بخشی از مقاله
کاربرد مهندسی ارزش و مدیریت هزینه ها در بهینه کردن مقاطع سد های بتنی وزنی
خلاصه
مهندسی ارزش که به عنوان رویکردی گروهی، سیستماتیک ، کارکردگرا و خلاقانه و باهدف بهبود ارزش یک پروژه از طریق کاهش هزینه های دوره عمر طرح و افزیش کیفیت و عملکرد آن، به اجرا درمی آید ، قابلیت ها و توانمندی خود را دراین راستا به اثبات رسانده است. این تکنیک یک فرآیند پویا است که درکلیه مراحل چرخه عمر پروژه می تواند مفید باشد اما فرآیند پیاده سازی مهندسی ارزش مستلزم تعامل ارکان پروژه است و برای موفقیت نیازمند حمایت جدی بخش کارفرمایی است. طرح سد سازی نیاز به دادهای اطلاعاتی متعددی دارد که اساس طراحی ها بر مبنای این اطلاعات برنامه ریزی می شود. لذا در طراحی ها همیشه ناشناخته های متعددی وجود خواهد داشت که در حین اجرا این ناشناخته ها نمایان می گردند با ظاهر وآشکار شدن اطلاعاتی که در زمان طراحی مخفی بوده اند، روش مهندسی ارزش رشد ونمو پیدا می کند دراین رابطه سدسازی تجربه مفیدی در نیاز به کاربرد مهندسی ارزش رانشان داده است. بکارگیری روش مهندسی ارزش دراجزای مختلف سدسازی شامل : تغییر طرح فرازبند ، بازنگری سیلاب ها وتدقیق طرح سرریز ، بازنگری وتدقیق طرح پوشش جداره داخلی تونل انتقال باعث می شود که مبلغ قابل توجهی در پروژه های سد سازی که عمدتا طرح هایی ملی هستند صرفه جویی شود.
×کلمات کلیدی: مهندسی ارزش،کاهش هزینه ها،سد سازی،بخش کارفرمایی،طرح ملی
1. مقدمه
هر ساله بخش زیادی از در آمدهای ملی در انجام کارهای زیر بنایی کشور هزینه میگردد و گروه های مختلف کاری از جمله کارفرمایان ، مهندسین مشاور و پیمانکاران را با خود درگیر ساخته و حجم انبوهی از نیروی انسانی ، ماشین آلات و مصالح را به خود اختصاص می دهد . بدیهی است که با استفاده از ابزار و روشهای مدیریتی مناسب می توان در بهینه کردن فعالیتها و کاهش هزینه ها گامهای اساسی برداشت.[1] طراحی سد و سازه های وابسته امری است تخصصی، ولی با این حال، اغلب اوقات در شرکت ها مقدمات و جزییات طراحی ها به صورت استانداردهای محلی تبدیل شده اند، زیرا که شرکت ها سعی در استفاده از تجربه های خود در طرح های دیگر را در اولویت قرارمی دهند. با توجه به برقراری این ماهیت در سراسر جهان ، واحتمال وجود گزینه های برتر وبهینه تر می توان با طوفان مغزی کنترل شده ودر نتیجه ارزیابی تخصصی از روش های مهندسی ارزش ، هزینه های غیر ضروری را کاهش داد. مهندسی ارزش یا مدیریت ارزش خدماتی است که با ترتیب دادن مسیر تکامل یک طرح وتوسعه آن از ابتدا تا انتها با مقایسه ورسیدگی به کلیه تصمیم ها در مقابل ارزش تصمیم هایی از قبل تعیین شده ، ارزش های وابسته به یک طرح رابیشینه کرد . هم چنین به عنوان یک روش برای ایجاد موازنه بین هدف وهزینه ها ویا حداقل رساندن هزینه ها برای یک هدف مشخص ، نیز تعریف شده است.
2. تاریخچه مهندسی ارزش
ایده این طرز فکر در سال 1947 تحت عنوان آنالیز ارزش توسط لاورنس مایلز (پدر علم مهندسی ارزش ) در شرکت جنرال الکتریک ( این شرکت توسط توماس ادیسون تاسیس گردید) مطرح شد .در آن زمان هدف بررسی راههای جایگزین برای تولید محصولات با کیفیت بیشتر ودر عین حال صرف مواد و هزینه کمتر بود.پس از آن اجرای مهندسی ارزش به صورت موفقیت آمیز در نیروی دریایی آمریکا دنبال شد.تحول عمده ای که در این سالها رخ داد تشکیل انجمن مهندسی ارزش امریکا در دهه 1960 میلادی بود که به طور مختصر با نام ابتکاری (save) شناخته می شود.
