مقاله گسترش مدل تولید ناب با استفاده از تجزیه و تحلیل یکپارچگی عوامل موثر

بخشی از مقاله

چکیده

تولیدکنندگان پیشرو، روش های تولید ناب را معرفی می نمایند تا بازار خود را توسعه دهند، به مشتریان خدمات بیشتری ارائه کنند، ضایعات پرهزینه را کاهش دهند و سازمان های چابکی را بنیان نهند که آمادگی مواجهه با چالش های آینده را داشته باشند. این مقاله قصد دارد گسترش مدل تولید ناب با استفاده از تجزیه و تحلیل یکپارچگی عوامل موثر را مورد بررسی قرار دهد. این مقاله ابتدا به مطالعه مفهوم تفکر ناب پرداخته و سپس به مطالعه مفهوم تولید ناب و حسابداری ناب پرداخته خواهد شد.

واژگان کلیدی: تفکر ناب، تولید ناب، حسابداری ناب

مقدمه

اکنون جهان در استانه عصری جدید به سر می برد، عصری که در آن با محوریت حذف اتلاف، اتمام عصر تولید انبوه، دگرگونی شیوه های تولید محصولات و ساخته های بشر چهره زندگی او را یکسره دگرگون خواهد کرد.عرصه کنونی کسب و کار، تصویری جدید از سازمان ارائه می کند که با این نگرش جدید، مجموعه سازمان، مجموعه ای از فرایندهایی است که هدف آنها مستلزم ایجاد ارزش برای مشتری و افرینش ارزش در خود سازمان است.تفکر ناب شیوه ای را فراهم می کند که از طریق آن بتوان با منابع کمتر، تجهیزات کمتر، زمان کمتر و فضای کمتر، به بیشترین ها دست یافت و با تامین درست نیاز مشتریان به انها نزدیک شد. از طریق این نوع نگرش که به تفکر ناب معروف است، می توان نظام ناب را در سازمان جاری ساخت - نادم و همکاران، . - 115 :1390

تفکر ناب

تفکر ناب بر ریشه کن کردن هر گون اتلاف منابع و ایجاد آفرینش برای سازمان بنا شده است. تفکر ناب نگرشی است برای افزایش بهره وری، ارزش آفرینی مستمر و حداقل کردن اتلاف منابع. به عبارتی دیگر تفکر ناب عبارت است از:

·    حداکثر کردن کارایی عملکرد

·    حداکثر کردن ارزش محصول یا خدمت نهایی و

·    کاهش اتلاف منابع

تفکر ناب شیوه ای است که با منابع کمتر، تجهیزات کمتر، زمان کمتر و فضای کمتر همراه است و بر دستیابی به بیشترین و بهترین نتایج تاکید دارد.در زمینه تفکر ناب در تولید، بحث اتلاف منابع از اهمیت زیادی برخوردار است:برخی از این موارد اتلاف، به قرار طبقه بندی می شود و توجه به آن ها، درک تولید و حسابداری ناب را ساده تر می کند:

1.    اتلاف ناشی از موجودی های اضافی

2.    اتلاف ناشی از حمل و نقل

3.    اتلاف ناشی از قطعات معیوب - در مراحل مختلف -

4.    اتلاف ناشی از زمان بی کاری و انتظار برای تولید

5.    اتلاف ناشی از حرکات زاید و بدون ارزش افزوده - در تولید - و

6.    اتلاف ناشی از تولید اضافی

به منظور کاهش و حذف اتلاف منابع، این موارد باید شناسایی و در نظر گرفته شود. گفته می شود اگر بخشی از فعالیت ها بتواند کنار گذاشته شود و یا نتیجه نهایی بدون آن فعالیت ها، اتلاف منابع محسوب می گردد. مجموعه این موارد اتلاف، مشکلاتی است که اغلب بنگاه های اقتصادی دنیا با ان سر و کار دارند و تلاش مدیریت طی سال های متمادی، در جهت کاهش ان متمرکز بوده و کماکان هم ادامه دارد.تفکر ناب در تولید با مفاهیم مهمی از قبیل شش زیگما، رویکرد تولید بر مبنای حذف موجودی ها، مدیریت کیفیت جامع و تشریک مساعی نیروی انسانی پیوند دارد - صفار، . - 21-20 :1387

اصول تفکر ناب

تفکر ناب را می توان در پنج اصل خلاصه نمود، با درک دقیق این اصول و سپس با تلاش برای گره زدن آن ها به یکدیگر، می توان ضمن بکارگیری کاملشیوه ها و فنون ناب به راهکاری پایدار در ناب سازی سازمان و فرایندهای آن دست یافت. این پنج اصل عبارتند از:

