بخشی از مقاله
چکیده
زمین لغزش کلچال زمین لغزشی است که در اردیبهشت ماه 69 بوقوع پیوست و در اثر آن روستای کلچال و بخشی از باغات چای اطراف آن تخریب گردید . مردم روستا بلافاصله روستا را ترک و اراضی چایکاری خود را رها می نمایند. مدیریت آبخیزداری استان بمنظور استفاده بهینه و مجدد از اراضی رها شده طرح مطالعه از اراضی رانشی را دردستور کار خویش قرار می دهد که ماحصل این مطالعه اجرای طرحهای بازدارنده لغزش نظیر : اجرای زهکش ،نهالکاری از نوع توسکا و حفاظت و قرق محدوده رانشی با دو هدف : الف - جلوگیری از حرکات آتیه زمین لغزش کلچال ب - استفاده مجدد از اراضی رانشی رها شده می باشد که جهت استفاده علاقمندان ارائه گردیده است .
واژه های کلیدی : زمین لغزش ، باغ چای ، آبخیزداری ، مطالعه اجرایی ، طرحهای بازدارنده لغزش
مقدمه :
معمولا" با هر رانش زمینی که اتفاق می افتد علاوه بر اینکه ممکن است خسارات جانی و مالی فراوانی ببار آید وسعتهای مختلفی از اراضی رانش یافته از حیز انتفاع خارج می گردد . بویژه اگر آن اراضی ، مناطق مسکونی ، تجاری ، صنعتی ، آموزشی و یا کشاورزی باشد . از همه مهمتر آنکه چنین اراضی ای از ارزش مکانی منحصر بفردی هم برخوردار باشد . - مثلا" زمینهایی که در شمال کشور واقع شده اند و این مقاله یکی از همین جاها را مورد بررسی قرارداده است - .دردامنه های کوهستانی استان گیلان بدلیل شرایط اقلیمی خاصی که حکمفرماست وقوع رانش زمین امری اجتناب ناپذیر می باشد . بطوریکه شواهد تاریخی و گزارشاتی که هرازچندگاه از گوشه و کنار استان در ارتباط رانش زمین به گوش می رسد هم موید این مسئله می باشد .
با این حال شاهد این ماجرا هم هستیم که پس از وقوع هر رانشی،اراضی رانش یافته بنا به دلایل بسیار متروکه گردیده و از چرخه اقتصادی خارج می شود و البته هیچگونه برنامه یا دستورالعملی جهت استفاده مجدد از این اراضی تاکنون تهیه نگردیده است .مقاله ای که هم اینک از مد نظر گذرانده می شود در صدد ارائه یک طرح موفق از چگونگی استفاده مجدد از اراضی رانش یافته أی است که فقط بر اثر رانش زمین ، متروکه شده و اهالی ساکن در آنجا فرار را بر قرار ترجیح می دهند .امروزه خدای بزرگ را شاکریم که به ما توفیق داد تا بتوانیم در ارتباط با مسئله رانش و معضلاتی که خواه ناخواه درجریان آن پیش می آید گامهایی را برداریم . هر چند که مطمئن هستیم بی عیب و نقص نیست و بهمین لحاظ هم دست تمامی صاحب نظران را به گرمی می فشاریم .
مواد و روشها :
حسب اینکه بتوان راهکار مناسب و عملی جهت استفاده مجدد از اراضی رانشی ارائه داد ابتدائا" لازم بود اطلاعاتی از منطقه جمع آوری می شود. بنابراین از سوی کارشناسان مدیریت آبخیزداری استان گیلان موضوع پیگیری شد و اطلاعاتی بشرح ذیل تهیه گردید .
-1 موقعیت جغرافیایی روستای کلچال :
روستای کلچال در فاصله 33 کیلومتری جنوب شهرستان لنگرود - از توابع دهستان لات لیل_بخش کومله - در یک منطقه کوهستانی و جنگلی واقع شده که اهالی پس از وقوع رانش مجبور به ترک محل زندگی خود می شوند . فاصله آن تا لات لیل 7 کیلومتر و تا کومله 29 کیلومتر می باشد . بلحاظ حوزه آبخیزی در یکی از زیر شاخه های حوزه آبخیزشلمانرود - به وسعت 17 هکتار - واقع شده است و در حقیقت این زیر شاخه در مطالعات با تاکید بر رانش موجود در آن مورد توجه بوده است .
مختصات جغرافیایی محدوده مورد مطالعه :
طول ازً12َ50 05 تاً45َ50 05
عرض ازً50َ37 02 تاً06َ37 03
-2 قدمت روستا :
کلچال یکی از روستاهای کوهستانی با قدمت حدود 200 سال می باشد که در گذشته محل عبور چاربداران منطقه به مناطق ییلاقی بوده است . در گذشته در این روستا دو واحد مسکونی برای استراحت وجودداشته که یک واحد آن برای استراحت چاربداران و واحد دیگر برای استراحت اسب و قاطر و غیره .شغل اصلی ساکنین این منطقه در گذشته دامداری - گوسفند - بوده و به مرور زمان اراضی جنگلی را تبدیل به اراضی زراعی - باغ چای - نموده و دو شغله شده اند. در حال حاضر - زمان وقوع رانش - به امر دامداری - گاو و گوسفند - و کشاورزی می پردازند . ضمنا" تعداد واحدهای مسکونی هم به 17 باب افزایش یافته است .لازم به ذکر است تبدیل اراضی جنگلی به زراعی بخصوص باغ چای ازحدود 30 تا 40 سال پیش شروع شده و مقدار بیشتر تخریب بعدازپیروزی انقلاب اسلامی با هجوم بی رحمانه به عرصه جنگلی اتفاق افتاده و هم اکنون نیز این تخریبات به عناوین مختلف ادامه دارد . - نسبت به سال 1375 که این مطالعه صورت گرفته است - .
-3 وضعیت روستا قبل از لغزش :
روستای کلچال قبل از وقوع رانش دارای 35 خانوار بوده که اهالی آن به امر دامداری اشتغال داشته و به مرور زمان بعلت درآمد کم و تامین نیازهای ضروری زندگی بدون اطلاع از عواقب کار شروع به قطع درختان جنگلی در محدوده روستا جهت استفاده در امر خانه سازی ، جایگاه دام و سایر احتیاجات خود و در انتها اقدام به تبدیل اراضی جنگلی به باغات چای نموده که با این عمل زمینه برای وقوع رانش زمین مساعد گردید .آب شرب محل نیز توسط لوله های فلزی از چشمه بالادست روستا هدایت و وارد منبع بتنی که در بالادست منطقه رانش احداث شده بود می گردید .پس از پر شدن منبع ، آب اضافی از محل سرریز پیش بینی شده خارج و در اطراف آن پخش شده و با نفوذ به داخل خاک باعث اشباع شدن بیشتر خاک می گردید .همچنین نصب شیرهای مصرف آب و عدم استفاده صحیح از آن باعث هدررفتن آب و نفوذ هرز آبها به داخل خاک می شده است .جهت دفع فاضلاب منازل نیز هر خانوار اقدام به حفر چاهکهایی نموده بودند که نتیجتا"با نفوذ فاضلابها به داخل خاک ،به حجم آبهای زیرزمینی می افزود.
-4 زمین شناسی منطقه :
بلحاظ لیتولوژیک سنگ بستر عمومی منطقه و بویژه روستای کلچال از یک سری مواد آذرآواری با ساخت برشی ترکیب یافته و رنگ عمومی تیره دارد .ساخت برشی یاد شده در منطقه عمومیت نداشته به این معنا که در پاره أی
