بخشی از مقاله
چکیده
مدیریت دانش در تلاش است با تولید، تسهیم و نگهداری دانش از مهارتها و ظرفیتهای هر بنگاه اقتصادی یک مزیت رقابتی بسازد. یکی ازمهمترین دلایل اعمال مدیریت دانش درآموزش عالی، کمک به این موسسات برای یکپارچه سازی وانسجام دانش جدید با دانش قبلی است که میتواند به افزایش ارتباط بین کار و آموزش بیانجامد. این بررسی با هدف ارزیابی سطح مدیریت دانش در دانشکده علوم پزشکی نیشابور صورت پذیرفته است. تحقیق از نوع توصیفی و جامعه مورد بررسی کارکنان دانشکده علوم پزشکی نیشابور بود.
از بین 1234 نفر کارکنان دانشکده علوم پزشکی نیشابور، حجم نمونه براساس جدول مورگان به تعداد 304 نفر و به صورت نمونه گیری تصادفی تخصیصی متناسب انتخاب گردید. ابزارگردآوری اطلاعات براساس مدل مدیریت دانش شرون لاوسون و پرسشنامه استانداردآن با 24 گویه بوده است.
نظرخواهی از کارکنان دانشکده پزشکی نیشابور نشان داد، مدیریت دانش در این دانشکده از بعد تولید دانش، کسب دانش، سازمان دهی دانش، ذخیره دانش، انتشار دانش و کاربرد دانش به ترتیب %18/4، %17/4، %17/9، %14/5،%26/6 و %18/1 قابل قبول است. به نظر می رسد مدیریت دانش در این دانشکده نیاز به بهبود و ارتقاء دارد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد کیفیت مدیریت دانش در ابعاد تولید دانش، کسب دانش، سازماندهی دانش، ذخیره دانش و انتشار دانش در دانشکده علوم پزشکی نیشابور در سطح مناسبی قرار ندارد. بنابراین می توان گفت سطح مدیریت دانش در این دانشکده نیاز به بازنگری و توجه بیشتر دارد.
مقدمه
مدیریت دانش و بهره وری از رمزهای موفقیت و پیشرفت هر سازمانی است و در هر دوی آنها منابع انسانی نقش کلیدی ایفا می کنند. امروزه مدیریت دانش و بهره وری، از جذاب ترین های مورد کاربرد در علوم مختلف به ویژه مدیریت هستند. با توجه به تحولات فضای کسب و کار کنونی، دانش نقش بسیار مهمی در تعیین شکوفایی و بالندگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع دارد. برهمین اساس، مدیریت دانش در تلاش است تا با تولید، تسهیم و نگهداری دانش از مهارتها و ظرفیتهای هر بنگاه اقتصادی یک مزیت رقابتی بسازد
عصر حاضر، عصر اقتصاد دانش محور نامیده شده است. در این دوران توجه مدیران سازمان ها به مقوله هایی همچون دانش و خلاقیت بیشتر جلب شده و در پی آن انسان های دانش گرا نسبت به انسانهای عملگرا اهمیت بیشتری پیدا کرده اند. صاحب نظران معتقدند دهه 80، دهه جنبش کیفیت و دهه 90، دهه مهندسی مجدد - بهبود فرایند کسب و کار و کاهش هزینه ها - بوده و دهه کنونی، دهه مدیریت دانش است
مدیریت دانش، انشعابی از ادبیات سازمان یادگیرنده است. یادگیری در سازمان افراد را ملزم می کند که نسبت به انتقال اطلاعاتی که سایر افراد می توانند مورد استفاده قرار دهند؛ اقدام کنند. مدیریت دانش به فرایندی اشاره دارد که در آن سازمانها، داده ها و اطلاعاتی را که در دسترس آنها وجود دارد؛ ارزیابی می کنند. در واقع مدیریت دانش پاسخی به این نگرانی است که افراد بایستی توانایی تبدیل یادگیری خود به دانش قابل استفاده را داشته باشند. در طول فرایند مدیریت دانش، دانش دستخوش تغییرات مختلف می شود و بخشی از اطلاعات از بین می رود. بنابراین بایستی ازروند اتلاف اطلاعات مفید، جلوگیری کرد
