بخشی از مقاله
چکیده
اضطراب امتحان به عنوان نوعی اضطراب ارزشیابی با خود تهدیدسازی از موقعیت آزمون همراه است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش کمالگرایی و فرسودگی تحصیلی به عنوان پیشبینهای اضطراب امتحان بود. روش مطالعه توصیفی از نوع همبستگی بود. نمونه پژوهشی شامل 300 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه لرستان بودند که به شیوه خوشهای انتخاب شدند.
ابزار گردآوری اطلاعات عبارت بودند از: پرسشنامههای اضطراب امتحان ساراسون - 1957 - ، کمال گرایی تریشورت و همکاران - - 1995 و فرسودگی تحصیلی برسو و همکاران - - 1997 بود، به منظور تجزیه و تحلیل دادههای حاصله، علاوه بر آمار توصیفی - میانگین، انحراف معیار و ضریب همبستگی پیرسون - از از روش آمار استنباطی - تحلیل رگرسیون گام به گام - نیز استفاده شد.
نرم افزار مورد استفاده نیز SPSS نسخه 19 میباشد. نتایج تحقیق نشان داد که بین کمالگرایی منفی و اضطراب امتحان رابطه مثبت معنادار، و بین کمالگرایی مثبت و اضطراب امتحان رابطه منفی معنادار وجود دارد، ازسویی دیگر بین فرسودگی تحصیلی واضطراب امتحان رابطه مثبت معنادار وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام به گام نیز نشان داد که هر دو متغیر پیش بین » کمالگرایی و فرسودگی تحصیلی« می توانند به طور معنی داری اضطراب امتحان دانشجویان را پیش بینی کند.
مقدمه
اضطراب امتحان1 نوعی اضطراب ارزشیابی است به این معنی که با توجه به مرحله بروز آن ارزیابی یا خود تهدیدسازی از موقعیت آزمون است. اضطراب امتحان در شرایط شناختی نابهنجار - مانند ادراکهای نگران کننده و افکار نامربوط به امتحان - در برابر استرسزاهای تحصیلی بروز میکند. این پاسخ نابهنجار به موقعیتهای بسیار فشارزا، به کاهش در عملکرد و کاهش در حافظه فعال میانجامد
در پژوهشی مشخص شده است که دو نوع اضطراب امتحان وجود دارد، نوع اول مربوط به کمبود مهارتهای فراشناختی میشود و اینگونه افراد غالباً احساس شکست میکنند و این سرانجام به اضطراب امتحان میانجامد. نوع دوم افرادی را در برمیگیرد که افکار نامرتبط با تکلیف را تجربه میکنند، این افکار نامرتبط تداخلهای فراشناختی را ایجاد میکنند و از به کار گرفتن مهارتهای فراشناختی ممانعت میکنند، افراد نوع دوم مهارتهای فراشناختی را در اختیار دارند اما آنها از کاستیهایی در ارائه این مهارتها رنج میبرند، یک روش موفقیتآمیز برای تمایز میان این دو نوع دانشجویان، مبتلا به اضطراب امتحان، طراحی شده است، این روش مستلزم ارزیابی مهارتهای فراشناختی از طریق تکنیکهای دشوار، مانند فکرکردن با صدای بلند یا مشاهده سیستماتیک میشود.
در نوع اول، باید دستورالعملهای گستردهای در زمینه به کارگیری مهارتهای فراشناختی داده شود، در حالی که نوع دوم، افراد با استفاده از آرمیدگی یا آموزش حساسیت زدایی درمان میشوند
اسپیل برگر - 1980 - 4 معتقد است که اضطراب امتحان به عنوان یک اضطراب، صفت ویژهی موقعیت، دارای دو مؤلفهی نگرانی و هیجان پذیری می باشد. مؤلفهی اول، نگرانی و خوداشتغالی منفی نسبت به عملکرد، توانایی یا شایستگی است. مؤلفهی دوم، یعنی هیجان پذیری، برانگیختگی هیجانی و فیزیولوژیکی مربوط به امتحانات اشاره دارد.
