بخشی از مقاله
چکیده
آموزش از راه دور توجه زیادی را در سراسر جهان به خود جلب کرده است. توسعه سریع تکنولوژیهای کامپیوتر و اینترنت، یادگیری الکترونیکی را به یک روش مهم یادگیری تبدیل کرده است. یکی از ویژگیهای کلیدی یادگیری الکترونیکی قابلیت کنار هم قرار دادن رسانههای مختلف از قبیل متن، تصویر، صدا، پویا نمایی و … است. با همه این توانمندیها آموزش از راه دور مثل هر آموزش دیگر و حتی بیشتر از روش های سنتی نیازمند داشتن برنامهای منسجم برای تضمین دستیابی به اهداف آموزشی است.
امکان دارد در آموزش از راه دور، استفاده از فناوریهای پیشرفته از قبیل اینترنت، اینترانت، ماهواره و… رضایتبخش نباشد، مگر اینکه برای اینکار الگوهای طراحی آموزشی به کار گرفته شوند تا از پیچیدگی های بالقوه و فراروی اجتناب شود. طراحی آموزشی یک روند حل مساله است که برای تولید برنامههای آموزشی و تعلیم و تربیت یک روش مستمر و قابل اعتماد میباشد.
طراحی آموزشی موجب می شود تا روند آموزش در مسیر مشخصی قرار گیرد و از مبهم بودن و حالت غیرقابل تعریف بیرون بیاید. این پژوهش بر آن است که با روش پژوهش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تحلیل دیدگاههای مرتبط با آموزش از راه دور پرداخته و الگوهای مناسب برای آموزش الکترونیکی و از راه دور را معرفی نماید. هدف اصلی روشن کردن بعضی از اصول اولیه طراحی آموزشی و الگوهای طراحی آموزشی مورد نیاز طراحان آموزش الکترونیکی است. این پژوهش نتیجه میگیرد که آموزش الکترونیکی موثر، دقیق و جذاب مستلزم به کار بستن اصول درست طراحی آموزشی است.
مقدمه
همگان بر این مساله اتفاق نظر دارند که تغییرات تکنولوژیکی وتغییراتی که در جامعه بوجود می آید باعث نیاز به مهارت و دانش پیچیده تری در تعلیم و تربیت و مشاغل ایجاد کرده است. دیدگاه تازهای در رابطه با یادگیری بوجود آمده است که در آن مسایل واقعی جهان به فراگیران ارایه می شود. الگوهای طراحی جدید فرض را بر این دارند که مهارتهای یادگیری سطح بالا و واقعی، نیروی محرکه یادگیری می باشند. مهارت هایی که به خوبی طراحی شده اند، یادگیرندگان را تشویق می کند تا مهارت، دانش و نگرش لازم را با یکدیگر در آمیزند به گونه ای که بتوانند آنها را با شرایط واقعی زندگی منتقل کنند.
از آنجایی که یک چنین الگویی مستلزم فکر تازه و درونی هر طراح آموزشی می باشد، آنها می بایست به خود تکیه کنند. مادامی که آموزش الکترونیکی یک گزینه آموزشی زنده را در یک محیط آموزشی فراهم می کند می بایست به سوی راه حل های اطلاعاتی و مشارکتی حرکت کند که بر روی کارهای ویژه ای که مردم انجام می دهند تمرکز داشته باشد. آموزش الکترونیکی می بایست فراتر از درس کلاسی و مواد درسی و به محل کار برود. این به معنای یادگیری به گونه ای است که فعالیت های یادگیری و منابع حول محور: - 1 فراگیر؛ - 2 محیط آنها ؛ - 3 و وظایف شان قرار گیرد.
متاسفانه بیشتر آموزش الکترونیکی بد ترین ویژگی های یادگیری حضوری راتکرار می کند. ممکن است این روش آموزش از راه اینترنت ارزان تر باشد ولی موثرتر نیست. چرا نوآوری زیادی در طراحی آموزشی از راه دور صورت نمی گیرد؟ ماسی معتقد است که نبود ویا کمبود نوآوری در آموزش الکترونیکی به دلیل انتقال و پذیرش یک رسانه جدید می باشد که امری طبیعی است. دست اندرکاران تعلیم و تربیت میبایست در نظر داشته باشند که درسی که به خوبی و با رعایت اصول طراحی آموزشی انجام نشده باشد را نمیتوان بوسیله تکنولوژی جدید بهبود بخشید.
