مقاله کاربرد جلبک قهوهای سارگاسوم در نگهداری محصولات شیلات

بخشی از مقاله

چکیده:

ماکرو جلبکهای دریایی منبع غنی آنتیاکسیدانهای مختلف مثل پنیفنولاند. جلبکهای دریایی مانند سارگاسوم نیز به منزله آنتیاکسیدانها توجه شده است. جلبک سارگاسوم یکی از بزرگترین اعضای خانواده جلبکهای قهوهای است که دارای خاصیت بالای آنتی اکسیدانی میباشد.

نتایج حاصل از تحقیقات نشان داد که این جلبک گونه مناسبی به منزله نگهدارنده طبیعی است. آنتی اکسیدانهای طبیعی حاصل از جلبک سارگاسوم توانایی ممانعت از اکسیداسیون چربی ماهی را داشته و همچنین حاوی ویتامینها، کارتنوئیدها، پیکوبیلی پروتئینها و پلییولها می-باشند که جزو مواد محرک ایمنی محسوب میشوند. هدف از تحقیق حاضر برررسی اثر جلبک قهوهای سارگاسوم در نگهداری محصولات شیلاتی میباشد.

مقدمه

گیاهان منبع اصلی آنتی اکسیدانها در طبیعت هستند. مواد اصلی دارای خصوصیات آنتی اگسیدانی شامل ترکیبات فنولی، کارتنوئیدها و توکوفرول می باشند . - Mendiola et al.,2008 - علا.ه بر آن جلبکهای دریایی نیز به عنوان منبع آنتی-اکسیدانها اکسیدانهای پلی فنولی مورد توجه قرار گرفته اند. فنولها گروه مهمی از ترکیبات طبیعی با خواص آنتی اکسیدانی و دیگر خواص بیولوژیکی هستند 

از تحقیقات مهم انجام شده روی تعیین خاصیت آنتیاکسیدانی عصارههای جلبکی در شرایط آزمایشگاهی می توان به طور مختصر به مطالعات انجام شده بر جلبک های سبز El-Baky et al.,2009 - - ، جلبک های قرمز - Kumer et al.,2008; Duan et al.,2006; Ganesan et al.,2008 - ، جلبک های قهوه ای - Chandini et al.,2008; Chkhikvishvili and Ramazanov.,2000; Al.,2008; Kuda et al ., 2005 - اشاره کرد.

گروهی از پلی فنول ها مثل کاتچین - گالوکاتچین، اپی کاتچین و کاتچین گالات - فلاونول و فلاونول گلیسرول در عصاره متانولی جلبک های قهوه ای و قرمز نیز شناسایی شدهاند. همچنین جلبکها حاوی چندین ماده شیمیایی با ارزش اقتصادی مثل ویتامین ها، کارتنوئیدها، پیکوبیلی پروتئین ها، پلیول ها، پلی ساکارید ها و اسید های چرب می باشند که دارای خواص ضد التهابی، ضد سرطانی، ضدقارچی، آنتی اکسیدانی و مواد محرک ایمنی می باشد

با توجه به خواص متعدد گزارش شده از عصاره جلبک های دریایی، بهره برداری ازآن-ها به عنوان یک منبع طبیعی آنتی اکسیدانی در سیستم های غذایی کمپلکس مثل گوشت ماهی بسیار مورد توجه می باشد - . - Wang et al.,2009 خلیج فارس نیز در عرض های پایین قرارگرفته و دارای گونه های جلبکی متنوعی می-باشد. یک گروه از این جلبک ها خانواده سارگاسوم ها - - Sargassae میباشند که ازمهم ترین خانواده های رده جلبک-های قهوه ای بوده که در سطح جهان پراکنده اند و شامل بیش از400 گونه می باشند.

در تحقیقات اخیر برای استخراج ترکیبات بیولوژیکی فعال مانند و ترکیبات زیستی دارویی فعال از روش استخراج به کمک مایکروویو استفاده شده است 

هدف از انجام این تحقیق بررسی اثرات فاکتور های حلال، نسبت حلال به ماده خشک و زمان و قدرت مایکروویو برترکیبات فنولی استخراج شده از جلبک های قهوه ای سارگاسوم - Sargassum marignatum - میباشند. افزودن آنتیاکسیدان ها درمراحل فراوری را میتوان استراتژی موفقی برای جلوگیری از فساد در فیله و ماهیان چرخ شده به شمار آورد اما استفاده از آنتیاکسیدان سنتزی دارای محدودیتهای بهداشتی است که محققان را برآن داشته است تا به دنبال آنتی اکسیدانهای طبیعی برای جانشینی با آنتی اکسیدانهای سنتزی باشند