گرچه کمتر از سه دهه از ارائه مدیریت دانش در محافل علمی می گذرد؛ اما این موضوع در موسسات آموزش عالی به ویژه دانشگاهها از دیرباز مطرح بوده است. چون فلسفه وجودی این موسسات، تولید و انتشار دانش در جامعه است و مدیریت دانش در این سازمان ها همواره در محور برنامه ریزی استراتژیک آنها قرار دارد
مدیریت دانش در آموزش عالی، مجموعه ای از فرایندهای سازمانی است که از ایجاد و انتقال دانش در این موسسات حمایت می کند و دستیابی به هدف های سازمانی و دانشگاهی را ممکن می سازد. یکی از مهمترین دلایل اعمال مدیریت دانش در آموزش عالی، کمک به این موسسات برای یکپارچه سازی و انسجام دانش جدید با دانش قبلی است که می تواند باعث افزایش ارتباط بین کار وآموزش شود .[ 2] بنابراین می توان گفت از ملزومات مدیریت دانش، شناسایی و فراهم ساختن زیر ساخت های آن است که پایش و ارزیابی سازمان از نظر مولفه های مدیریت دانش پیش نیازی برای برنامه ریزی و پیاده سازی آن در هر سازمانی به شمار می رود.
بر اساس بررسی های انجام شده، یکی از رمزهای موفقیت سازمان، مدیریت دانش و بهره وری است و بازیگر اصلی هر دو مفهوم انسان است. همچنین، مدیریت دانش نه تنها از روند اتلاف اطلاعات جلوگیری می نماید بلکه خود منجر به تولید و انتشار دانش و نهایتاً عملکرد موثرتر می گردد. علاوه بر این، مدیریت دانش از عوامل تاثیر گذار بر عملکرد کارکنان است و بهره وری میزان موفقیت سیستم را در استفاده از منابع برای کسب اهداف سازمان میسر می سازد. محققان زیادی مبحث مدیریت دانش را بر اساس مدل های مختلف مورد بررسی قرار داده اند.
صالح و وی کیت - 2002 - به بررسی ارتباط بین مدیریت منابع انسانی و مدیریت دانش در دانشگاه مالزی پرداختند. نتایج آماری نشان داد نقش مدیریت منابع انسانی در این زمینه منحصر به فرد است. زاک - 2009 - تاثیر سازمانی مدیریت دانش را مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق دوازده شیوه مدیریت دانش که بر عملکرد تاثیر دارد؛ از طریق نظرسنجی از سازمان کسب و کار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد شیوه های مدیریت دانش به طور مستقیم به عملکرد سازمانی مرتبط است که به نوبه خود، به طور مستقیم به عملکرد مالی مربوط می شود.
احمدی و صالحی - 2011 - رابطه عدالت سازمانی و بهره وری منابع انسانی در سازمانهای دولتی استان کردستان را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد رابطه مستقیم و معنی دار بین ابعاد متغیر عدالت سازمانی - رویه ای، توزیع و اطلاعاتی - و بهره وری منابع انسانی در سازمان های عمومی استان کردستان وجود دارد. باکوتیک - 2012 - چالش های مدیریتی در حفظ عملکرد کارکنان شرکت های مدرن را مورد تحقیق قرار دادند. نتایج نشان داد کارگران دانشی، در کار خود به دنبال استفاده، به دست آوردن و ایجاد دانش جدید هستند. کارگران با دانش، مهارت، توانایی و ایده های خود کمک قابل توجهی به موفقیت و توسعه شرکت می کنند.
کارگران دانش و شرکتی که در آن کار می کنند به هم وابسته هستند. به طور خاص، این شرکت برای کارگران دانش منابع فراهم می کند واز سوی دیگر، شرکت در کارگران دانشی و توانایی خود را برای سنتز دانش نظری و تجربی فراهم می کند و شرکت از کارگران دانشی درخواست طراحی راه حل های مناسب دارد. در این زمینه، نقش مدیریت کاملا قابل توجه است.
