بخشی از مقاله
چکیده
شب پره تک نقطه اي، Mythimna unipuncta - Haworth - - Lep.: Noctuidae - از آفات مهم غلات به ویژه برنج میباشد. در این تحقیق، حساسیت لاروهاي سن سوم شب پره تک نقطه اي نسبت به باکتري Bacillus thuringiensis در شرایط مزرعه مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور در منطقه بند رود نشتارود قطعه زمینی به مساحت 2000 متر مربع انتخاب گردید. رقم برنج مورد استفاده در این مطالعه رقم طارم دیلمانی بود.
این آزمایش در قالب طرح کرت هاي خرد شده بر پایه بلوك هاي کامل تصادفی اجرا شد . غلظت هاي باکتري مورد استفاده علیه لاروهاي سن سوم در این پژوهش 400، 798/20، 1512/50 و 3002/30 پی پی ام تعیین گردید. با توجه به رفتار تغذیه اي لارو هاي شب پره تک نقطه اي که در شب تغذیه دارند، سم پاشی در هنگام غروب آفتاب صورت گرفت.
نتایج حاصل از آزمایشات مربوط به میزان مرگ و میر نشان داد که این باکتري روي مرگ و میر لارو سن سوم شب پره تک نقطه اي برنج بسیار موثر بوده است. همچنین نتایج بدست آمده نشان می دهد که با افزایش غلظت و زمان، میزان مرگ و میر لاروها افزایش می یابد. بالاترین غلظت از باکتري سبب مرگ 75/40 درصد لاروهاي سن سوم شب پره تک نقطه اي شد. با توجه به اثرات نامطلوب سموم شیمایی توصیه میشود از باکتري براي کنترل این آفت در مزارع شمال کشور استفاده شود.
مقدمه
باکتري Bacillus thuringiensis - B.t - بیشتر روي راسته هاي بالپولکداران، دوبالان و سخت بالپوشان مؤثر است. به دلیل تولید توکسین هاي مختلف تولید شده توسط استرین ها جدایه هاي مختلف باکتریایی حتی در یک گونه ممکن است در میزان بیماریزایی براي یک حشره خاص متفاوت باشند . - Dulmage, 1970 - باکتري B.t از رده باکتریهاي گرم مثبت و دیواره سلولی آن از پپتید و گلیکان تشکیل شده است - کریمی، . - 1372 تعداد زیادي از زیرگونه هاي B.t از اجساد مرده حشرات میزبان جداسازي شده اند . - Hansen et al., 1996 -
بنابراین استفاده از این عامل بیولوژیک در مدیریت شالیزارهاي شمال کشور میتواند موثر و سازگار با دیگر عوامل مدیریت تلفیقی آفات بکار برده شود. از آفات مهم در شالیزارهاي کشور شب پره تک نقطه اي، Mythimna unipuncta - Haworth - - Lep.: Noctuidae - می باشد. این آفت خسارت زیادي روي برنج ایجاد میکند. در خسارت هاي شدید لارو هاي این آفت علاوه بر برگ ها در اوایل شهریور ماه به خوشه ها حمله نموده و بر اثر تغذیه از گلوم و گلومل دانه ها و حتی خود دانه ها، موجب ریزش مقدار زیادي از خوشه ها میگردند.
در این زمان بیش از 20 لارو روي هر خوشه مشاهده شده است - برومند، . - 1342 همچنین لارو هاي سن پنجم و ششم این آفت با تغذیه از ساقه برنج باعث قطع ساقه خوشه دهنده می شوند . - Ahmad, 1990 - خزانه برنج به علت تراکم بوته ها و علفی بودن بوته ها نیز مورد حمله این آفت قرار میگیرد و در بعضی از نمونه برداري ها تا 120 عدد لارو در یک متر مربع نیز گزارش شده است.
استفاده از پودر وتابل سوین، اندوسولفان و د.د.ت در کاهش جمعیت لاروي این آفت بسیار موثر بوده است - Ecarneige and Dick, . - 1972 در بین عوامل عوامل بیماري زایی که روي شب پره تک نقطه اي تاثیرگذار است میتوان به باکتري B. thuringiensis اشاره کرد. این باکتري داراي تاثیر زیادي روي حشرات راسته بالپولک داران می باشد - عسکري، . - 1371 به منظور جایگزین مناسبی براي سموم شیمیایی دراین تحقیق از باکتري B.t جهت کنترل لاروهاي سن سوم شب پره تک نقطه اي برنج در شرایط مزرعه استفاده گردید.
