بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مطالعه تشخیص توده نفوذی گرانیتی در ناحیه گلاس در شمال غربی ایران می باشد. روش تصویر سازی مقاومت ویژه الکتریکی برای شناسایی ساختار زون گسلی، شرای زیر سطحی و کیفیت سنگ گرانیت در این ناحیه بکار برده شده است. روش مذکور با کمک یک دستگاه مقاومت ویژه، در امتداد چند پروفیل با روش برداشت شلومبرگر صورت گرفته است.
داده های مقاومت ویژه ظاهری برداشت شده به مقاومت های ویژه واقعی بکمک نرم افزار Res2DINV برگردان شده و سپس مقاطع ژئوالکتریک زیر سطحی شکل گرفته اند که قسمت برداشت شده داده ها را مورد پوشش قرار داده است. تغییرات مقاومت ویژه در امتداد افق و قائم به عنوان ساختارهای زمین شناسی و زون گسل خورده تفسیر شده اند. تصاویر مقاطع ژئوالکتریکی برای تشخیص کمی و کیفی سنگ های گرانیتی، زون هوا زده، زون گسل خورده و سنگ های گرانیتی با کیفیت بالا - مناطق با مقاومت ویژه بالا - برای فعالیت های معدنی بکار برده شده اند.
1 مقدمه
ماگمای مذاب درون زمین به دلیل وجود فشارهای همه جانبه مسیر خود را به سمت محی با فشار کمتر، یافته و خود را به سمت سطح زمین میرساند و در صورتی که قبل از رسیدن به سطح حرکت ماگما متوقف شود شروع به سرد شدن میکند. در صورتی که زمان کافی جهت سرد شدن ماگما وجود داشته باشد کانیهای متبلور شده و گرانیت شکل میگیرد. تودههای نفوذی از جمله گرانیت که در اثر سرد شدن ماگما بوجود میآیند در زیر زمین شکل میگیرند و از آنجا که زمان سرد شدن معمولا به کندی صورت میگیرد زمان لازم جهت تبلور کانیها وجود خواهد داشت.
در این میان دمای بالای ماگما نیز سبب تحت تاثیر قرار دادن سنگهای اطراف خود و بوجود آمدن پدیدهای به نام دگرگونی مجاورتی میشود که بسته به دما و فاصله از توده گرم این پدیده نیز متغییر خواهد بود. با تفسیر دادههای برداشت شده مقاومت ویژه ظاهری با روشهای مختلف از جمله معکوس سازی آنها در یک ناحیه میتوان تشکیلات مختلف زیر سطحی را شناسایی نمود و از جمله توده های گرانیتی را شناسایی نمود
در این تحقیق با استفادهاز تفسیر 127 سونداژ ژئوالکتریک که در منطقه گلاس شمال غرب برداشت شده است، تودههای نفوذی زیر سطحی در این ناحیه شناسایی شده و با توجه به تفسیر دادههای مقاومت ویژه ظاهری برداشت شده زون های گرانیتی با کیفیتهای متفاوت با توجه به محدوده مقاومتهای ویژه برگردان شده شناسایی گردیده است.
2 روش تحقیق
پس از انجام مطالعات زمین شناسایی و صحرایی در ناحیه گلاس در شمال غرب ایران تعداد 124 سونداژ الکتریکی به روش شلومبرگر در امتداد چندین پروفیل برداشت شده است. دادههای برداشت شده مقاومت ویژه ظاهری بر حسب نصف فاصله الکترودی جریان ترسیم شده و با برازش آنها با منحنیهای دو لایه استاندارد، تفسیر شدهاند و سپس در زیر هر سونداژ برداشت شده لایهها تفکیک شده و ضخامت و مقاومتهای ویژه مربوطه مشخص گردیدند.
