بنابراین باید معیارها را براساس هدف به صورت دو به دو با هم مقایسه نمود. اکزل و ساتی استفاده از میانگین هندسی را بهترین روش برای ترکیب مقایسات زوجی معرفی کردهاند. بنابراین از دادههای هر سطر میانگین هندسی گرفته میشود. در این حالت وزنهای بدست آمده نرمال نخواهند بود. منظور از وزن نرمال آن است که جمع اوزان برابر 1 باشد. بدین منظور میانگین هندسی بدست آمده در هر سطر باید بر مجموع عناصر ستون میانگین هندسی تقسیم شود. ستون جدید که حاوی وزن نرمال شده هر معیار است را بردار ویژه1 مینامند. وزن نهائی هر ماتریس همان ستون بردار ویژه است
خطرات بالقوه عملیات کشتی به کشتی در پایانه نفتی خارگ
بر اساس استفاده از تجربیات محقق این پایاننامه و مصاحبههایی که با تعداد 10 نفر از متخصصین امور عملیات کشتی به کشتی، استانداردها و دستورالعملهای عملیات کشتی به کشتی، و مقالات مختلف، خطرات بالقوه عملیات کشتی به کشتی در پایانه نفتی خارگ شناسایی شد و بر اساس آنها پرسشنامهای تهیه شده و بین 50 نفر از متخصصین امور عملیات کشتی به کشتی در جزیره خارگ توزیع شد و از آنها درخواست شد که اقدام به پر نمودن پرسشنامه نمایند. خطرات بالقوه عملیات کشتی به کشتی در پایانه نفتی خارگ در زیر ارائه شده، شماره هر عامل بیانگر محل قرارگیری و نماینده عنوان آن عامل در ماتریس مقایسه زوجی است.
-1شرایط جوی نامناسب، -2احتمال تصادم شناورها، -3محدودیتهای منطقه عملیات انتقال، -4لامپهای بدون پوشش، -5میزان کیفیت نظارت بر عملیات انتقال، -6کیفیت و نحوه بکارگیری، -7تجهیزات انتقال، -8خطاهای انسانی به علت خستگی، -9کم بودن میزان تمرینات ایمنی نفرات درگیر در عملیات انتقال، -10اتصالات فلزی بدون عایق بین دو شناور، -11دیگهای بخار، -12استعمال دخانیات، فشار بخار محموله، -13مشکلات موتورهای دیزل، -14جریانات الکتریکی، -15بارهای الکتریکی ساکن، -16عدم استقرار مناسب افراد در موقعیت مناسب مسئولیت محوله، -17تجمع بخارهای نفتی در عرشه یکی از دو کشتی، -18توفانهای الکتریکی، -19 عبور شناورهای غیر مجاز، -20سوء تفاهم به علت سطح ضعیف آشنایی با زبان طرفین، -21عدم استفاده از سیستم ارتباطی موثر و کارا
بر اساس نتایج حاصل از پرسشنامه و تحلیل دادههای آن با استفاده از تحلیل مقایسه زوجی، اولویت خطرات بالقوه عملیات کشتی به کشتی در پایانه نفتی خارگ تعیین شد که در شکل1 نشان داده شده است و ترتیب آنها از نظر بیشترین تاثیر در احتمال وقوع خطر تا کمترین تاثیر در احتمال وقوع خطر به شرح زیر است:
شکل:1 نمودار مقایسه زوجی خطرات بالقوه عملیات کشتی به کشتی در پایانه نفتی خارگ
1. شرایط جوی نامناسب
2. کیفیت و نحوه بکارگیری تجهیزات انتقال
3. خطاهای انسانی به علت خستگی
4. مشکلات موتورهای دیزل
5. کم بودن میزان تمرینات ایمنی نفرات درگیر در عملیات انتقال
6. بارهای الکتریکی ساکن
7. تجمع بخارهای نفتی در عرشه یکی از دو کشتی
