بخشی از مقاله
چکیده
سازند قلعه دختر در برش الگو از سه بخش ماسه سنگی پایینی، شیلی میانی و کربناته بالایی تشکیل شده است. بخش ماسه سنگی سازند قلعه دختر در برش الگو داراي 254 متر ضخامت است. در این مطالعه براي تعیین برخاستگاه سازند قلعه دختر در برش الگو از ژئوشیمی اکسیدهاي اصلی ماسه سنگ هاي این سازند استفاده شده است. بر اساس طبقه بندي هاي ژئوشیمیایی، ماسه سنگ هاي سازند قلعه دختر در محدوده ساب لیت آرنایت قرار می گیرند.
همچنین بر اساس نمودارهاي ارائه شده ماسه سنگ هاي سازند قلعه دختر در برش الگو داراي سنگ منشا کوارتزي با حمل مجدد هستند که در موقعیت تکتونیکی حاشیه غیر فعال قاره اي ته نشین شده اند. اندیس هوازدگی شیمیایی محاسبه شده براي ماسه سنگ هاي سازند قلعه دختر نشان دهنده شرایط هوازدگی متوسط در ناحیه منشا است. ترسیم داده هاي ژئوشیمیایی ماسه سنگ هاي سازند قلعه دختر بر روي نمودار SiO2 در برابر Al2O3+K2O+Na2O نشان دهنده شرایط آب و هوایی نیمه مرطوب تا مرطوب در زمان نهشته شدن آنها است.
مقدمه
نام سازند قلعه دختر از قلعه اي به همین نام در غرب شهرستان بشرویه گرفته شده است. این سازند در قسمت شمال شرقی رشته کوه شتري در شرق بلوك طبس و غرب بلوك لوت رخنمون دارد - شکل. - 1 بر اساس مطالعات اشتوکلین و همکاران - 1965 - سازند قلعه دختر بر روي شیل هاي سبز رنگ بغمشاه به سن ژوراسیک میانی قرار گرفته است. اما حد زیرین سازند قلعه دختر با سازند بغمشاه در برش الگو بوسیله رسوبات آبرفتی پوشیده شده است.
مطالعات فسیل شناسی انجام شده بر روي آمونیت هاي این سازند در برش الگو توسط شایرر و همکاران - 2000 - محدوده سنی کالووین میانی تا اکسفوردین پایانی را براي قسمت هاي بالایی بخش شیلی و بخش آهکی مشخص نموده اند، اما احتمالاً قاعده سازند داراي سنی پایین تر از ژوراسیک میانی است. برش مورد مطالعه با مختصات جغرافیایی قاعده 33° 54 ' 5" شمالی و 57° 17' 45" شرقی در غرب شهرستان بشرویه قرار گرفته است. از لحاظ ساختاري این منطقه در شرق بلوك طبس واقع شده است. سازند قلعه دختر در این برش داراي 955 متر ضخامت است از سه بخش ماسه سنگی پایینی، شیلی میانی و کربناته بالایی تشکیل شده است - شکل. - 2 در این پژوهش بخش ماسه سنگی سازند قلعه دختر در برش الگو به منظور تعیین برخاستگاه مورد بررسی قرار گرفته است.
از بخش مورد نظر حدود 80 نمونه جمع آوري شد و از این تعداد براي انجام مطالعات ژئوشیمیایی تعداد 10 نمونه ماسه سنگی انتخاب که با استفاده از روش XRF مورد آنالیز قرار گرفته اند. براي انجام انالیز هاي ژئوشیمایی سعی شده تا از نمونه هایی استفاده شود که میزان سیمان کربناته و سیمان هماتیتی در آنها بالا نباشد. زیرا مقدار بالاي سیمان که نشان دهنده تاثیر فرآیندهاي دیاژنتیکی است و سبب بروز اشکالات متعدد در داده هاي بدست آمده می کند. در پی آنالیز ژئوشیمیایی مقادیر عناصر اصلی بصورت اکسید و برحسب درصد محاسبه شده اند.
بحث و نتیجه گیري
نتایج آنالیز اکسید هاي اصلی ماسه سنگ هاي سازند قلعه دختر در جدول 1 ارائه شده است. سیلیس بعنوان فراوانترین عنصر در ماسه سنگ هاي مورد مطالعه به شمار می روند. مقدار SiO2 بین 76/2 تا 87/8 - میانگین - %81/6 در تغییر است. پس از سیلیس، آلومینیوم از بیشترین فراوانی برخوردار است که مقدار آن بین 3/1 تا % 6/1 - میانگین - %4/4 در تغییر است. سایر عناصر اصلی به ترتیب فراوانی عبارتند از: CaO - میانگین - %4/5، Fe2O3
- میانگین - %1/9، MgO - میانگین - %0/76، K2O
- میانگین - %0/7، TiO2 - میانگین - %0/3، Na2O
- میانگین - %0/15 و MnO - میانگین . - %0/04
اکسید هاي اصلی ماسه سنگ هاي سازند قلعه دختر در برش هاي مورد مطالعه با داده هاي پوسته قاره اي فوقانی - Upper continental Crust - UCC - ; Taylor and McLennan, 1985 - مقایسه شده اند - شکل. - 3 ملاحظه می شود که به جز سیلیس سایر اکسیدها نسبت به UCC تهی شدگی نشان می دهند. در تمامی نمونه ها سدیم بیشترین تهی شدگی را نشان می دهد، در حالیکه تغییرات اکسیدهاي کلسیم و منیزیم نیز قابل توجه است.
در بین عناصر اصلی کلسیم داراي بیشترین میزان تغییر در فراوانی را دارد 0/1 - تا . - %6/8 میزان کلسیم و منیزیم را می توان به حضور کلسیت و دولومیت به صورت دانه و سیمان در ماسه سنگ هاي مورد مطالعه نسبت داد. در ماسه سنگ هاي سازند قلعه دختر ارتباط مثبت شدیدي بین CaO و MgO با LOI مشاهده می شود - شکل - 4 که نشان می دهد که CaO حاصل جدایش از کلسیت است تا پلاژیوکلاز . - Hu et al., 2015 - با استفاده از نمودارهاي دو متغیره مقادیر اکسیدهاي اصلی در برابر SiO2 ترسیم شده است - شکل . - 5
