بخشی از مقاله
چکیده
امروزه ابتلا به سرطان یکی از موارد شایع مرگ و میر به شمار می آید. یکی از مهمترین مشکلات در درمان سرطان، عوارض جانبی داروها و درمانهاست، عامل محدودکننده در درمانی سرطان، عدم انتخابی بودن داروها در مقابل سلول های سرطانی است. امروزه فناوری نانو به کمک تشخیص و درمان این بیماری آمده است به گونه ای که برای کم کردن این عوارض و بهبود داروهای موجود، انواع سیستمهای دارورسانی توسعه یافته اند
سیستم های دارورسانی نوین راه حلی برای تمام این مشکلات خواهد بود سیستم دارورسانی نوین - نانو - عبارتست از رساندن دارو در یک زمان معین و با دز کنترل شده به اهداف دارویی خاص، این کار به نحو چشمگیری ایمن تر و بسیار موثرتر از پخش دارو در تمام بدن است. یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که اهداف در بدن بسیار کوچک و پراکنده هستند.
دارورسانی نوین عوارض ناخواسته را کاهش می دهد و دزهای کمتری را مصرف می کند. استفاده از دارورسانی نوین می تواند اجازه استفاده از روش های درمانی جدید را به ما بدهد .دارورسانی هدفمند با استفاده از نانو فناوری می تواند کمک شایانی در درمان و تشخیص سرطان انجام دهد که شامل هدف گذاری فعال و هدف گذاری غیر فعال می باشد.
مقدمه
سرطان دومین عامل مرگ و میر در جهان می باشد و در سالهای اخیر روشهای نوینی به منظور پیشگیری، درمان و تشخیص آن ابداع و کوششهای فراوانی جهت افزایش بازده و کاهش عوارض جانبی درمانها صورت پذیرفته است .در بسیاری از این روشها میتوان ردپای نانو فناوری را یافت. مهمترین قابلیت نانوفناوری ساخت مواد با ابعاد نانومتری است .گروهی از این ساختارها که نانوذرات نامیده میشوند، حداقل ابعادشان کمتر از 100 نانومتر است
یکی از کاربردهای مهم فناوری نانو در زمینه پزشکی استفاده از آن در انتقال دارو به بافت هدف می باشد. فناوری نانو از طریق بهبود حلالیت دارو و افزایش سرعت رها سازی آنها مسیر هایی برای انتقال دارو فراهم می کند ،که توان درمانی داروها را به طور شگفت انگیزی بالا می برد.کپسوله کردن داروها توسط نانوذرات از تجزیه شدن آنها جلوگیری می کند، بنابراین از بروز اثرات سمی جانبی ناشی از باز شدن کپسول ها در مسیر رسیدن به بافت هدف ممانعت می شود. پژوهش ها در این زمینه نشان می دهد اگر مواد مورد استفاده در ساخت کپسول در بر گیرنده ذرات نانو کوچکتر از nm100 باشد، به علت بالا رفتن نسبت سطح به حجم اندازه حفره های جداره کپسول کوچکتر شده و کپسول از قدرت حلالیت بهتری برخوردار می شود.این مزیت ها باعث ارتقاء قابلیت نفوذ و پخش دارو توسط کپسول می شود
در حال حاضر، درمان سرطان شامل روش های تهاجمی از قبیل استفاده از کاتر برای انجام شیمی درمانی، شیمی درمانی اولیه برای کوچک کردن توده های سرطانی موجود، جراحی برای خارج کردن تومور در صورت امکان و پرتودرمانی است. هدف از شیمی درمانی و پرتودرمانی از بین بردن سلول های سرطانی است که به دلیل رشد و تقسیم بسیار سریعتری که نسبت به سلول های سالم بدن دارند، حساسیت بیشتری به داروهای شیمی درمانی و پرتوها نشان میدهند.