تحقیقات نشان داده است که ماکروجلبکهای دریایی منبع غنی آنتی اکسیدان های مختلف مثل پلی فنولاند که میتوانند نقش مهمی در پیشگیری از اکسیداسیون داشته باشند. فنولها گروه مهمی از ترکیبات طبیعی باخواص آنتی اکسیدانی و دیگر خواص بیولوژیکی-اند

خاصیت آنتی اکسیدانهای چندکاربردی پلی فنول ها به حلقه های فنولی، که الکترون ها را جذب میکنند، و از بین بردن پروکسی، آنیون سوپراکسید و رادیکالهای هیدروکسیل مربوط است. با توجه به خواص چند کاربردی گزارش شده از عصاره جلبکهای دریایی، بهره برداری از آن به منزله یک منبع طبیعی آنتیاکسیدان در سیستمهای غذایی کمپلکس مثل گوشت ماهی بسیار حائز اهمیت است Wang et al.,2009 - - .جلبکهای دریایی سواحل جنوبی ایران درگروه ماکروفیتا به سه دسته عمده جلبک های سبز، قهوه ای و قرمز تقسیم می شوند. از بین آن ها جلبک های قهوه ای سه گونه Nizimuddinia.Zanardinii ، Cystoseira indica و Sargassum glausescens 

به دلیل تراکم و فراوانی زیاد درمنطقه، رشد در اندازه های بزرگ و همچنین دارا بودن مواد مهم وبا ارزش شامل اسید آلژینیک ، ید، املاح و انواع ویتامین ها در حد استاندارد های جهانی - حساس و پایان، - 1375 ازاهمیت ویژه ای برخوردار هستند. اسیدآلژینیک، ماده مهمی است که کاربرد های فراوانی در داروسازی، دندان پزشکی، کاغذ سازی، نساجی و غیره دارد. از این رو بسیاری از کشور های شرق آسیا از قبیل چین، ژاپن، تایوان، فیلیپین، کره، هند و اندونزی در حدود 20تا 50 سال است که این جلبک ها بهره برداری اقتصادی نموده و هر ساله از صادرات آن ها میلیون ها دلار ارز وارد کشور خود می کنند

همچنین اخیرا در کشور هند نیز میزان کلیه جلبک های سبز، قهوه ای و قرمز برآورد گردیده که سهم جلبک های قهوه ای 1600 تن وزن تر بوده است - Kaladharan and . - Kaliapermal.,1999 در سال های اخیر هیدروژول ها با ساختمان شبکه ای شامل بیش از %90 آب با توانایی متورم شدن و حفظ اجزای اصلی در اب بدون تغییر ساختار تهیه شدهاند و به عنوان ماده زیستی به صورت پانسمان زخم در درمان انواع زخم های ناشی از سوختگی ، شکستگی، تاول های عفونی و عمل جراحی کاربرد روز افزون پیدا کرده اند

آلژینات استفاده شده در هیدروژول از جلبک های قهوه ای - سارگوسوم - استخراج شده است. در تحقیقات اخیر برای استخراج ترکیبات بیولوژیکی فعال مانند فلاونوئیدها ، ترکیبات فنولی گیاهی، ترکیبات فعال زیستی و ترکیبات زیستی دارویی فعال از روش استخراج به کمک مایکروویو استفاده شده است

مزایای جلبک قهوهای سارگاسوم:

سارگاسوم به عنوان منبع آنتیاکسیدانهای پلیفنولی هستند. خواص ضدسرطانی، ضد قارچی ومواد محرک ایمنی میباشد.

نحوه قرار گرفتن جلبک سارگاسوم ازنظر عرضهای جغرافیایی:

ترکیبات فنولی یک گروه از متابولیتهای ثانویه هستند که میزان وتنوع آنها در حین رشد گیاهان تحت تاثیر ژنتیک، شرایط رشد، پرورش و فاکتور-های آبوهوایی میباشد. دمای بالا و اشعههای خورشید زیاد در عرضهای پایین جغرافیایی سبب میشود که گیاهان این مناطق برای مقابله با اشعه-های ماورای بنفش و رادیکالهای آزاد، ترکیبات آنتیاکسیدانی بیشتری تولید کنند.خلیج فارس نیز در عرضهای پایین قرار گرفته و دارای گونههای جلبکی متنوعی میباشد. یک گروه از جلبکها خانواده سارگاسوم - Sargassao - میباشند که از مهمترین خانوادههای رده جلبکهای قهوهای بوده که در سطح جهان پراکندهاند و شامل بیش از 400 گونه میباشند.

