بخشی از مقاله
چکیده:
هدف این مقاله انتخاب بهترین وسیله حمل و نقل عمومی در یک کریدور شهری با به کارگیری روش های تصمیم گیری چند معیاره میباشد .در این راستا حمل و نقل را در شهر تهران به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب کردیم .در این زمینه هفت معیار هزینه , زمان, انعطاف پذیری, قابلیت اعتماد, راحتی و امنیت , آلودگی وخصوصیات وسیله و چهار گزینه ی حمل و نقل عمومی اتوبوس , اتوبوس تندرو, تاکسی و مترو انتخاب شدند .معیارها و گزینه ها را جهت تعیین میزان اهمیت نسبی آنها مورد ارزیابی و مقایسه قرار داده ایم .در نهایت از فرایند TOPSIS برای اولویت بندی گزینه های اتوبوس تندرو, مترو, اتوبوس و تاکسی به ترتیب حائز بیشترین امتیاز جهت توسعه حمل و نقل عمومی در کریدور مورد مطالعه میباشند .اگرچه گزینه ی مترو از لحاظ انواع شاخص های هزینه ای در کوتاه مدت مناسب نمیباشد، اما به علت کاهش انواع آلودگی های زیست محیطی، اشغال نکردن هیچگونه فضایی از سطح کریدور، کاهش زمان سفر، راحتی و امنیت بالا حجم بالای جابجایی مسافر، ...میتواند در بلند مدت گزینه ی مناسبی به شمار رود .
کلمات کلیدی : حمل و نقل عمومی ، تصمیم گیری چند معیاره ، TOPSIS
-1مقدمه:
امروزه یکی از مسائل اساسی اکثر شهرهای جهان، مشکلات پیش روی سیستم حمل و نقل جهت پشتیبانی از حجم عظیم تقاضا برای جابجایی افراد و کالا در سطح شهر میباشد .در حال حاضر سیستم حمل و نقل بسیاری از کشورها با مشکلات جدی همچون تراکم ترافیک در شبکه ی خیابانی و افزایش اثرات مخرب زیست محیطی روبرو است - حقشناس ، . - 7831برنامه ریزی صحیح در خصوص سیستم حمل و نقل شهری میتواند بخش عمده ای از مشکلات حمل و نقل شهری را حل نماید . در این تحقیق سعی میشود برای این مسأله که چگونه می توان مناسب ترین وسیله ی حمل و نقل عمومی را در یک کریدور مشخص شهری انتخاب نمود،راه حل مناسبی ارائه گردد .
هریک از انواع وسایل نقلیه دارای خصوصیات،مزایا و معایب خاصی می باشد و هرکدام از آنها ممکن است در شرایط مختلف به عنوان بهترین گزینه ی انتخابی بکار گرفته شوند. در بسیاری مسائل از جمله مسأله ی انتخاب وسیله مناسب حمل و نقل، معیارهای ارزیابی مستقل از هم نبوده و دارای بازخوردها و تأثیراتی بر روی یکدیگر می باشند .در ننظر نگرفتن این روابط و بازخوردها سبب میشود که اهمیت معیارها به درستی تعیین نشده و در اولویت بندی گزینه ها نیز دقیق و قابل اعتماد نباشد - توزکایا ، ًًٍَ - با توجه به رشد و توسعه شهره ا ،افزایش جمعیت،حجم انبوه جابجاییهای درون شهری و افزایش استفاده از خودروهای شخصی لزوم استفاده از روش- های علمی و کاربردی در تصمیم گیریو برنامه ریزی حمل و نقل کاملاکاملاً اجتناب ناپذیر است.
انتخاب گزینه ی مناسب حمل و نقل عمومی در هرکریدور شهری نه تنها منجر به توسعه ی پایدار حمل و نقل شهری میگردد، بلکه همچنین فرآیند برنامه- ریزی را با خصوصیات افراد آن جامعه
تطبیق داده وسبب تشویق افراد به استفاده از آن و در نتیجه افزایش بهره وری آن میگردد . این برنامه ریزی سبب میشود که جابجایی افراد به طور ک ارآمدتری انجام شود و برای چالش های فیزیکی و اجتماعی بوجودآمده در هر منطقه از قبیل تراکم ترافیک، آلودگی های زیست محیطی و زمان دسترسی افراد به مقصد های مورد نظرشان بهترین گزینه های ممکن ارائه گردد. در تحقیقات صورت گرفته تاکنون،بدین منظور از روش های مختلفی استفاده شده است. به عنوان مثال - جانسون ،ًًٍَ - از تحلیل سود- هزینه برای تعیین و انتخاب سیستم های حمل و نقل مناسب و پایدار استفاده کر د - النسین ًًٌٍ - یک مدل ساختاردهی مسأله برای تحلیل روابط حمل و نقل و محیط زیستت ارائه دادند.
- روش های تصمیم گیری چند معیاره :
تعیین روش مناسب تصمیم گیری چندمعیاره از اهمیت بسزایی برخوردار است، چرا که به طور مستقیم بر وزن نهایی معیارها و ارجحیت گزینه ها نسبت به هم و نهایتا بر خروجی تصمیم گیری تأثیر میگذارد. روشهای تصمیم گیری چند معیاره ی متنوعی برای انتخا ب یک گزینه از میان گزینه های پیشنهادی وجود دارد . این روشها را به طور کلی میتوان به دو دسته ی تصمیم گیری چند هدفه وتصمیم گیری چند شاخصه تقسیم نمود . در تصمیم گیری چند شاخصه مدلهای مختلفی مانند : PROMETHEE×,×ELECTRE×,×TOPSIS×,×AHP×,×OWA در کاربردهای متنوعی مورد استفاده قرارگرفته اند .تصمیم گیری چند هدفه نیز زمانی که تعداد گزینه های پیشنهادی زیاد بوده و اهداف متناقض باشند، بکار گرفته میشود .در این تحقیق با توجه به محدودیت گزینه های پیشنهادی از روشهای تصمیم گیری چند شاخصه استفاده شده است . دراین تحقیق از روش TOPSIS استفاده شده است.
روش تاپسیس :