نیکول توجیه میکند که تاکید می بایست بر هدف آموزشی تکنولوژی باشد، نه بر خود تکنولوژی. افزودن تکنولوژی به تعلیم و تربیت مفهوم جدیدی نیست. به نظر می آید که هر ابزار و وسیله جدید پاسخی برای تدریس و یادگیری بهتر است. اگرچه هر نوآوری میبایست برای سنجش میزان تاثیرش مورد بررسی دقیق قرار گیرد. یادگیری الکترونیکی آمیزهای است از فناوری و تعلیم و تربیت.
مهمترین نقش طراح آموزشی بهم پیوند زدن این دو مفهوم است. طراح آموزشی می بایست تلاش کند تا مطمئن شود که یادگیری ضروری فراگیر، رمز موفقیت او در دنیای فناوری باشد. طراح آموزشی نقش اصلی را در طراحی موفق روند آموزشی الکترونیکی باری میکند. یک آموزش الکترونیکی موفق بستگی به یک طراح آموزشی موثر دارد.
طراحی آموزشی چیست؟
طراحی نظامهای آموزشی یک فرایند حل مساله است که از دهه 1940 میلادی در آموزش به کار بسته شده است. طراحی نظامهای آموزشی از زمان جنگ دوم جهانی و توسط نیروی نظامی آمریکا برای خلق ر اهی قابل اداره و موثر برای برنامههای تعلیمات نظامی بوجود آمد و به تدریج تکامل یافت. در طول 60 سال گذشته حدود 100 الگوی متفاوت طراحی بر پایه یک یا چند نظریه یادگیری شکل گرفته شده است.
طراحی آموزشی هم به عنوان یک علم هم یک هنر شناخته شده است. علم به این دلیل که ریشه در نظریههای یادگیری دارد. هنر به دلیل روند طراحی مواد آموزشی بسیار خلاق. طراحی آموزشی تولید نظام مند آموزش با استفاده از نظریههای یادگیری و آموزش برای اطمینان حاصل کردن از کیفیت آموزشی است. طراحی کل روند تحلیل، نیازها و اهداف یادگیری، روش درست ارائه مطالب برای پاسخگویی به آن نیازها است.
این روند شامل تولید مواد آموزشی و فعالیتهای یادگیری و همچنین به آزمایش گذاشتن و ارزشیابی تمام آموزش و فعالیتهای فراگیر است. در حقیقت طراحی آموزشی چارچوبی است برای روند خلاق طراحی و حصول اطمینان از برآورده شدن نیازهای فراگیران است. معنی طراحی آموزشی بستگی به پیشینیه و نظریهی فرد دارد. در ادبیات عموما از دو دیدگاه اصلی نام برده شده است.
دیدگاه اول، طراحی آموزشی رفتارگرایانه که به معنای تجویز و مشخص کردن خصوصیات آموزشی با استفاده از نظریههای یادگیری و آموزشی، تحلیل نیازها و اهداف آموزشی و روش انتقال دانش که نیازهای فراگیران را برآورده کند. سپس تعیین فعالیتها، مواد آموزشی و ارزشیابی فعالیتهای آموزشی و یادگیری. دیدگاه دوم، طراحی آموزشی ساختارگرایانه است که خلق محیط آموزشی برای تسهیل ساختار دانش است. طراحی آموزشی چارچوب یادگیری را مشخص میکند. این چارچوب نتیجه یادگیری را ارزیابی میکند و الگوی مناسبی را برای کمک به نتیجه مورد نظر به کار میبندد.
چرا از طراحی آموزشی استفاده میکنیم؟
طراحی آموزشی یک فرایند کیفی است. این فرایند در جستجوی کشف، تحلیل و ارائه مفاهیم محتوایی مهم است. هدف نهایی فراهم کردن فعالیتهای یادگیری موثرتر هستند. طراحی آموزشی نقش مهمی را در حصول اطمینان از ارزیابی خوب از کیفیت آموزشی الکترونیکی ایفا میکند.