همزمان با کاربرد و توسعه مهندسی ارزش در صنایع نظامی ،دامنه کاربرد مهندسی ارزش به صنعت نیز تسری یافت و شرکت های مشاوره در زمینه مهندسی ارزش شکل گرفت. در سالهای دهه 1970 انجمن مهندسی ارزش در کشورهای اروپایی و ژاپن نیز فعال گردید و حتی دامنه مهندسی ارزش در کشورهای عربی نظیر کویت ،بحرین و عربستان نیز به سرعت توسعه یافت. طی این سالها دامنه توسعه مهندسی ارزش از صنعت فراتر رفته وبه سرعت در پروژه های عمرانی و ملی در کشور های مختلف توسعه یافت و صرفه جویی های عمده ای در هزینه پروژه های ملی و سرمایه بر در کشور های مختلف به همراه داشته است .قانونمند شدن و توسعه فرهنگ بکارگیری مهندسی ارزش ، از جمله تحولات مربوط به سالهای 1980 تاکنون بوده است .تدوین دستورالعملها توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (1379) دور نمایی روشن و امیدوار کننده را برای توسعه فرهنگ بکارگیری مهندسی ارزش ترسیم نموده است.
.3 اصول ومراحل مختلف مهندسی ارزش
اصول ومراحل مختلف مهندسی ارزش می تواند شامل موارد زیر باشد:
· جهت یابی واطلاعات
· تفکر واندیشه یا طوفان مغزی
· تجزیه وتحلیل
· بازنگری و تجدید نظر
در مرحله جهت یابی واطلاعات ، شرایط طرح برای تعیین اولویت ها شناسایی می شوند . هدف از این امر حصول اطمینان از عدم تخصیص هزینه های غیرضروری برای اولویت های ثانویه وثالثه می باشد. در مرحله تفکر واندیشه ، یک محدوده ای برای گزینه های ممکنه با توجه به سیمای طرح وکلیه المان های طرح تعیین می شود. منظور از این مرحله ابداع وتشویق
کردن برای مقدمه سازی کلیه راه ها وگزینه های ممکنه می باشد . باتوجه به اینکه هر پیشنهادی می تواند زمینه ساز گزینه دیگری باشد ، لذا کلیه واریانت ها مورد بررسی قرارگرفته ش ده و درمرحله بعدی ، ایده های غیر واقعی ونامتناسب حذف خواهند شد.[2]
در مرحله تجزیه وتحلیل ، نتایج مرحله قبل به منظور حذف ایده های غیر قابل قبول وپیشنهاد گزینه های محتمل ، باخبرگی کافی مورد بررسی ، ارزیابی و بازنگری قرار می گیرند . هر گونه تغییرات بعدی وبه هر دلیل ، می تواند درمقابل کلیات در نظر گرفته شده در مرحله ابتدایی مهندسی ارزش مورد بازنگری قرار گیرد. روش مهندسی ارزش از این حیث سودمند خواهد بود که مفهوم از تغییرات پیشنهادی ، بازنگری فرضیات در نظر گرفته شده اولیه باشد .زیرا که طبق توصیه ICOLD در نشریه شماره 73 ضوابط ورویه ها بایستی به عنوان یک راهنما توسط طراحان مورد استفاده قرار گرفته وباتوجه به ویژگی های هر طرح تدقیق شوند. اگر با راه کارهای منتخب در طی هر مرحله از طراحی ، مشکلات اساسی آشکار شود ، بامطرح کردن آنها ، گزینه جایگزین پیشنهاد وبرآورد شده به نحوی که تسهیلات لازم برای توافق نهایی بر روی راه حل مناسب ایجاد شود. درارزیابی گزینه ها وطرح های جایگزین ، هدف شاید ارایه بهترین راه حل( ودر نتیجه بیشترین ارزش ) برای یک هزینه مشخص ، یا دستیابی به را ه حل مورد نظر درحداقل هزینه اجرایی ، یا تدقیق بهترین موازنه بین هزینه وطرح ، یا شاید بدست آوردن حداقل هزینه کل با توجه به شرایط بهره برداری ونگهداری ثانویه در طول مدت عمر طرح ، باشد . همچنین بایستی توجه کرد که تعیین و انتخاب ضریب اطمینان برروی هزینه هاتُاثیر گذار خواهد بود . در حقیقت با بکار گیری ضریب اطمینان مجزا برای هر قسمت از طرح الزاما "، ضریب اطمینان جامع وکامل ویا ارزیابی مطمئنی برای کل طرح نخواهد بود.[3]
محاسن دیگر اعمال مهندسی ارزش به طرح اولیه ، به هنگام طرح نهایی برای مناقصه واجرا نمایان می شود . زیرا که در طرح های سد سازی وانتقال آب ، قسمت عمده از اطلاعات و داده های طراحی می بایستی از طبیعت گـردآوری ویـا انـدازه گیـری شوند . لذا همیشه نکته ها وموارد ناشناخته ای وجود خواهند داشت که می توانندتُاثیر مستقیم ومحسوسی را بـر روی طراحـی ها داشته باشند . بدیهی است که هرقدر گرد آوری ودقت اطلاعات ب یشتری باشد و طراحی ها می توانـد بهینـه