کاربرد جلبک سارگاسوم در سیستمهای غذایی:

تحقیقات نشان داده است که ماکروجلبکهای دریایی منبع غنی آنتیاکسیدانهای مختلف مثل پلیفنولاند که میتوانند نقش مهمی در پیشگیری از اکسیداسیون داشته باشند. فنولها گروه مهمی از ترکیبات طبیعی با خواص آنتیاکسیدانی و دیگر خواص بیولوژیکیاند - . - Onofrejova et al.,2010 با توجه به خواص گزارش شده از عصاره جلبکهای دریایی، به عنوان یک منبع طبیعی آنتیاکسیدان در سیستمهای غذایی مورد استفاده قرار می- گیرد - .بحث و نتیجه گیری:

تاکنون بیشترین تحقیقات صورت گرفته بر روی آنتی اکسیدان های طبیعی انجام شده است. این ترکیبات کاربرد وسیعی در صنایع غذایی دارند - . - Mendiola et al.,2008 اولین مرحله برای جست وجوی یک سیستم آنتی اکسیدانی، شناخت فعالیت و مکانیسم آنتی-اکسیدانی آن می باشد. فاکتور هایی از قبیل حلال - - Lopez et al.,2011 نسبت ماده خشک به حلال - Pinelo et al.,2005 - و زمان استخراج - Rusak et - al.,2008 بر میزان ترکیبات آنتی-اکسیدانی موثر است. تاکنون متانول، اتانول، آب، بوتانول، استن و کلروفوم برای استخراج ترکیبات فنولی مورد استفاده قرار گرفتهاند

در مطالعه ای برای خواص آنتی اکسیدانی سه گونه جلبک قهوه ای صورت گرفته بود. فراکسیون آبی گونه سارگاسوم و توربیناریا - - Turbinaria conides ترکیبات فنولی بالاتری نسبت به بقیه فراکسیون های یک گونه داشت - . - Chandini et al.,2008 در مطالعه ای که تاثیر حلال-های مختلف - آب، اتانول، متانول،آب/متانول - بر ترکیبات فنولی یک گونه جلبک مورد آزمایش قرار گرفت، آب بالاترین خاصیت آنتی اکسیدانی و فنول کل را داشت و حلال آب/متانول نیز پس از آب دارای بالاترین ملزان ترکیبات فنولی بود

با توجه به نتایج این تحقیق، می توان اظهار داشت که جلبک قهوه ای سارگاسوم منبع مناسبی برای استخراج ترکیبات زیست فعال بوده و با توجه به وفور این گومه در آب های خلیج فارس و عدم استفاده از این منبع ، بهره برداری از این جلبک و دیگر جلبک های خلیک فارس امری مناسب و ضروری به نظر می رسد. داشتن میزان بالای ترکیبات PUFA در جلبکها را میتوان یکی از دلایل عملکرد خوب این گونهها در پیشگیری از اکسیداسیون دانست - Kindlevsides et al.,2012 - ، زیرا این موجودات در شرایط زیستی می بایست ترکیبات نگهداره ای را نیز برای جلوگیری از اکسیداسیون ترکیباتPUFA داشته باشند.

بسامد یا فرکانس دو گونه سارگاسوم و سیستوسیرا از نظر تغییرات حضور در منطقه تا حدود زیادی به هم شبیه بودند. به طوریکه از فروردین ماه تا مرداد ماه حضور آن ها کاهش نشان می داد. در مورد گونه سارگاسوم از اردیبهشت ماه تا مرداد ماه و گونه سیستوسیرا از خرداد ماه تا مرداد ماه با حداقل حضور در منطقه با 12/5 درصد مشابه بودند و از شهریور ماه تا بهمن ماه هر دو گونه با افزایش حضور در منطقه مواجه بودند. به طوریکه در چهار ماه آبان تا بهمن ماه به طور کامل 100 - درصد - در مناطق وجود داشتند

 سپس از اسفند ماه به بعد شروع به کاهش نمودند. میانگین سالانه جلبک سارگاسوم در چهار منطقه گواتر، چابهار، تنگ و گالک به ترتیب 626/9، 117/75، 183/4، 42/5 گرم بر متر -مربع بود . عوامل محدود کننده ای در مناطق چهار گانه گواتر، چابهار، تنگ و گالک از رویش جلبک های قهوه ای مورد مطالعه جلوگیری می کنند بر حسب مشاهدات و اطلاعات ثبت شده می تواند شدت امواج، افزایش نور، دما و در بعضی مناطق جابه جایی ماسه ها باشد. چنانکه از بسامد و نمودار های بیوماس، تا حدود زیادی تراکم بر می آید، به طور کلی در شش ماهه دوم سال بخصوص اواخر پاییز و اوایل زمستان بیش ترین بیوماس را در این منطقه مشاهده می کنیم.