بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از مهمترین روشها برای بررسی تغییرات کاربریها، استفاده از داده های حاصل از سنجش از دور و GIS میباشد. دادههای حاصل از تصاویر ماهوار ای به دلیل به روز بودن، امکان مقایسه آن با داده های گذشته نهایتاًو سهولت دسترسی آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این پژوهش سعی بر آن شده است که میزان تغییرات به وجود آمده بین در 10 سال از سال 1382 تا 1392 در شهرستان هرات و مروست استان یزد مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور از تصاویر ماهواره TM لندست 7 و 8 استفاده شده است که با استفاده از نرم افزارهای ERDAS IMAGIN2014 و GIS به تحلیل این تصاویر پرداخته شده است. بعد از انجام عملیاتهای پیشپردازش بر روی هر تصویر طبقهبندی را بر روی تصاویر انجام دادیم که بر اساس هدف مورد نظر به 4 کلاس تقسیم کردیم. در مرحله بعد به صحت سنجی طبقهبندی پرداختیم که مقدار خطای بدست آمده قابل قبول بود. در مرحله آخر با استفاده از نرمافزار GIS به تعیین میزان تغییرات کاربری را بدست آوردیم که نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که در محدوده مورد مطالعه در طی این 10 سال مساحت زمینهای کشاورزی کاهش یافته و به مساحت زمینهای بایر و کویر افزوده شده است.
کلمات کلیدی: تغییر کاربری اراضی، سنجش از دور، هرات و مروست،
مقدمه:
همزمان با ساختوسازهای درون شهری و ایجاد مراکز صنعتی و تجاری، بخشی از پوششهای سبز مناطق شهری و اراضی زراعی داخل و حومه شهرها دستخوش تغییرات کاربری شدهاند. در سالهای اخیر تغییرات کاربری به سبب افزایش ارزش اقتصادی زمینهای شهری و همچنین رشد روزافزون جمعیت شتاب بیشتری به خود گرفته است. برآوردهای جدید نشان میدهد که بیش از 45 درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی میکنند و تا سال 2030 این نرخ جمعیت به بیش از 60 درصد میرسد - small and. - miller, 1999 طبق برآورد کنفرانس بیابانزایی سازمان ملل متحد - UNCOD - ، پدیده بیابانزایی آینده بیش از 785 میلیون نفر انسان ساکن در مناطق خشک که معادل 17,7 درصد جمعیت کل جهان میباشد را تهدید میکند. از این تعداد، بین 60 تا 100 میلیون نفر از طریق کاهش حاصلخیزی اراضی همراه با دیگر فرآیندهای بیابانزایی به طور مستقیم تحت تاثیر قرار میگیرند. همچنین برآورد شده است که در اثر پیشروی بیابان هر ساله بین 50000 تا 70000 کیلومتر مربع اراضی حاصلخیز، غیر قابل استفاده میشود - مشکوه، . - 1377
فرزاد مرادی و همکاران - 1392 - هدف از انجام این تحقیق تهیه نقشه کاربری منطقه مورد مطالعه و تعیین مناطق دارای تغییر کاربری با استفاده از تصاویر ماهواره ای و تکنیک های سنجش از دور و همچنین ارائه مدلی بهینه جهت ارزیابی تغییرات کاربری اراضی در مناطق شهری می باشد. روشهای متفاوتی برای آشکارسازی تغییرات وجود دارد. دراین تحقیق چهار روش آشکارسازی تغییرات شامل ANN،NDVI،tasseled cap،post classification مورد مقایسه قرار گرفتند که بدین منظور از تصاویر TM ماهواره لندست مربوط به سالهای 1992 و 2011 استفاده شده است. درنهایت مدل بهینه ارزیابی تغییرات با استفادهاز سیستم GIS ارائه گردیده که با توجه به آن مشخص گردید که الگوریتم بهینه که در واقع تلفیقی از الگوریتم هایی است که در بالا اشاره شد با ضریب کاپا بالای % 91 بهترین مدل جهت ارزیابی تغییرات در این منطقه میباشد. همچین بررسیها نشان داد که طی دوره مورد بررسی حدود 30 درصد به بافت شهری شهر ورامین افزوده شده است که در واقع بیشترین تغییرات مربوط به تخریب اراضی کشاورزی و طبیعی و تبدیل آن به کاربری مسکونی و تجاری و صنعتی میباشد.
