بخشی از مقاله
چکیده
هوش مصنوعی علم بسیار عمیق و پیچیده در قرن اخیر است که در حالت کلی به مطالعه بر روی اطلاعات، چگونگی جمع آوری و نگهداری از آنها، بکارگیری اطلاعات و جابجایی و انتقال آنها به ماشین و یا انسان و حیوان میپردازد . امروزه فناوری های مبتنی بر متدها و روش های پیشرفته ریاضی برای بهینه سازی، رگرسیون و طبقه بندی در طیف گسترده ای از زمینه ها کاربرد دارند، بازی، تشخیص گفتار، بینایی کامپیوتر، سیستم های خبره، طبقه بندی اکتشافی، تشخیص پزشکی و ... .هوش مصنوعی علم و مهندسی ساخت ماشین آلات و یا برنامه های کامیپوتری هوشمند است. الگوریتم های هوش مصنوعی شامل شاخه های مختلفی از علوم کامپیوتر و ریاضیات می باشند .الگوریتمهای فراابتکاری یا فراتکاملی نوعی از الگوریتمهای تقریبی هستند که برای یافتن پاسخ بهینه به کار می روند. یک الگوریتم بهینه سازی فراابتکاری یک روش ابتکاری است که میتواند باتغییرهایی کم برای مسائل مخلتف بهینه سازی به کاررود الگوریتم های فراابتکاری بط ور قابل ملاحظه ای توانایی یافتن جوابهای با کیفیت بالا را برای مسائل بهینه سازی سخت افزایش میدهد که در این مقاله به معرفی و کاربرد تعدادی از الگوریتم های هوش مصنوعی که در مدیریت نیروی انسانی می توان استفاده کرد می پردازیم
کلمات کلیدی:الگوریتم های فراابتکاری ،الگوریتم مورچه،الگوریتم فاخته،الگوریتم شبیه سازی تبرید
- مقدمه
دپارتمان منابع انسانی، و مدیریت این واحد باید با استفاده از سیستم های الکترونیکی بتواند کلیه امور اداری مرتبط با نیروی انسانی سازمان را با ایجاد الگوهای جدید در این واحد مدیریتی انجام دهد به نحوی که کمترین میزان اتلاف وقت و همچنین تحرک را برای نیروی انسانی داشته باشد یعنی الگوهای جدید نوعی طراحی شوند تا نیروی انسانی بدون ترک محل کار خود و با استفاده از رایانه کلیه عملیات اداری خود را انجام دهد و از مقررات، دستورالعملها، بخشنامه ها و برنامه های آموزشی و سایر اخبار سازمان مطلع شود و همچنین بتواند توانائی های علمی، فنی و تخصصی خود را افزایش دهد .
در روش سنتی نیروی انسانی برای انجام کلیه امور پرسنلی از قبیل دریافت فیش حقوق ماهیانه، ارائه درخواست مرخصی، اطلاع از احکام سازمانی، بخشنامه ها و شرکت درکلاسهای آموزشی ضمن خدمت میبایست محل کار خود را ترک و مستقیماً با مراجعه به واحد منابع انسانی اقدام به انجام امور می نمودند که موجب اتلاف وقت و پایین آمدن کارآئی بویژه در سازمانهای بزرگ را در بر داشت . لذا ضرورت دارد مدیریت منابع انسانی با بکار گیری از سیستم های الکترونیکی و رایانه و شبکه های داخل سازمانی و سایر امکانات نرم افزاری و سخت افزاری به اهداف سازمانی خود برسد.
اهمیت و ضرورت تحقیق:
تمام فعالیتهای مدیریت منابع انسانی برای رسیدن به بهره وری بیشتر، رضایت شغلی بیشتر، بهبود کیفیت زندگی کاری، افزایشانگیزه ، تحقق اهداف سازمان می باشداهداف اساسی مدیریت منابع انسانی حصول نتایج مطلوب از تلاش های جمعی کارکنان سازمان است که می تواند سازمان را به اهداف اساسیسازمان برساند پس از بررسی کلیاتی در خصوص اهداف و وظائف مدیریت مابع انسانی میخواهیم نحوه ارتباط این اهداف و وظائف را با علوم نوین بررسی کنیم.
