مقاله کاستی نظارت خانوادگی و بروز رفتارهای انحرافی در میان نوجوانان تک والد و دو والد

بخشی از مقاله

چکیده:

شیوه حضور افراد در جامعه اگر نه عمدتاً، دست کم تا حدی حاصل تجربیاتی است که آنان در کودکی داشتهاند . با توجه به نقش خانواده در تربیت کودکان میتوان گفت بسیاری از انحرافات و بروز رفتارهای معارض با قانون در کودکان به میزان سرپرستی و نظارت والدین مربوط میشود.این تحقیق براساس نظریه تلفیقی نظریه کنترلاجتماعی هیرشی و پیوندهای افتراقی ساترلند بنا شده است.پژوهش حاضر مطالعه ی توصیفی - پسرویدادی است.نمونه مورد تحقیق149 نفر از مددجویان کانون اصلاح و تربیت شیراز در بین دو گروه دو والد و تک والد بودند. ابزار مورد استفاده پرسشنامه، محقق ساخته بودکه روایی آن با نظر استادان به روش محتوایی و پایایی آن به میزان 0.813 با استفاده از آزمون همسانی درونی بدست آمد. در این پژوهش بیان شده که کاستی نظارت خانوادگی درگروه تکوالد بیشترازکاستی نظارت خانوادگی درگروه دووالداست. - - P=0.049 میان کاستی نظارت خانوادگی و سابقه رفتار انحرافی و بزهکاری در گروه تک والد رابطه معنادار آماری وجود دارد. - P=0.041 و - r=0.521 و یافتههای پژوهش حاکی از آن است که در خانوادههای تک والد، کاستی نظارت خانوادگی،یکی از عوامل مهم در بروز رفتارهای انحرافی کودکان تک سرپرست است.

کلید واژگان : رفتارهای انحرافی،کودکان تکسرپرست ، نظارت خانوادگی

-1 مقدمه

کودک اولین تجربیات خود را در زیستن با دیگران در خانه میآموزد و در محیط خانواده است که پایه رشد وفعالیت های آینده کودک گذاشته میشود. این که در روابط ما با دیگران عشق و محبت حکمفرماست یا خصومت و نفرت، تا حد بسیار زیادی به تربیت خانوادگی بر می گردد. بروز رفتارهای انحرافی و بزهکاری در کودکان و نوجوانان هم هرچند می تواند به عوامل بسیار، از جمله مشکلات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی وابسته باشد، اما در گام نخست، این خانواده است که کودک را به مسیر صحیح هدایت می کند یا بستر گناه و جرم و انحراف را برای او فراهم می کند. خمیر مایه مولفههای اصلی شخصیت متعادل و پویا یا متزلزل و آسیب پذیر کودکان و نوجوانان در کانون خانواده و در سایه تعامل مطلوب با والدین شکل میگیرد و وقتی این سرپناه امن فرو میریزد،پایههایاعتماد و بنیان شخصیت فرد هم فرو میریزد - محسنی،. - 1389

-2 بیان مسئله

اگر خانواده و ساختار آن به عنوان یک عامل جامعه پذیری شرایط آنومی را پیدا کند شخصیت نوجوان به عنوان عضوچنین خانوادهای کجرو، منحرف و بزهکار می شود. تک والد عنوانی است که بسیاری از جوامع برای این نوع از خانواده ها بکار می برند. بدیهی است فرزندان درسنین مختلف نیاز به حضور و همراهی والدین خود دارند. الگوپذیری کودکان اولین بار از پدر و مادر آغاز می شود و به پذیرش این الگوها و نقش ها مشکلاتی پدید می آید و درنتیجه فرآیند همسان سازی و هویت یابی آنان دچار اختلال می شود. به علاوه نبود پدر یا مادر هریک مسایلی را ایجاد می کند. معمولا مشکلات اقتصادی بیشتر با فقدان پدر و ناراحتی های عاطفی-روانی درحد زیادتری با نبود مادر ارتباط دارد. از طرف دیگر فشار اداره ی زندگی در زمینه های مختلف درخانواده های تک والدی بر دوش یک نفر است که بخشی از این فشارها به فرزندان منتقل می شود و آنان را آسیب پذیرتر می سازد. این کنشهای معیوب زمینه بروز بزهکاری را درکودکان و نوجوانان فراهم میآورند - فرانسیس و دیگران،. - 1387

-3 ضرورت پژوهش محرومیت از پدر یا مادر یکی از شرایط خاص خانوادگی است که به عنوان یک متغیر مهم محیطی به طور مستقیم وغیرمستقیم میتواند اثرات ویژه ای بر روی رشد عمومی و ابعاد مختلف رفتار کودک به خصوص درزمینه سلامت روانی، جسمانی و عملکرد تحصیلی داشته باشد.بسیاری از محققان معتقدند که کودکانی که در خانوادههای تکوالد رشد میکنند بسیار مستعد انحراف در آینده هستند.