صدیقی - 2012 - شیوه های مدیریت دانش یک نمونه از شرکت های مستقر در امارات دبی و ابوظبی را مورد بررسی قرار داد. یافته های این تحقیق اهمیت شیوه های مدیریت دانش که به تدریج در امارات متحده عربی و چندین سازمان به رسمیت شناخته شده اند؛ را نشان می دهد. نتایج نشان داد بیشتر مؤلفه های مدیریت دانش در دانش صریح متمرکز شده است و شرکت های سرمایه گذاری منابع قابل توجهی را در ایجاد زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات خود به کار می برند.
نتایج تحقیقات انجام شده نشان می دهد به کارگیری مدیریت دانش در آموزش عالی امری حیاتی است و منجر به عملکرد موثرتر، تصمیم گیری بهتر و بهبود کیفیت خدمات علمی و اداری می شود.
بررسی منابع نشان داد تعداد کمی از محققان مدل شرون لاوسون را جهت بررسی مدیریت دانش مورد استفاده قرار داده اند. همچنین تاکنون هیچ محققی وضعیت مدیریت دانش را در دانشکده علوم پزشکی نیشابور مورد بررسی قرار نداده است. بنابراین هدف از این تحقیق کاربرد مدل شرون لاوسون جهت بررسی وضعیت مدیریت دانش در دانشکده علوم پزشکی نیشابور می باشد. بر این اساس ابعاد مختلف مدل لاوسون شامل تولید دانش، کسب دانش، سازماندهی دانش، ذخیره دانش، انتشار دانش و کاربرد دانش مورد ارزیابی قرار گرفتند.
روش تحقیق
-1مدل مدیریت دانش شرون لاوسون
با توجه به اینکه مدل مدیریت دانشی که مورد توافق همگان باشد، موجود نیست؛ بنابراین از میان مدل های مختلف مدیریت دانش، یکی از جدید ترین مدل ها به نام مدل مدیریت دانش شرون لاوسون استفاده شده است. این مدل شامل ابعاد مختلفی می باشد که عبارتند از تولید دانش، کسب دانش، سازماندهی دانش، ذخیره دانش، انتشار دانش و کاربرد دانش. در ارتباط با تولید دانش، بسیاری از سازمان ها طرحی از دانش، داده ها، اطلاعات ومهارت های مورد نیاز داخلی و خارجی ایجاد کرده اند.
مدیریت دانش موثر باید در شفاف سازی داخلی و خارجی فعال باشد. یکی از این ابزارها نقشه دانش است. نقشه دانش تخصص ها و دانش مورد نیاز افراد را به همراه محل قرارگیری آنها در سازمان مشخص می کند .[3] کسب دانش با ابزاری چون تلفن، ویدئو کنفرانس، اینترنت و اینترانت موثر است. سازمان می تواند دانش جدیدی را که خود نمی تواند توسعه دهد؛ بخرد. به این صورت که با استخدام کارشناسان می تواند از تخصص و دانش آنها برای رسیدن به اهداف سازمانی کمک گیرد.
یکی از راههای دیگر به دست آوردن دانش جدید، همکاری و مشارکت با سایر رقبا درحیطه کاری سازمان است از این طریق می توان از قوه ابتکارات سایر سازمان ها و موسسات استفاده کرد .[3] در سازماندهی دانش، تمرکز بر روی ایجاد مهارت جدید، خدمات جدید، نظرات بهتر و فرایندهای موثر است. در این میان، نکته دارای اهمیت این است که دانش فقط از تخصص سرچشمه نمی گیرد، بلکه از تجربه نیز به دست می آید.
پس داشتن یک شبکه داخلی سازمانی و تسهیل در ارتباط بین افراد داخل سازمان با یکدیگر یکی از موارد کلیدی این مرحله است. استفاده از گروهای تخصصی، اختصاص جا و مکان برای تشکیل گروها، اینترنت، بررسی و مرور فعالیتها بعد از اتمام آن ها، آموزش چندگانه افراد و استفاده از چت برای برقراری ارتباط می تواند موثر باشد .[3] ذخیره دانش اهمیت زیادی دارد. مزیت های رقابتی برای سازمان در هر زمان در دسترس نیست. دانش سازمان که یکی از مزیتهای رقابتی سازمان است باید به روز، حفاظت و نگهداری شود. نگهداری اطلاعات، اسناد و تجربیات، نیازمند مدیریت است.