در سال 2008 از عکس های هوایی با مقیاس یک بیست هزار در ماه مارس 1984 و همچنین از تصاویر ماهواره ای در ماه های مارس و سپتامبر 2002 استفاده شد و تغییرات پوشش زمین برای سال های 1984 تا 2003 را برای منطقه پنجاب هندوستان به دست آورده اند. نتایج نشان می دهد که سطح زمین جنگل های نسبتا متراکم جنگل های تخریب شده و زمین های تخریب شده در تپه ها و دامنه کوه ها بوده است. که طی این 20 سال جنگل های انبوه کاهش یافته است و شهرک سازی و کوره های آجر پزی زیاد شده است. در بعضی از مناطق که جنگل کاری شده است تراکم پوشش گیاهی زیاد شده است. نتایج نشان می دهد که کاهش پوشش گیاهی موجب کم شدن بارندگی و افزایش دمای هوا در این منطقه شده است. - bazgeer,et,al,2008 -
مواد و روش ها معرفی منطقه مورد مطالعه
شهرستان هرات و مروست با مساحتی بالغ بر 1334 کیلومتر مربع در جنوب استان یزد واقع شده است. شهرستان هرات و مروست با مختصات 31 درجه و 30 دقیقه تا 39 درجه و 32 دقیقه عرض شمالی و 54 درجه و 40 دقیقه طول شرقی واقع گردیده است. این شهرستان از شمال به شهرستان مهریز، از شمال غرب به شهرستان ابرکوه، از شرق به شهرستان شهربابک - استان کرمان - ، از غرب به شهرستان بونات - استان فارس - ، و از جنوب به شهرستان نیریز - استان فارس - محدود می شود. تصاویر استاده شده در این پژوهش تصاویر ماهواره TM لندست 7 و 8 میباشد که با فاصله زمانی 10 سال از سال 1382 تا 1392 انتخاب شده و برای انجام فرآیندهای تحلیلی از نرمافزارهای ERDAS IMAGIN2014 و GIS استفاده شده است.
پیش پردازش داده ها قبل از آنالیز آشکارسازی تغییرات جهت آشکارسازی تغییرات لازم است داده های سنجش از دور آماده سازی یا به عبارتی پیش پردازش شوند. از آنجا که تشخیص تغییرات در سنجش از دور بر مبنای استفاده از دو تصویر می باشد که ممکن است در شرایط متفاوت و توسط سنجندههای متفاوت اخذ شده باشند بنابراین ابتدا تصحیح تک تک تصاویر بهصورت مجزا و سپس تصحیح آنها بصورت نسبی امری ضروری است. تصحیحات شامل تصحیح هندسی، رادیومتریکی و طیفی تک تک تصاویر و سپس همسان سازی آنها به لحاظ مکانی، بهصورت انطباق مکانی آنها، همسان سازی طیفی و رادیومتریکی بهصورت حذف اثرات اتمسفری و تاثیرات ناشی از تفاوت شرایط محیطی در زمان تصویر برداری می باشند. با توجه به اینکه در این تحقیق از تصاویر لندست7 و 8 استفاده شده است و دارای مختصات،UTM، WGS 1984 بود بنابراین ضرورتی جهت انجام تصحیح هندسی وجود نداشت ولی به جهت بررسی دقت هندسی تصاویر مورد استفاده، تعداد 5 نقطه بنچ مارک سازمان نقشه برداری که در منطقه وجود داشت را با تصاویر مربوطه تطبیق داده که در نهایت تصاویر کمتر از نیم پیکسل بدست آمد که میزان قابل قبولی است.
طبقه بندی
در این مرحله از طبقع بندی نظارت شده استفاده کردیم. بر اساس هدفی که ما در این مطالعه داریم و آن تغییر کاربری اراضی می باشد منطقه مورد نظر را به 4 کلاس طبقه بندی میکنیم. این کلاس ها عبارتند از مناطق کویری که با رنگ سفید مشخص شدهاند، مناطق شهری با رنگ قرمز، مناطق کشاورزی با رنگ سبز و مناطق بایر و بدون پوشش گیاهی با رنگ زرد مشخص شدهاند.