-4 پیشینه ها و چارچوب نظری تحقیق

مطالعهی جوبی و فرینگتون نشان می دهد که نرخ بزهکاری در میان پاسخگویانی که از خانوادههای گسسته میآیندبیش از خانواده های دست نخورده - سالم - است. همچنین، خانوادههای گسسته با خانوادههای دست نخورده که تعارضات والدین بالا است نرخ بزهکاری فرزندانشان مشابه است. پسرهایی که مادرشان را از دست دادهاند،در مقایسه با کسانی که پدرشان را از دست دادهاند، بزهکاری بیشتری داشتهاند.

همچنینگسستگی ناشی از تعارضات و ناهماهنگی والدین درخانواده های دست نخورده موجب بزهکاری بیشتری میشود تا خانوادههایی که یکی از والدین فوت کردهاند - جوبی و فرینگتون،. - 2001 اسمیت - 1990 - طی یک بررسی دریافت که کنترل والدین و سطح ارتباطات عاطفی خانواده با بزهکاری یک رابطه معنادار و معکوس دارد.مک کورد - 1991 - در مطالعهی خود شایستگی مادر و انتظارات خانواده را با بزهکاری نوجوانان مرتبط میداند.همچنین، رفتار پدر در خانواده میتواند مدلهای ضد اجتماعی برای جوانان فراهم سازد. برخی از یافتهها در ایران نشان دهندهی رابطهی گسیختگی خانوادگی با بزهکاری و پرخاشگری نوجوانان باشد.

-5 فرضیه تحقیق

فرضیه اصلی این پژوهش عبارتست از :کاستی نظارت خانوادگی در بروز رفتارهای انحرافی در میان نوجوانان تک والد و ودو والد با هم متفاوت است.

-6 روششناسی پژوهش

این پژوهش از نوع پیمایشی و علی مقایسه ای با روش گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه بود.جامعه آماری در این پژوهش مددجویان دختر و پسر کانون اصلاح و تربیت شهر تهران که شامل 305 نفر بودند که از بین آنها 149 نفر به طور تصادفی انتخاب شدند.در این پژوهش اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. سوالهای پژوهش در قالب دو مجموعه کلی از متغیرها شامل: متغیر وابسته - رفتارهای انحرافی کودکان تکسرپرست - و متغیر مستقل نظارت خانوادگی سرپرست میباشد، تدوین شد که در نهایت ساخت کلی پرسشنامه را فراهم آوردند. با توجه به این که پرسشنامه این پژوهش یک پرسشنامه محقق ساخت بود برای ارزیابی روایی آن از روایی محتوایی استفاده شد. به منظور دستیابی به پایایی ابزار، پرسشنامه فوق به روش آزمون- آزمون مجدد ٌ انجام و همبستگی بین نتایج محاسبه شد - - r=0.745 برای ارزیابی روایی پرسشنامه ها نمرات پیش آزمون و پس آزمون از ضریب همبستگی میان نمرات و برای اطمینان از پایایی از ضریب آلفای کرونباخ - 0/813 - استفاده شد.

-7 روش تجزیه و تحلیل داده هاٍ

تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. در سطح توصیفی به بیان درصد وفراوانی، میانگین و انحراف معیار در قالب جداول توزیع فراوانی و نمودار پرداخته شد. در سطح استنباطی نیز برای آزمون فرضیه به منظور مقایسه گروه ها با هم از آزمون های مقایسه میانگینها در دو گروهَ و برای همبستگی بین متغیرها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شدهاست.

-8 یافته های تحقیق

-1 -8 یافتههای توصیفی پژوهش با توجه به تکمیل پرسشنامه در میان 82 نفر مددجوی تک والد و67 نفر مددجوی دو والد از مجموع 139 آزمودنیپسر %55.4 تک والد و %44.6 دو والد بوده اند. درمیان دختران در هر گروه این تعداد %50.0 و با هم برابر بوده است.در نمودار های زیر جرائم ارتکابی و سابقه رفتارهای نابهنجار در دو گروه تک والد و دو والد آمده است که براساس نمودار - - 1گروه تک والد جرائم منکراتی و شرارت و سرقت را بیشتر مرتکب شده اند.