بخشی از مقاله
چکیده
امروزه سطح کیفیت نظام آموزشی در هر کشور، یکی از شاخصهای مهم توسعهی آن محسوب میشود. این امر به دلیل ویژه بودن فرایند آموزش از حساسیت خاصی برخوردار است. کیفیت آموزشی و پژوهشی از جمله دغدغههایی است که همیشه نظامهای دانشگاهی برای دستیابی به آن تلاش میکنند. ارتقای مستمر کیفیت آموزش عالی مستلزم استفاده از ارزیابی آموزشی است.
آموزش عالی به عنوان بالاترین سطح آموزش، عهدهدار تربیت، توسعه و بهسازی منابع انسانی متخصص است و به همین دلیل بیش از سایر سطوح نیازمند تضمین کیفیت و رعایت استانداردها و معیارهای لازم از یک سو و انعطافپذیری سنجیده و هدایت شده از سوی دیگر است. ارزیابی یکی از مهمترین عوامل ارتقاء سطح آموزش و پژوهش است.
ارزیابی جزئی لاینفک برای هر نوع فعالیت و کار اجرائی بشمار میآید. ارزیابی نقش خطیر در تضمین کیفیت آموزش عالی بازی میکند. در حقیقت ارزیابی مشخص میکند. که تا چه اندازه عملکرد نظامهای آموزش عالی منطبق با معیارهای مورد ارزیابی شده و تحقق یافته میکند. در این مقاله سعی شده است کیفیت در آموزش عالی را شرح داده و با استفاده از ابزار ارزیابی درونی آن را مورد بررسی قرار دهد.
-1 مقدمه
اغلب سازمانها برای توسعه کارکنان، دورههای متعددی را در مراکز آموزشی خود برگزار میکنند. از آنجا که اجرای این دورهها متضمن سرمایهگذاری هنگفت و صرف زمان خدمتی نیروی انسانی فعال است، آگاهی از کیفیت آموزشهای اجرا شده و بازدهی حاصل از میزان اثربخش بودن آنها، از مهمترین انتظاراتی به شمار می-آیند که سازمان، از نظام آموزش متصور است.
پاسخگویی به انتظارات ایجاد شده، مستلزم شناسایی عوامل تاثیرگذار در برنامهریزی و اجرای دورهها، نظیر استراتژی، اهداف و ساختار سازمانی مراکز آموزش، سازماندهی و مدیریت آن، استانداردهای آموزشی، کادر آموزشی، امکانات و تجهیزات در اختیار، فرایند یاددهی- یادگیری و ارزیابی میزان تاثیر هر یک از آنها در کمک به ایفای نقش آموزش در بهبود کیفیت محصول یا خدمات تولید شده سازمان است
ارزیابی درونی نقش عمدهای در بهبود کیفیت آموزشی دارد و در حقیقت این ارزیابی اولین مرحله اعتبار بخشی تلقی میشود. به این ترتیب گروه مورد ارزیابی در حقیقت اقدام به خود در آینه دیدن میکند تا به این ترتیب نقاط مثبت و منفی خود را بیابد و به اصلاح نقاط منفی خود را بیابد و به اصلاح نقاط منفی و ضعف خود بپردازد. در این ارزیابی اعضاء همان گروه خود و همکاران خود و بطور کلی گروه خود را ارزیابی کرده و با توجه به نتایج بدست آمده به اصلاح گروه میپردازد تا نهایتا به ارتقاء کیفیت گروه منجر شود
-2 ادبیات تحقیق
-2-1 کیفیت و آموزش
مفهوم کیفیت در آموزش، به راحتی قابل تعریف نیست. پیچیدگی فرایند آموزش و مشخص نبودن اینکه کیفیت در این فرایند چگونه شکل میگیرد، تعریف آن را مشکل کرده است. شماری از صاحبنظران بر این باورند که مفهوم کیفیت، بدون شکل بوده و بنابراین غیرقابل اندازهگیری است. ایوانسویچ معتقد است آنچه در تعریف کیفیت، مرکزیت دارد نظرات مخاطبان است. بر این اساس کیفیت تابع نظر مشاهدهگر است بنابراین ارائه نیمرخی از کیفیت، همیشه با عینیت همراه نیست و با ذهنیت حرکت میکند
چابمن1، کیفیت را معادل استانداردهای آموزش، همچون سطح پیشرفت فراگیران میداند. این تعریف از کیفیت، همخوانی کاملی با تمرکز به وجود آمده روی یادگیری فراگیران دارد
بیکر3، کیفیت را مجموع برآیندهای یک دوره آموزشی تعریف میکند. به گمان وی، زمانی میتوان یک دوره را با کیفیت قلمداد کرد که خروجیهایی مانند: ایجاد سطح خاصی از توانایی در حداکثر زمان ممکن، ارضای نیازهای مهارتی و برآورده کردن نیازهای توسعه مسیر شغلی را، حاصل کرده باشد
آلکین، کیفیت آموزش را برگرفته از کیفیت عملکرد فراگیر، تدریس معلمان و تخصیص منابع میداند
از دیدگاه سالیس منابع کیفیت در آموزش، شامل ارزشهای قوی و هدفمند سازمانی، مدرسان برجسته، مراکز آموزشی مناسب، شناسایی توانمندیهای فراگیران، تدارک دوره آموزشی مناسب و یا ترکیبی از این موارد بر میشمرد
آنچه در نظر ما کیفیت معنا میدهد، به ارزشها و اهداف بنیادی سازمان بستگی دارد. ما نمیتوانیم از کیفیت سخن بگوییم بدون آنکه محک و معیاری موافق با نظر سازمان درباره رسالت نهایی آموزش داشته باشیم. از سوی دیگر استنباط ما از آموزش، راهنمایی برای ادراک ماهیت کیفیت، چگونگی دستیابی به آن، ارزشیابی و ارتقای سطح آن خواهد بود.
-2-2 کیفیت در آموزش عالی
تعریفهای گوناگونی از کیفیت در آموزش عالی عرضه شده است - ارنست4، . - 1994 برخی نویسندگان کیفیت نظام آموزش عالی را در رابطه با ویژگیهایی از برونداد - مثلا دانشآموختگان - ، که از نظر اجتماعی مطلوب است، تعریف کردهاند
به طورکلی، با توجه به ویژگیهای درونداد، فرایند و برونداد نظام آموزش عالی میتوان تعریفهایی متفاوت از کیفیت در آموزش عالی به دست داد. مثلا اگر کیفیت یک نظام دانشگاهی را با توجه به ویژگیهای اعضای هیات علمی تعریف کنیم، در صورتی نظام مورد نظر از کیفیت مطلوب برخوردار است که تحصیلات همه اعضای هیات علمی نظام دانشگاهی در سطح دکترای تخصصی باشد. بدین سان، می-توان با توجه به سایر عوامل درونداد و فرایند نظام دانشگاهی، کیفیت را به گونهای متفاوت تعریف کرد.