سوالات تحیق:
در این تحقیق بدنبال آن هستیم که آیا می توان الگوریتمهای هوش مصنوعی - مورچه، فاخته، تبرید - رادر جهت بهروری بیشتر یا رضایت شغلی بیشتر که از اهداف مدیریت نیروی انسانی است بکار گرفت ؟فرایند طراحی و پیاده سازی الگوریتم های فراابتکاری دارای سه مرحله ی متوالی است که هر کدام از آن ها دارای گام های مختلفی هستند. در هر گام فعالیت هایی باید انجام شود تا آن گام کامل شود . مرحلهی اول آمادهسازی است که در آن باید شناخت دقیقی از مسئلهای که می خواهیم حل کنیم بدست آوریم، و اهداف طراحی الگوریتم فراابتکاری برای آن باید با توجه به روش های حل موجود برای مسئله به طور واضح و شفاف مشخص شود . مرحلهی بعدی، ساخت می باشد . مهمترین اهداف این مرحله انتخاب استراتژی حل، تعریف معیارها ، و طراحی الگوریتم برای استراتژی حل انتخابی می باشد. آخرین مرحله پیادهسازی است که در آن پیادهسازی الگوریتم طراحی شده در مرحله ی قبل، شامل تنظیم پارامترها، تحلیل عملکرد، و در نهایت تدوین و تهیه گزارش نتایج باید انجام شود در ذیل سه الگوریتم که می توانند در برنامه ریزی و مدیریت نبرو ی انسانی موثر باشند بیان می شوند.
الگوریم کلونی مورچه ها :
روش که از رفتار مورچه ها در یافتن مسیر بین محل لانه و غذا الهام گرفته شده؛ اولین بار در 1992 توسط مارکو دوریگو روش که از رفتار مورچهها در یافتن مسیر بین محل لانه و غذا الهام گرفته شده؛ اولین بار در 1992 توسط مارکو دوریگو - Marco Dorigo - در پایان نامه دکترایش مطرح شد - Marco Dorigo - در پایان نامه دکترایش مطرح شد الگوریتم کلونی مورچه الهام گرفته شده از مطالعات و مشاهدات روی کلونی مورچه هاست. این مطالعات نشان داده که مورچه ها حشراتی اجتماعی هستند که در کلونی ها زندگی می کنند و رفتار آنها بیشتر در جهت بقاء کلونی است تا درجهت بقاء یک جزء از آن . یکی از مهمترین و جا لبترین رفتار مورچه ها، رفتار آنها برای یافتن غذا است و بویژه چگونگی پیدا کردن کوتاهترین مسیر میان منابع غذایی و آشیانه .
این نوع رفتار مورچه ها دارای نوعی هوشمندی تودهای است که اخیراً مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است در دنیای واقعی مورچهها ابتدا به طور تصادفی به این سو و آن سو می روند تا غذا بیابند . سپس به لانه بر میگردند و ردّی از فرومون - Pheromone - به جا می گذارند. چنین ردهایی پس از باران به رنگ سفید در می آیند و قابل رویت اند . مورچههای دیگر وقتی این مسیر را می یابند، گاه پرسه زدن را رها کرده و آن را دنبال می کنند. سپس اگر به غذا برسند به خانه بر می گردند و رد دیگری از خود در کنار رد قبل می گذارند؛ و به عبارتی مسیر قبل را تقویت می کنند . فرومون به مرور تبخیر می شود که از سه جهت مفید است زیراباعث می شود مسیر جذابیت کمتری برای مورچه های بعدی داشته باشد .
