بخشی از مقاله
چکیده
در برنامه ریزی های توسعه سرزمین، یکی از مسائل اساسی که برنامه ریزان با آن مواجه اند ، شناسایی مناطق مناسب و مستعد، به منظور استقرار و توسعه انواع کاربری ها است .استفاده از اراضی قهوه ایی، به جهت استفاده هر چه بهتر از این زمین ها، در راستای حفظ هرچه بیشتر زمین های واجد ارزش و توسعه شهری ، به دلیل وجود زیرساخت ها و امکانات شهری در آنها، می تواند در جهت استقرار کاربری ها و رفع نیازمندی ها ،اقدامی مفید به شمار آید . پژوهش حاضر به دنبال مکان یابی برای ایجاد مسکن در بین اراضی قهوه ایی درون شهری شهرخرم آباد، با در نظر گرفتن مجموعه ای از عوامل کالبدی – زیر ساختی، اقتصادی و محیطی و با به کار گیری الگوریتم PSO و PEROMETHEE است.
مسئله ی مهم در این تحقیق ، ایجاد مسکن در راستای توجه و تقویت توسعه میان افزا است ، به طوری که این اقدام بتواند از کشیدگی شهر به اطراف جلوگیری کند .نتایج به دست آمده از الگوریتم PSO ،گویای این طلب است که بهینه ترین گزینه از بین گزینه های مطرح شده ،زمین شماره 3 است. نتایج خروجی مدل پرومته نیز نشان دهنده ی این مطلب است که زمین های شماره 1 با جریان رتبه بندی خالص 0,1260 ،دارای اولویت اول است.بعد از آن زمین شماره 3 با جریان رتبه بندی خالص 0,0781 و زمین شماره 2 با مقدار ، 0,0733 ، در جایگاه های بعدی اولویت بندی قرار دارند.
مقدمه
در دهه های اخیر یک راهبرد مطرح از سوی مدیران و برنامه ریزان شهری در زمینه شهرسازی و برنامه ریزی شهری برای پاسخ گویی به مشکلاتی که به موازات رشد افقی شهر به سمت حومه و پیرامون و از بین رفتن اراضی و محیط زیست طبیعی اطراف شهر، به وجود آمده است ،که تحت عنوان توسعه درون زا مطرح است بازتوسعه زمین هایی که در درون شهر رها شده و از روند توسعه بازمانده اند ،مانند زمین هایی که در گذشته کاربری هایی نظیر صنعتی، تجاری داشتند اما به علت تغییرات در نیازهای انسان ها و رشد جمعیت، به اراضی رها شده تبدیل شده اند، یک راهبرد مطرح در زمینه شهرسازی و برنامه ریزی شهری و یکی از استراتژی های مدیران و برنامه ریزان شهری کشور محسوب می شود.
این زمین ها که در سابقه کاربری خود، بعضا دارای آلودگی های مختلف بوده و منشا مشکلات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی هستند، در نوشتارهای نوشهرگرایی با نام اراضی ذخیره - زمین ای قهوه ای - برای توسعه ی میان افزا خوانده می شوند . در واقع امروزه، زمین های قهوه ای ، فرصتی برای توسعه درون زا به شمار می آیند . از سوی دیگر بخش عمده ای از سطح شهرهای ایران را بافت های ناکارآمدی تشکیل می دهند که دارای مشکل است.
ظرفیت این بافت ها جهت ایجاد کاربری های مختلف شهری از جمله کاربری مسکونی، این مناطق بالقوه را ،مستعد توسعه درونی می نماید×ب1ب. × در حال حاضر مساله مسکن، یک امر جهانی شده و جوامع کشورهای مختلف نیز با این مساله دست به گریبانند . [2 ] از طرفی، مکانیابی مناسب زمین در توسعه شهری یکی از مهم ترین عوامل ایجاد مسکن است .عوامل گوناگونی در مکان گزینی و شکل پذیری سکونتگاه ها دخالت دارند.
مکان گزینی، انتخاب بهترین مکان برای انجام یک فعالیت است که بتواند با استفاده از امکانات موجود بیشترین بهره وری را در راستای اهداف از پیش تعیین شده تأمین نماید. هدف این پژوهش، ارائه راهبردهایی پایدار و موثر، در قالب سناریوهایی از مدل ها ی Pso و Perometheeاست که با بهره گیری از ارزش تحلیلی و تفسیری آنها بتوان به مساله ی کمبود زمین به جهت تامین نیاز مسکن ، از محل ذخیره اراضی درون شهری، که اراضی قهوه ایی یکی از نمود آن است ، در شهر خرم آباد اقدام کرد.
