بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله مفهوم کارآفرینی در آموزش عالی با رویکرد توسعه پایدار بررسی و مطالعه میشود. در دهه اخیر دانش به موتور محرک اقتصادهای جهان بدل شده است. بطوریکه کشورهای توسعه یافته و بعضاً کشورهای در حال توسعه به منظور کاهش شکاف توسعه، برنامهریزیهای کوتاه مدت و بلندمدتی را در جهت تولید و انباشت دانش از طریق آموزش نیروی متخصص خود انجام دادهاند. همراستا با این تغییرات رویکرد اقتصاد جهانی، تقاضا برای آموزش کارآفرینی در کشورها افزایش یافته است. بطوری که مفهوم کارآفرینی از دایره تجارت و کسب و کار خارج و در کلیه رشتههای دانشگاهی وارد شده است.
از این رو، دانشگاهها میتوانند با آموزش کارآفرینی، پژوهشهای کاربردی، تولید دانش ابعاد توسعه پایدار را غنا بخشند. همچنین، این مراکز آموزشی میتوانند با نهادینه کردن کارآفرینی زمینه تبدیل ایده به محصول و در نتیجه اشتغالزایی و توسعه بنگاه های کوچک و بزرگ را فراهم آورند و به تحقق اقتصاد پایدار کمک نمایند. در نهایت، حاصل این پایداری همانا کاهش نرخ بیکاری و فقر، ارتقای سطح سواد، حفظ محیط زیست و کاهش وابستگی به واردات فناوری خواهد بود. در نتیجه، دانشگاهها با برنامهریزی برای ارتقای سطح آموزش نیروی انسانی میتوانند موتور اصلی توسعه پایدار باشند.
مقدمه
واژه توسعه در سال های اخیر در جامعه به یکی از اصطلاحات مناقشه برانگیز تبدیل شده است و به رغم کاربرد بسیار وسیع این واژه در سطح جامعه، هنوز در مورد معانی و نمونههای آن همگرایی چندانی وجود ندارد و هر کسی به بعدی از آن توجه دارد. به طورکلی، توسعه را می توان تحول و دگرگونی ارادی در جهت پیشرفت و تجدید سازمان جوامع توسعه نیافته دانست
به عبارتی توسعه تحول جامعه سنتی به جامعه مدرن می باشد - عظیمی، . - 1371 در ابتدا مراد از توسعه در نظرگرفتن رشد اقتصادی یا افزایش متغیرهایکمّی اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی1و درآمد سرانه و غیره بود. اما در سال 1980 برای نخستین بار نام توسعه پایدار در گزارش سازمان جهانی حفاظت از منابع طبیعی2 آمد.
این سازمان در گزارش خود با نام استراتژی حفظ منابع طبیعی این واژه را برای توصیف وضعیتی به کار برد که توسعه نه تنها برای طبیعت مضر نیست، بلکه به یاری آن هم می آید. پایداری میتواند چهار جنبه داشته باشد: پایداری در منابع طبیعی، پایداری سیاسی، پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی. در حقیقت توسعه پایدار تنها بر جنبه زیست محیطی اتفاقی تمرکز ندارد، بلکه به جنبههای اجتماعی و اقتصادی آن هم توجه میکند. توسعه پایدار محل تلاقی جامعه، اقتصاد و محیط زیست است.
یکی از مهمترین رویدادهای بینالمللی که در زمینه توسعه پایدار وجود دارد، نشست جهانی توسعه پایدار3 است. در این نشست توافقهایی در زمینه توسعه پایدار میان شرکتکنندگان انجام شد.کاهش تعداد افرادی که دسترسی به آب ندارد به نصف تا سال 2015 میلادی، به حداقل رساندن مواد شیمیایی که بر سلامتی انسان و طبیعت اثرات مخرب میگذارند تا سال 2020 میلادی، نصف کردن سرعت کاهش ذخیرههای دریایی و رساندن منابع دریایی به سطحی پایدار تا سال 2015 میلادی، کاهش روند از بین رفتن تنوع طبیعی تا سال 2010 میلادی، افزایش پایداری در استفاده از انرژیهای تجدیدشونده و برنامهریزی برای تدوین برنامهای 10 ساله در مورد توسعه پایدار از اصلیترین توافقات این نشست بود.
امروزه نگاه کمّی به موضوع توسعه با ایجاد شکاف بیشتر بین کشورها مورد تردید قرار گرفته و توسعه را با نگاه عمیق به عنوان توسعه پایدار یا همه جانبه و با در نظر گرفتن کیفیت زندگی انسان - که خود دارای ابعاد گوناگون و متنوعی است - تعریف مینمایند.
در تعاریف جدید توسعه را با دیدگاهی پویا2 و با درنظر گرفتن عوامل اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی و همچنین شاخصهایی همچون کاهش فقر، نابرابری، بیکاری1 و غیره در نظر می گیرند - 2004 ،. - UN براساس مفاهیم ارائه شده، محور تمامی ابعاد مطرح شده، انسان است و این توجه به ابعاد انسانی توسعه باعث شده است تا سازمان ملل از سال 1990 شیوه جدیدی را برای اندازهگیری توسعه ارائه نماید که شاخص توسعه انسانی2 نام دارد. یکی از نشانگرهای این شاخص، بیکاری است.
بنابراین، با افزایش نرخ بیکاری شاخص توسعه انسانی نزول میکند و موجب عدم پایداری در توسعه میشود. یکی از راههایی که کشورهای توسعه یافته برای بهبود این شاخص بدان توجه و تأکید دارند، کارآفرینی است. در حال حاضر کشورهای توسعه یافته با تغییر محتوای دروس دانشگاهی - تغییر رویکرد حاکم بر محتوای کلیه دروس دانشگاهی و نه تنها یک درس- و تزریق روح کارآفرینی در آموزشهای دانشگاهی، تلاش میکنند تا کارآفرینی در دانشجویان و دانشآموختگان نهادینه نمایند تا بدین ترتیب، همهنگام با کاهش بیکاری و بهبود شاخص توسعه انسانی به استقرار نظام توسعه پایدار کمک نمایند.
توسعه و توسعه پایدار
توسعه از نظر اندیشهوران علوم اقتصادی و اجتماعی،معنایبه ارتقای مستمّر کلّ جامعه و نظم اجتماعی به سوی زندگی بهتر یا انسانیتر است؛ اما »توسعهای که نیازمندیهای حاضر را بدون لطمه زدن به توانایی نسلهای آتی در تأمین نیازهای خود برآورده میسازد، توسعه پایدار گویند به نظر جامعه شناسان و متخصصان علوم سیاسی نیز توسعه وجهی از نوسازی است که موجب تاسیس نهادهای اجتماعی و سیاسی میشود. به عبارتی توسعه حرکتی است به سوی یک حالت ارزشی که ممکن است در یک ساختار اجتماعی بدست آید
واژه توسعه از قرن هفدهم میلادی وارد زبان انگلیسی شد و تقریبا از نیمه دوم قرن بیستم در جهان متداول گردید و در ابتدا توسط زیست شناسان به جای فرایند ارگانیکی به کار میرفت
از دیدگاه اقتصادی نیز توسعه به معنای توانایی اقتصاد ملی، برای ایجاد و تداوم رشد سالانه تولید ناخالص ملی قلمداد میشود