از کمالگرایی5 و فرسودگی تحصیلی6 به عنوان پیشبینکنندههای اضطراب امتحان یاد میشود. کمال گرایی به عنوان یکی از عوامل پیشبین در اضطراب امتحان، با تلاشهای کمالگرایانه مانند داشتن معیارهای شخصی بالا، وضع معیارهای دقیق برای عملکرد و تلاش برای عالی بودن در ارتباط است. در واقع، کمال گرایی، به عنوان نیاز شدید برای پیشرفت تعریف میشود که این گرایش به صورت معیارهای شخصی بالا و غیر واقع بینانه آشکار میگردد
یافتههای پژوهشی وجود نوعی کمال گرایی بهنجار را در مقابل کمالگرایی نورتیک تایید کردهاند
کمالگرایی بهنجار با تلاشهای کمالگرایانه مانند داشتن معیارهای شخصی بالا، وضع معیارهای دقیق برای عملکرد و تلاش برای عالی بودن در ارتباط است. این بعد با شاخصهای سازگاری، مانند عاطفه مثبت، همبستگی مثبت دارد. کمالگرایی با نگرانی درباره بروز اشتباه، تردید در مورد اعمال، ترس از قضاوتهای دیگران درباره خود، ترس از عدم تایید دیگران و ناهماهنگی بین انتظارها و نتایج مرتبط است. این بعد، با شاخصهای ناسازگاری، مانند عاطفه منفی همبستگی مثبت دارد
همچنین مکانهای آموزشی بهعنوان محل کار یادگیرندگان محسوب میشوند؛ هر چند یادگیرندگان در موقعیتهای آموزشی به عنوان کارمند کار نمیکنند، اما از دیدگاه روانشناختی، فعالیتهای آموزشی و درسی آنها را میتوان بهعنوان یک »کار» در نظر گرفت. فرسودگی تحصیلی را در موقعیتهای آموزشی به عنوان احساس خستگی به خاطر تقاضاها و الزمات تحصیل، داشتن یک حس بدبینانه و بدون علاقه نسبت به مطالب و تکالیف درسی و نیز احساس پیشرفت شخصی ضعیف در امور درسی و تحصیلی تعریف میشود
فرسودگی تحصیلی میتواند منجر به عدم مشارکت و کاهش انرژی لازم برای انجام فعالیتهای تحصیلی شود بهگونهای که دانشجویان دچار فرسودگی تحصیلی، انگیزهای برای شرکت در فعالیتهای کلاسی ندارند و ویژگیهای رفتاری مانند غایب شدن، تأخیر در حضور در کلاس و ترک زود هنگام کلاس را از خود نشان میدهند - کوتسال و بیلج8، . - 2012 بامرور پیشینه پژوهش تا کنون پژوهشی با عنوان پژوهش حاضر صورت نگرفته است ولی میتوان به چند نمونه پژوهشی اشاره نمود:
قدمی - - 1393 در پژوهش خود نشان داد که بین کمالگرایی و ضطراب امتحان رابطه معناداری وجود دارد؛ بشارت - - 1383 در مطالعهای نشان داد که بین کمالگرایی و اضطراب امتحان رابطه معناداری وجود دارد؛ نتایج پژوهش نصیریزاده - - 1394 نیز حاکی از معنادار بودن بین فرسودگی تحصیلی با اضطراب امتحان بود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش کمالگرایی و فرسودگی تحصیلی بهعنوان پیشبینهای اضطراب امتحان انجام گرفت.
روش
پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دختر دانشگاه لرستان بود که در سال تحصیلی 1395-96 مشغول به تحصیل بودند. برای انتخاب نمونه تعداد300 نفر با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی خوشهای از بین دانشکدههای دانشگاه انتخاب شد، به این صورت که ابتدا دو دانشکده، بعد از بین دانشکدهها هم پنج کلاس انتخاب شدند.
با انتخاب تصادفی آزمودنیها در سطح دانشکدهها، از دانشجویان به منظور همکاری دعوت میشد و توضیحات لازم توسط همکاران پژوهشگر درباره چگونگی همکاری و طول مدت زمانی که برای تکمیل پرسشنامهها لازم بود و اینکه اطلاعات به صورت فردی گزارش نخواهد شد و محرمانه است به آزمودنیها داده شد. در صورت اعلام رضایت، پرسشنامهها در اختیار آنان برای تکمیل شدن قرار میگرفت. پرسشنامهها بدون نام طراحی شدند، جهت تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار - SPSS - V-19 علاوه بر آمار توصیفی، از روش آماری ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندگانه گام به گام استفاده شد.