مواد و روشها
به منظور بررسی کارآیی پودر وتابل باکتري B. thuringiensis subsp. Kurstaki - 3a 3b - در کنترل لاروهاي سن سوم شب پره تک نقطه اي برنج در منطقه بند رود نشتارود قطعه زمینی به مساحت 2000 متر مربع انتخاب گردید. رقم برنج مورد استفاده در این مطالعه رقم طارم دیلمانی بود. این آزمایش در قالب طرح کرت هاي خرد شده بر پایه بلوكهاي کامل تصادفی اجرا شد.
به منظور اجراي دقیق عملیات باکتري پاشی نیاز به پیش آگاهی کامل نسبت به اوج زمان تخم ریزي حشرات کامل بود که با استفاده از تله نوري و جمع آوري حشرات کامل انجام گرفت. با بررسی بیولوژي آفت و اندازه گیري عرض کپسول سر زمان دقیق سم پاشی علیه لاروهاي سن سوم مشخص گردید. غلظت هاي باکتري مورد استفاده علیه لاروهاي سن سوم در این پژوهش 400، 798/20، 1512/50 و 3002/30 پی پی ام تعیین گردید.
با توجه به رفتار تغذیه اي لارو هاي شب پره تک نقطه اي که در شب تغذیه دارند، سم پاشی در هنگام غروب آفتاب صورت گرفت. نمونه برداري از کرت هاي آزمایشی بدین صورت بود که از هر کرت تعداد 10 عدد لارو به طور تصادفی به روش کادر برداري جمع آوري و جهت معاینه دقیق به آزمایشگاه انتقال داده شدند. آنالیز آماري: تعیین غلظت هاي کشنده از جمله LC50 توسط آزمون پروبیت و با استفاده از نرم افزار SAS - 2004 - انجام گرفت.
نتایج
نتایج حاصل از آزمایشات مربوط به میزان مرگ و میر لاروهاي سن سوم نشان داد که این باکتري روي مرگ و میر شب پره تک نقطه اي برنج موثر واقع گردیده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که با افزایش غلظت و زمان، میزان مرگ و میر افزایش می یابد - شکل . - 1 به طوري که در بالاترین غلظت از این باکتري 75/40 درصد مرگ و میر در لارو سن سوم شب پره تک نقطه اي مشاهده شده است.
مرزبان و همکاران - 1377 - اثر فرمولاسیون پودر وتابل جدایه تجاري Dipel، فرمولاسیون گرد باکتري B.t جدایه کرمانشاه را در سه غلظت 5، 50، 100 میلی گرم در کیلوگرم ماده غذایی روي شب پره هندي، Plodia interpunctella را بررسی کردند و درصد تلفات براي جدایه کرمانشاه در سه غلظت را به ترتیب 16/67، 23/66 و 82/66 درصد و براي جدایه Dipel، به ترتیب 78/66، 80/66 و 89/34 درصد بیان کردند.
همینطور ایزدیار - 1381 - مقدار غلظت کشنده 50 درصد - LC50 - جدایه 6R باکتري را روي لاروهاي چهار روزه کرم قوزه پنبه، Helicoverpa armigera پس از 7 روز را برابر با 6×106 CFU/ml بیان کرد. محققین همچون Lereculus و همکاران - 1993 - ، - 2000 - Monnerat and Bravo سروتایپ HD-1 باکتري B. thuringiensis subsp. Kurstaki را در کنترل بالپولکداران مؤثرتر اعلام کردند.
مطالعاتی نیز جهت بررسی تأثیر B.t بر حشرات گرده افشان صورت گرفت و ثابت شد که تعداد بی شماري از زیرگونه ها و استرین هاي فرموله شده B.t روي زنبورها بی اثر هستند Krieg . - Cantwell et al., 1972 - و همکاران - 1980 - دریافتند که سروتایپ هاي مختلفی از B.t - israelensis, thuringiensis, kurstaki - روي زنبورها بی تأثیر هستند. با توجه به اینکه باکتري B.t داراي تاثیرات کمتري روي موجودات غیرهدف، حشرات مفید، محیط زیست و انسان می باشد - Ignoffo, 1973 - و با توجه به نتایح این آزمایش و اثرات حشره کشی مناسب آن روي شب پره تک نقطه اي برنج، میتوان از این عامل بیولوژیک در مدیریت تلفیقی IPM آفت استفاده نمود.
