بخشی از مقاله
چکیده
منطقه نهند - ایوند در شمال تبریز واقع شده است و با توجه به قرار گیری در محور البرز - آذربایجان و قرار گرفتن در بزرگ ترین کمربند کانسارهای مس در شمال غرب کشور از ارزش اقتصادی مناسبی برخوردار است. بر اساس مطالعات صحرایی کانی سازی در ماسه سنگ های خاکستری سازند قرمز بالایی و به خصوص در مرز ماسه سنگ قرمز و خاکستری متمرکز شده است. مهم ترین فلز کانی سازی شده در منطقه نهند- ایوند، فلز مس است که عموما به صورت اکسیدهای مس از قبیل کوپریت و به ندرت سولفیدهای مس مانند کالکوسیت نمایان شده است.
علاوه بر مس، فلزات ارزشمندی مانند نقره نیز به مقدار کمتری تمرکز یافته اند. ضخامت و گسترش کانی سازی در منطقه مورد مطالعه بسیار متغیر و متفاوت است به طوری که در اغلب مناطق کانی سازی شده به علت شرایط ناپایدار رسوبی، تمرکز کانیسازی به صورت عدسی های نه چندان طویل محدود شده است. در همه این کانیسازیها، نوع سنگ میزبان و مواد آلی موجود در آن ها - با ضخامت 5 تا 10 سانتیمتر - از مهم ترین عوامل کنترل کننده کانی سازی محسوب می شود.
بر اساس مطالعات ژئوشیمیایی عیار مس در نمونه های کانی سازی شده به طور متوسط 1,4 درصد و در یک نمونه به شدت کانی سازی شده تا %35 هم می رسد. در منطقه مورد مطالعه تنها یک نوع از ماسهسنگها - رخساره ماسهسنگ خاکستری در واحد - - M2mg میتواند میزبان مقادیر قابل توجهی سولفیدهای مس عموما در سطوح لایهبندی و در ارتباط بسیار نزدیک با مواد آلی باشد.
مقدمه
کانسارهای مس لایه ای یا چینه سان با سنگ میزبان رسوبی 1 - SSC - از غنی ترین کانسارهای مس جهان هستند و کانی سازی در آن ها به صورت سولفیدها و لایههای مسدار در سنگهای رسوبی غنی از مواد آلی تحت شرایط احیایی به وجود می آید . - Brown, 2005; EI Desouky et al., 2009, 2010 - این کانسارها تقریبا 23 درصد ذخایر و مس تولیدی دنیا را تشکیل می دهند و علاوه بر مس، منبع مهمی برای نقره و کبالت و در برخی موارد سرب، روی و اورانیوم و در موارد بسیار نادر دارای طلا و عناصر گروه پلاتین - PGE - هستند . - Hitzman et al., 2005 - عیار این کانسارها از %1/18 تا %5 متغیر بوده و میزان ذخیره آنها به 2600 میلیون تن میرسد .
کانیسازی مس به صورت رسوبی در واحدهای زمین شناسی مربوط به دوره میوسن در چندین نقطه از آذربایجانشرقی شناخته شده است. مطالعات ژئوشیمی بیشتر متمرکز بر واحد M2mg مربوط به دوره میوسن در منطقه نهند-ایوند میباشد که عمدتا متشکل از مواد آواری با سیمان کربناته و رسی بوده و میزبان اصلی کانیسازی مس با سنگ میزبان رسوبی - به ضخامت 5 تا 15 متر - در منطقه مورد مطالعه است. به طور کلی سعی بر آن است که ژئوشیمی عناصر اصلی و فرعی و رفتار آنها را در زونهای کانیسازیشده و غیرکانی سازی مورد بررسی قرار دهیم.
زمین شناسی منطقه محدوده مورد مطالعه - نهند- ایوند - ، در استان آذربایجانشرقی، به فاصله 20 کیلومتری از شمال شهر تبریز قرار گرفته است - شکل . - 1 این منطقه معدنی از لحاظ ساختاری در تقسیمبندی نبوی - 1355 - در زون البرز- آذربایجان و در تقسیمبندی آقانباتی - 1383 - در زون ایران مرکزی قرار گرفته است و قسمت کوچکی از منطقه ارسباران را تشکیل می دهد - شکل . - 1 مشاهدات صحرایی در منطقه مورد مطالعه حاکی از حضور افق های کانه دار در واحد M2mgسازند قرمز بالایی است که عمدتاً متشکل از ماسه سنگ، سیلت سنگ و رسوبات شیلی و مارنی است.