پیشینه تحقیق
در این پژوهش محقق بر آن است تا ، با استفاده از الگوریتم ازدحام ذرات - PSO - نیز اقدام به مکانیابی بهینه ،برای ایجاد مسکن از بین اراضی قهوه ایی می کند .بررسی پیشینه مقالات و تحقیقات مرتبط صورت گرفته، نشان می دهد که تا به حال از الگوریتم PSO ، به منظور مکانیابی مسکن استفاده نشده است و تنها ، ندا کفاش چرندابی و همکارش در تحقیقی تحت عنوان ، - ارائه مدلی ترکیبی در GIS بر مبنای روش PROMETHEE و الگوریتم PSO ،برای تعیین اماکن مناسب جهت احداث بیمارستان - ، به این نتیجه رسیدند که با به کار گیری مدل PSO، پوشش دهی منطقه برای دسترسی ساکنین 5,7 درصد افزایش خواهد یافت .به این ترتیب در این پژوهش ،برای نخستین بار اقدام به مکانیابی سایت مناسب مسکن، از بین اراضی قهوه ایی با به کار گیری الگوریتم PSO شده است.
بیان مساله
امروزه در اکثر شهرهای کشورهای در حال توسعه به ویژه در شهرهای ایران، رشد افقی امری فراگیر به حساب می آید. سیاست های مدیریت شهری، جریان رشد و توسعه ی شهر را به سمت دیگری جهت داده اند. این سیاست به توسعه درونی شناخته شده است. توسعه میان افزای شهری که یکی از نمودهای توسعه ی درونی است، با هدف بازیافت و استحصال فضاهای رها شده و بایر شهری مورد توجه خاص قرار گرفته است.
با توجه به مطالب ذکر شده ، لزوم به کارگیری توسعه ی میان افزای اراضی قهوه ایی درون شهری خرم آباد، با تاکید بر پرداختن به بعد کالبدی توسعه میان افزا ، از قبیل ایجاد مسکن در اراضی درون شهری ، بیشتر آشکار می شود. حال توجه به این نکته ضروری است که با توجه به بستر مستعد فیزیکی و محیطی درون شهری شهر خرم آباد ،.بهره گیری از اراضی قهوه ایی، تا چه حد می تواند جواب گوی نیاز ساکنین در جهت تامین مسکن و جلوگیری از پراکندگی شهر، در راستای دستیابی به توسعه پایدار درون شهری باشد ؟
اهداف تحقیق
هدف کلی
-توسعه ی مجدد اراضی قهوه ایی درون شهری خرم آباد، با استفاده از رویکرد توسعه میان افزا با تاکید بر ایجاد مسکن
اهداف جزئی
-به کارگیری مدل ها و الگوریتم های مرتبط مانند الگوریتم های هوش مصنوعی در علم مکان یابی، در جهت تامین نیاز تامین مسکن
-شناسایی پهنههای مستعد" توسعه میانافزای" شهری، شامل زمین های بایر، متروک و رها شده درون شهری، شهر خرم آباد ، به عنوان زمین های دارای پتانسیل جهت توسعه های آتی شهر با تمرکز بر مسکن ، به منظور جلوگیری از کشیدگی شهر به اطراف
معرفی محدوده مورد مطالعه
شهر خرم آباد با موقعیت جغرافیایی به طول 48 درجه و 22 دقیقه شرقی و عرض 33 درجه و 29 دقیقه شمالی، در ارتفاع 1171متری از سطح دریا قررار دارد .خرم آباد ، مرکز استان لرستان و بیست و سومین شهر پرجمعیت ایران است که دارای مساحت 6233 کیلومتر و جمعیتی بالغ بر 462133 نفر ، طبق سرشماری سال 1390 مرکز آمار ایران است.این شهر از شمال به شهرستان نور آباد ، از جنوب به شهرستان پلدختر ، از غرب به شهرستان کوهدشت و از شرق به شهرستان بروجرد متصل می شود .فاصله خرم آباد تا تهران 490 کیلومتر و تا اهواز 390 کیلومتر است که بر سر شاهراه تهران -خوزستان قرار گرفته و دارای اهمیت ارتباطی و راهبردی است .