سپس برای تمام سونداژهایی که در امتداد یک پروفیل قرار داشتهاند شبه مقطع دو بعدی مقاومت ویژه ترسیم شده است تا در امتداد یک پروفیل بتوان جنس تشکیلات را شناسایی نمود که با انجام این کار، در امتداد چند پروفیل ساختارهای سنگی از جمله گرانیتی و زون های گسل خورده شناسایی شدند. سپس برای داشتن تصاویر واقعی تر دو بعدی مقطع ژئوالکتریکی دادههای مقاومت ویژه ظاهری در امتداد پروفیلها، با نرم افزار - Loke M.H, 2004 - Res2DINV برگردان شده و سپس مقاطع دو بعدی مقاومتهای ویژه ترسیم شدند. از تصاویر بدست آمده مقاطع نواحی گسل خورده، گرانیتی و غیره با استفاده از اطلاعات زمین شناسی و لاگ چاههای حفاری شناسایی شدند. در ذیل پارهای از تصاویر و نتایج مربوطه ارائه گردیده است.
3 مقاطع دو بعدی مقاومت ویژه ظاهری
یک مقطع مقاومت ویژه ظاهری نشان دهنده تغییرات مجموع مقاومت ویژه ظاهری تشکیلات زیر سطحی میباشد. به منظور مشاهده تغیرات مقاومت ویژه ظاهری زیر سطحی که انعکاس دهند تغیر ساختارهای زیر سطحی بصورت کیفی میباشد برای تمامی پروفیلها این مقاطع ترسیم گردیدهاند که در زیر تنها تصویر یکی از مقاطع پروفیلی نشان داده شده است
در این مقطع نواحی دارای مقاومت ویژه ظاهری بالا نشان از ساختارهای سنگی دارند - مرکز پروفیل در زیر سونداژ - N7 که می-تواند ناشی از تشکیلات آذرین مثلا توده گرانیتی باشد . دو طرف این ناحیه نواحی با مقاومت ویژه کمتر قرار دارند که نشان از تشکیلات رسوبی یا سنگی دیگر میتواند باشد. تغیرات ناگهانی مقاومت ویژه ظاهری در اطراف این توده نفوذی آذرین میتواند نشان از گسستگی تشکیلات یا زون گسلی در دو طرف این توده باشد.
4 مقاطع شبه دوبعدی مقاومت ویژه
این نوع مقاطع از تفسیر حاصل از برازش دادههای مقاومت ویژه ظاهری برداشت شده با منحنیهای استاندارد دو لایه، به همراه بکارگیری اطلاعات زمین شناسی منطقه فراهم شدهاند. این مقاطع میتوانند سیمای بهتری از ساختارهای زمین شناسی زیر سطحی نسبت به مقاطع بدست آمده از مقاومت ویژه ظاهری ارائه نمایند. این مقاطع برای تمامی پروفیلها رسم و تفسیر گردیدهاند که در شکل - 3 - ، یک نمونه از این مقاطع ارائه گردیده است. در این مقطع با توجه به محدوده مقادیر مقاومت ویژه بدست آمده و اطلاعات زمین شناسی و لاگ چاههای حفاری بخش های مختلف تفکیک شده اند.
در این مقطع، در سطح، لایههای کم مقاومت به تشکیلات آبرفتی و مقاومتهای متوس به لایههای هوازده گرانیتی که ضخامت کمی را نیز دارا میباشند نسبت داده شده است. در این مقطع بخش های مختلف بصورت تشکیلات زمین شناسی : رسوبات آبرفتی دانه ریز - Qt1 - ؛ رسوبات آبرفتی دانه متوس - Qt2 - ؛ رسوبات آبرفتی دنه درشت - - Qt3؛ گرانیت های هوازده - - Grw؛ گرانیت - - Gr؛ هورنفلس - - Hf تفکیک و نشان داده شده اند. تغیرات ناگهانی مقاومت ویژه جانبی به شکستگیها نسبت داده شدهاند - خطوط عمودی خ چین - که نشان از تغیر ساختارهای زمین شناسی بصورت جانبی می باشند.
شکل :3 مقطع شبه دوبعدی مقاومت ویژه
مقاطع دو بعدی مقاومت ویژه، ناشی از برگردانسازی دو بعدی دادههای مقاومت ویژه ظاهری برداشت شده این مقاطع با معکوسسازی دو بعدی دادههای مقاومت ویژه ظاهری با استفاده از نرم افزار Res2DINV در امتداد تمامی پروفیلهای برداشت شده صورت گرفته است.