1.    تعیین ارزش محصول از دیدگاه مشتری

2.    شناسایی جریان ارزش محصول

3.    ایجاد حرکت بدون وقفه در این ارزش

4.    ایجاد امکان کشش در زنجیره

5.    تعقیب کمال - نادم و همکاران، . - 115 :1390

اصل اول تعیین ارزش - تعیین دقیق ارزش خدمت یا محصول معین - نقطه آغازین تفکر ناب ارزش است. بر اساس این رویکرد تعریف ارزش توسمشتری صورت می گیرد و این سازمان که باید بر اساس اهداف مشتری، ابتدا ارزش را شناسایی و تعیین کرده و سپس بیافریند - جونز،. - 1385برای تعیین ارزش، ابتدا باید محصول یا خدمت مورد نظر مشتری را تعریف کرد. ارزش ها در واقع اهداف اصلی سازمان را تعیین می کنند. در نهایت اینکه تعیین درست ارزش، نخستین گام اساسی در راستای تفکر ناب است و راهی که مستقیما به تهیه کالاها یا خدمات نامناسب می انجامد، همان مودا است - سویند و مارتین، . - 1999

اصل دوم، شناسایی جریان ارزش - شناسایی جریان ارزش هر گروه محصول یا خدمت - جریان ارزش مجموعه ای از کلیه عوامل و عناصر ضروری برای تولید وارائه یک محصول یا خدمت معین می باشد. در شناسایی جریان ارزش، ضروری است سازمان و فرآیندهای سازمانی را به صورت یک کل به هم پیوسته مشاهده کنیم و در حقیقت بر کل جریان ارزش احاطه داشته باشیم. شناسایی جریان ارزش، گام دوم در مسیر تفکر ناب است که به ندرت برداشته شده است، در حالی که تقریبا همیشه همین گام است که حجم مودا ها را برملا می کند.به محض اینکه جریان ارزش شناخته شد، باید یک نقشه از وضعیت جاری و وضعیت مطلوب جریان های ارزش تهیه شود.

ابزار نقشه برداری جریان، اجازه می دهد که یک نمای بصری از جریان های ارزش که به شناخت و دسته بندی اتلاف های وضعیت جاری کمک می کند، در اختیار داشت. این نقشه برای طراحی فعالیت هایی صورت می گیرد که موداها را حذف می کنند و همچنین وضعیت مطلوب را تعیین می نماید. برای شناسایی جریان ارزش، ابتدا باید تمام فعالیت هایی که انجام می شود را مستند کرده و سپس آنها را به سه دسته تقسیم کرد. این تقسیم بندی از دیدگاه مشتری صورت می گیرد و عبارت است از:گام هایی که ارزش آفرینند.گام هایی که ارزش آفرین نیستند، ولی برای تکوین محصول یا خدمت ضروری هستند و مودای نوع اول نام دارند.گام هایی اضافی که هیچ ارزشی نمی افرینند و قابل حذف هستند که مودای نوع دوم نام دارند.

اصل سوم: حرکت - ایجاد حرکت بدون وقفه در جریان ارزش - هنگامی که ارزش به طور دقیق تعیین شد، جریان ارزش ترسیم شده و گام های پر اتلاف حذف می شوند. بعد از آن نوبت به اجرای گام سوم تفکر ناب می رسد که منظور از آن به حرکت درآوردن گام های ارزش آفرین بوده و مستلزم تجدید نظر در نگرش ها و مدل های ذهنی است. فنون به حرکت دراوردن ارزش عبارتند از:عطف توجه به یک هدف واقعی، یعنی تمرکز بر یک طرح معین، سفارش معین، محصول و خدمت و تحت نظر گرفتن آن از آغاز تا پایان تغییر مدل های ذهنی و نادیده گرفتن مرزهای سنتی شغل ها، مسیرهای شغلی، کارکردها و سازمان ها، تا یک سازمان ناب پدید آید.

بازاندیشی و مهندسی مجدد فرآیندها و وظایف کاری به این منظور که موداها شناسایی شده و حذف شوند.این سه مرحله باید همزمان انجام شوند. بدین ترتیب در این مرحله می توان تمامی ساختارها یا فعالیت هایی که موجب اتلاف در جریان تولید محصول یا ارائه خدمت می شوند را شناسایی و حذف نمود - رادنژاد، . - 1375 اصل چهارم: بیرون کشیدن - امکان دادن به شمتری تا ارزش را از تولید کننده با خدمت دهنده بیرون بکشد - تفکر ناب به دلیل طراحی، برنامه ریزی و ساخت دقیق آنچه که مشتری می خواهد و در زمانی که می خواهد، یک انقلاب بوده و به معنای این است که