از آنجا که یک مورچه در زمان دراز راه های کوتاه تر را بیش تر می پیماید و تقویت میکند هر راهی بین خانه و غذا که کوتاه تر - بهتر - باشد بیشتر تقویت می شود و آنکه دورتر است کمتراگر، فرومون اصلاً تبخیر نمی شد، مسیرهایی که چند بار طی میشدند، چنان بیش از حد جذّاب میشدند که جستجوی تصادفی برای غذا را بسیار محدود میکردند.وقتی غذای انتهای یک مسیر جذاب تمام میشد رد باقی میماند.پروسه پیدا کردن کوتاه ترین مسیر توس مورچه ها، ویژگی های بسیار جالبی دارد، اول از ﳘه قابلیت تعمیم زیاد و خود- سازمانده بودن آن است. در ضمن هیچ مکانیزم کنترل مرکزی ای وجود ندارد. ویژگی دوم قدرت زیاد آن است. سیستم شامل تعداد زیادی از عواملی است که به تنهایی بی اهمیت هستند بنابراین حتی تلفات یک عامل مهم، تاثیر زیادی روی کارآیی سیستم ندارد .
سومین ویژگی این است که، پروسه یک فرایند تطبیقی است . از آنجا که رفتار هیچ کدام از مورچه ها معین نیست و تعدادی از مورچه ها همچنان مسیر طولانی تر را انتخاب می کنند، سیستم می تواند خود را با تغییرات محیط منطبق کند و ویژگی آخر اینکه این پروسه قابل توسعه است و می تواند به اندازه دﳋواه بزرگ شود. ﳘین ویژگیها الهام بخش طراحی الگوریتم هایی شده اند که در مسائلی که نیازمند این ویژگی ها هستند کاربرد دارند. اولین الگوریتمی که بر این اساس معرفی شد، الگوریتم ABC بود. چند نمونه دیگر از این الگوریتم ها عبارتند از: AntNet،ARA،PERA،.AntHocNet
انواع الگوریتم کلونی مورچه ها :
-1 سیستم مورچه نخبگان: در این روش بهترین راه حل کلی در هر تکرار فرمون آزاد می کند. همچنین این روش برای تمام مورچه های مصنوعی باید انجام شود.
-2 سیستم مورچه ماکسیموم - مینیمم: یک مقدار کمینه و بیشینه برای فرمون تعیین کرده و فقط در هر مرحله بهترین جواب این مقدار را آزاد میکند و تمام گرههای مجاور ان به مقدار فرمون بیشینه مقدار دهی اولیه میشوند.
-3 سیستم کلونی مورچه: که در بالا توضیحات کافی داده شده است.
-4 سیستم مورچه بر اساس رتبه : تمام راه حل های بدست آماده بر اساس طول جواب رتبه بندی می شوند و بر اساس همین رتبه بندی مقدار فرمون آزاد سازی شده توسط آنها مشخص خواهد شد و راه حل با طول کمتر از راه حل دیگر با طول بیشتر مقدار فرمون بیشتری آزاد میکند.
- 5 سیستم مورچه متعامد مداوم : در این روش مکانیزم تولید فرمون به مورچه اجازه می دهد تا برای رسیدن به جواب بهتر و مشترک با بقیه مورچهها جستجو انجام دهد با استفاده از روش طراحی متعامد مورچه می تواند در دامنه تعریف شده خود به صورت مداوم برای بدست آوردن بهترین جواب جستجو کند که این عمل به هدف رسیدن به جو اب بهینه و صحیح ما را نزدیک می کند. روش طراحی متعامد می تواند به دیگر روشهای جستجو دیگر گسترش پیدا کنند تا به مزیتهای این روشهای جستجو اضافه کند.
از این الگوریتم در حل مسائل زیر نیزاستفاده شده است :
زمانبندی شیفت های کاری در سازمانها
حل مسائل زمان بندی پروژه ها با منابع محدود توازن بار ترافیک شبکه و مسیریابی مبتنی بر مهندسی ترافیک کاوش استفاده از وب برنامه ریزی دروس دانشگاهیزمان بندی امتحانات دانشگاهی مسیریابی بین پستهای شبکههای توزیع برق ولتاژ بالا مسیریابی شبکههای کامپیوتریمسیریابی تامین مواد اوله جهت تولید بهنگام
