بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهم ترین عوامل که مانع یادگیری معنادار و دائم دانش آموزان میشود، کج فهمی است. کج فهمی آن است که دانش آموزان، متفاوت از مفهوم علمی پذیرفته شده، عمل کنند. آگاهی معلمان، برنامه ریزان درسی و طراحان آموزشی از کج فهمیهای دانش آموزان در رابطه با مفاهیم درسی، تاثیر به سزایی در آماده سازی روشهای تدریس کارآمد و نیز تولید محتواهای آموزشی الکترونیکی مناسب خواهد داشت.
به منظور تولید محتوای الکترونیکی مباحث درسی، لازم است ابتدا کج فهمیهای هر مبحث شناسایی شود تا بتوان طراحی آموزشی مناسبی برای آن انجام داد. هدف از این پژوهش، شناسایی و بررسی بخشی از کج فهمیها در مبحث ساختار اتم که در فصل اول کتاب شیمی سال دوم متوسطه به آن پرداخته شده است، میباشد. بدین منظور پس از مطالعهی پژوهشهای پیشین و با نظر دبیران مجرب، آزمونی محقق ساخته شامل 8 سؤال تشریحی بر روی 114 نفر از دانش آموزان پایهی دوم دبیرستان - کتبی و مصاحبه - اجرا شد و پس از بررسی و تجزیه و تحلیل پاسخها، برخی از کج فهمیهای رایج مبحث مذکور شناسایی گردید.
-1 مقدمه
امروزه گسترش فناوری اطلاعات و زیرساختهای اینترنت، و بهره برداری از آن ها در عرصه ی سیستم های آموزشی، تأثیرات مثبتی در فرایندهای آموزشی به همراه داشته است. تأثیر فزاینده ی فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی در بهبود یادگیری افراد، موجب تحول و بازنگری در رویکردهای سنتی شده است.
در این رابطه ابزارها و روش های آموزش برای پشتیبانی از یادگیری - کسب مهارت و دانش توسط یادگیرنده - بسیار متحول شدهاند. آموزش توسط رایانه از ابزارهای اصلی در فرایند یادگیری بهشمار می رود. یادگیری الکترونیکی شکل جدیدی از آموزش توسط رایانه است که بر اساس پیش بینیهای انجام شده و با توجه به نتایج مطالعات مختلف می تواند کیفیت فرایند یادگیری و بهره وری از آن را ارتقا دهد
یادگیری الکترونیکی که شاید روزی جایگزین بخش مهمی از آموزش و یادگیری سنتی شود به سرعت در حال رشد است. تفاوت اصلی یادگیری الکترونیکی در مقایسه با شیوه های سنتی آموزش، یادگیرنده محور بودن آن است. لذا توسعه ی عملکرد سامانه های مدیریت یادگیری به منظور هدایت یادگیرندگان بر اساس سطح فعالیت آن ها بسیار مورد توجه است. از جمله روش های بهبود مدیریت یادگیری، ارائه ی محتواهای آموزشی متناسب با شیوه های یادگیری یادگیرندگان است
به اعتقاد کیانی و سعادت در طراحی نرم افزار های آموزشی علاوه بر اصول فنی باید به اصول آموزشی نیز توجه نمود. اصول فنی بیشتر توجه به متدلوژی های طراحی و توسعه نرم افزار بر مبنای مهندسی نرم افزار دارد و اصول آموزشی به فراهم سازی شرایط یادگیری برای گروه های مختلف یادگیرندگان توجه می کند
براساس مطالعات روان شناسان، شرط تحقق یادگیری معنادار این است که یادگیری جدید با یادگیری قبلی همراه شود - کوجاسکی تیلور و کوالسکی، . - 2012 پس باید کاملا ً مراقب بود که اگر آجر یادگیری اولیه کج باشد، دانش آموز تا ثریا دچار اشکال خواهد بود.
در طراحی آموزشی، اولین قدم، مطالعه ی گروه هدف است. اما معمولا در این مرحله فقط به سن و مطالبی که آن ها از قبل آموخته اند توجه می شود و به چگونگی یادگیری آن مطالب و نیز این که آیا در این بین دچار کج فهمی هایی شده اند یا خیر، توجه نمی شود. همچنین در مرحله ی تعیین هدف، انتخاب محتوا و سازمان دهی و تدوین محتوا نیز به عامل کج فهمی ها توجهی نمی شود.
کج فهمی ها که از موانع یادگیری معنی دار محسوب می شوند، الگوهایی از یادگیری هستند که با واقعیت های علمی همخوانی نداشته و در تناقض با آن ها می باشند - کوهی فایق و شاه محمدی اردبیلی،. - 1388 کج فهمی نشان دهنده یوضعیتی است که در آن، باورهای دانش آموزان با تفسیرهای علمی کاملاً مغایر است. انسان ها ممکن است چندین برداشت فکری از بعضی پدیده ها داشته باشند که کج فهمی در واقع برداشت نادرست ذهنی نسبت به پدیده ها و اصول مسلم علمی است . به گفته ی بن وی - 1986 - 1 کج فهمی ها به طور منفی بر ساخت و ساز دانش و فرآیند یادگیری اثر می گذارند.
در فرآیند آموزش و یادگیری شیمی نیز، معلمان و دانش آموزان با نظریه ها و فرضیه هایی روبه رو هستند که به راحتی قابل درک و تجسم نیستند. بررسی ویژگی ها و رفتار مواد شیمیایی که در اندازه های اتمی و مولکولی هستند، اغلب مشکل بوده و سبب کج فهمی می شوند
تکامل مغز انسان به گونه ای شکل گرفته است که بتواند پدیده های ماکروسکوپی که با آن ها سروکار داشته است را درک کند. سیستم عصبی انسان برای سروکار داشتن با پدیده هایی در سطح اتم و مولکول تکامل نیافته است. بنابراین اگر چنین پدیده هایی را به صورت کامل درک نکنیم تعجب آور نیست
از جمله مفاهیم انتزاعی و مشکل در شیمی می توان به مبحث ساختار اتم اشاره کرد. مفاهیم علمی مرتبط با ساختار اتم همچون نظریه ی کوانتومی و اعداد کوانتوم مفاهیم انتزاعی می باشند که درک آن ها به علت عدم پیوند این مفاهیم با تجارب قبلی فراگیران مشکل است و سبب ایجاد کج فهمی می شوند
معمولا کج فهمی ها به میزان قابل ملاحظه ای در آموزش رسمی دیده می شوند و در برابر تغییرات نیز بسیار مقاومند. اگر کج فهمی ها شناسایی و تصحیح نشوند به مدت زیادی باقی مانده و به صورت سدی در برابر فرآیندهای ادراکی عمل می کنند
شناسایی کج فهمی های کلیدی و مهم می تواند در طراحی برنامه ی درسی دانش آموزان کمک کند. این شناسایی از طرفی باعث پیشرفت های دانش آموزان و از دیگر سو، هشداری برای طراحان آموزشی است که مشکلات موجود را در نظر بگیرند.
کادایفسی - 2000 - 2 معتقد است که تعیین کج فهمی ها در انتخاب روش تدریس درست و ابزار و همچنین تهیه ی برنامه ی آموزشی مؤثر بسیار مفید است - سکن،. - 2010 معلمان و طراحان برنامه ی درسی باید آگاه باشند، آموزشی که ناخواسته در حمایت از کج فهمی ها صورت گیرد، به همان اندازه تلاش برای از بین بردن آن ها نیز دشوار می شود.