تحقیقات موجود در زمینه شیمی درمانی به دنبال تهیه حامل های دارویی با مسیرهای ورود دارویی متفاوت، یافتن هدف های درمانی جدید از قبیل رگهای خونی تغذیه کننده بافت توموری و توسعه اشکال دارویی هدفمند و اختصاصی هستند. کارایی یک روش درمانی به طور مستقیم به توانایی آن در کشتن سلول های سرطانی بستگی دارد به گونه ای که سلول های سالم بدن تحت تاثیر قرار نگیرند
عامل محدودکننده در شیمی درمانی سرطان، عدم انتخابی بودن داروها در مقابل سلول های سرطانی است - . - 2006 Benita به علاوه اغلب داروهای ضدسرطان شاخص درمانی - therapeutic index - کوچکی دارند که همین موضوع موجب بروز عوارض جانبی سمی داروها می شود. در طول شیمی درمانی برخی از سلول ها به درمان مقاوم می شوند که برای رفع این مشکل یا دوز دارو را در حین درمان افزایش می دهند و یا از چند دارو به طور هم زمان استفاده میگردد.اما با این تدابیر سمیت دارو نیز بیشتر میشود. برای کم کردن این عوارض و بهبود داروهای موجود، انواع سیستمهای دارورسانی توسعه یافته اند که شامل کانژوگه های محلول دارو-پلیمر، میسل های پلیمری، نانوذرات، لیپوزوم ها و میکروذرات هستند. در این میان نانوذرات بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند
زیرا روش تولید آسان تری دارند و از طریق پلیمرهای زیست سازگار هم قابل تهیه هستند. با توجه به آنکه عروق اطراف بافت توموری نفوذپذیری بیشتری نسبت به عروق بافت های معمول دارند و نیز به دلیل سرعت رشد بالاتر، نیازمند اکسیژن و مواد غذایی بیشتری هستند، در نتیجه امکان جذب دارویی بهتری دارند که به این پدیده نفوذ و ماندگاری افزایش یافته گویند - enhanced permeability and retention = - EPR گویند
دارو رسانی هدفمند شامل هدف گذاری فعال و غیر فعال می باشد. در هدفمند سازی فعال عامل درمانی یا حامل به بافت یا سلول مشخصی متصل میشود ولی در هدفمند سازی غیر فعال عامل دارویی به همراه حامل به صورت غیر فعال به سلول و بافت هدف میرسد. می توان نانوذرات را طوری طراحی کرد که از سد های بیولوژیکی که داروهای سنتی توانایی عبور ندارند، به راحتی عبور کنند - Duncan . - 2005: 189 et al مطالعات نشان داده است که نانوذرات پس از اینکه اتصالهای محکم توسط اثر هایپراسموتیک مانیتول باز شدند، از سد خونی مغزی عبور میکنند. بنابراین میتوان با این روش داروهای آهستهرهش را برای درمان بیماریهای سختی مانند تومور مغزی دارورسانی کرد
مواد و روش ها
مطالعه حاضر یک مقاله مروری است که با بررسی متون به بررسی اهمیت سیستم های دارو رسانی نانوذرات ، مزایا و پیشرفت های اخیردر استفاده از چنین سیستم هایی در تشخیص و درمان سرطان پرداخته است. برای انجام بررسی متون از منابع اصلی انگلیسی در سایت های pubmed , google scholar , science direct و نیز از کلید واژه های معادل در بافت های الکترونیکی فارسی شامل پایگاه اصطلاحات علمی جهاد دانشگاهی - SID - ، بانک اطلاعات مقالات علوم پزشکی ایران - - iranmex،بانک اطلاعات نشریات کشور - magiran - انجام شده است.
بحث و نتایج
هدف گذاری غیر فعال:
هدف گذاری غیر فعال به علت نشت نانو ذرات در موضع بیمار شده که در آن عروق منفذ دارند رخ می دهد - به شکل مراجعه شود - نمونه بیماری هایی که در آن هدف گذاری غیر فعال نانو حامل ها حاصل می شوند، تومور و بافتهای ملتهب شده هستند. رخنه ی تومور عروقی، نتیجه ی تشکیل رگهای خونی بیشتر و وجود سیتوکین ها و فاکتورهای فعال عروقی هستند که قدرت تراوایی را بالا می برد. تشکیل رگهای خونی تومور توسط رگ هایی با ضخامت های نامنظم و منشعب، مشخص می شوند و تومورها فاقد ساختارهای معین مجرای رگی مانند مویرگ ها، رگ های مویی یا وریدهای کوچک هستند
