بخشی از مقاله
چکیده
متخصصان، از قدیم الأیام به فوائد سنگها جواهرات و نیز خواصّمغناطیسی و درمانی آنها توجه داشته و در طب سنّتی از آن بهره میجستند. و در همین راستا، استفاده از فواید درمانی »فیروزه«، نیز پیشینهای دیرینه دارد. این شناختها و دریافتها، برخی مولود تجربه ممتد بشر است و پارهای محصول علوم وحیانی و رهآورد پیشوایان معصوم،عمّا از پیامبران و امامان است.
پژوهش و جستار حاضر که به صورت مطالعهی کتابخانهای و مروری و با بهرهگیری از تتبّع فراگیر در قرآن و منابع مختلف تفسیری و میراث روایی فراهم آمده است، حاوی دو نکتهی کلیدی و بنیادین است: نخست اینکه در روایات و سنّت- که شرح و تبیین قرآن شمرده میشوند- برای سنگ فیروزهخواصّ، زیر ذکر شده است:.1باعث دوری فقر و بینیازی میگردد.
.2جهت فرزند داشتن مؤثر است. .3 در استجابت دعاتأثیر دارد. .4عامل ظفرو پیروزی است. ..5دور گرداننده دردها از دیدگان میباشد..6 موجب سعه صدر و گشایش سینه میگردد. .7اعتماد به نفس قوّت دل را زیاد میکند. .8باعث برآورده شدن حاجات میشود و نکتهی دوم اینکه براساس آموزههای قرآن و روایات صادره از معصومین - ع - ، همهی موجودات هستی، دارای آگاهی و شعور هستند و همه عارف، عابد، عاشق و محبّ خداوند میباشند.
»تسبیح» «سجود« ،»حمد« ،» نماز« و »ذکر«، اقتضاء ذاتی و فطری آنها بوده که ناشی از تجلّی خداوند در آنها است و موجودات ظاهراً بی جان، همچون »فیروزه « نیز در این سیر جهانی شرکت دارند و دارای حیات و ذکر و دعا هستند. بنابراین همانگونه که دعای انسانی با داشتن شرایط در حق دیگران، مستجاب میشود، سنگ فیروزه هم، کُنشهای فوق الذکر را دارد.
-1مقدمه، نیشابور در یک نگاه
بنا به نقل ابوعبداالله حاکم نیشابوری - 405 - 321 ق - ، صاحب کتاب نامبردار و مشهور »المستدرک علی الصحیحین«، اولین کسی که نیشابور کهن را بنیاد نهاد، »أنوش بن شیث بن آدم« بود که آن را برسنگی سفید مدّور أملس تأسیس کرد و از این جهت به آن »قلعه حجریهه« میگفتند. از این رهگذر پیدایش و تولد نیشابور همگام و همزمان با نسل کنونی بشر است که پس از مدتی، دستخوش نابودی شد و» ذوالأیکه« برای دومین بار آن را تجدید بنا کرد.
بنا به گفتهیوی، آن شهر مجدداً دستخوش طوفان ویرانگر و مخرب شد . »افراسیاب« که از زیبایهای آن منطقه در شگفت بود، دیوارها إحکام کرد و بسی مرتب گردانید و خود و بعض کسان دیگر را در آنجا ساکن کرد. سپس در زمان إیرج، پسر فریدون 6 یا 7 قرن قبل از میلاد، عمارت و آبادانی آن بیشتر و کاملتر شد و در زمان متأخر پس از آن که نوبت به حکومت پسرش »منوچهر« رسید، به توسعهی آن افزود و قلعهای بر اطراف آن ساخت و آتشکدهای در آنجا احداث کرد و اجتماع مردم در آن شکل گرفت - حاکم نیشابوری/ص . - 197-196
از جهت رفت و آمد، کاروانهایی که در جاده »ابریشم« از طرف عراق به سمت خراسان، ترکستان و چین میرفتند، منطقه نیشابور اهمیت تجارتی داشته و در مرکز آن ناحیه، قلعه نظامی ایجاد شده بود که نیشابور در کنار آن بهوجود آمده است. در تاریخ بلعمی سخن از تسخیر آن توسط أردشیر بابکان، اولین پادشاه ساسانی رفته که بیانگر اینست که نیشابور پیش از ساسانیان، شهری آباد و پهن دامن بوده است.
به هر رو پس از فراز و فرودها و تعمیر و تخریبها در دوران پس از میلاد مسیح این شهر، در زمان شاهپور اول ]م241 م[ با تجدید بنا به تاریخ پیوند میخورد. مجدداً نیشابور تأسیس شدهی شاهپور اول به وسیلهی عوامل مخرب از جمله، زلزلهای سهمگین و مخرب به ویرانی میگراید و در زمان شاهپور دوم 379-310 - م - و به دستور وی و با طراحی مهندسان در قرن چهارم میلادی، تجدید بنا میشود.
نیشابور مورد توجه شدید، ساسانیان بوده است، شاهپور دوم به خاطر آب و هوای طبیعی و فرح بخش آن برای مدتی در آن سکنی میگزیند و پس از شاهپور اول و دوم، قباد هنگام فرار به سوی هیاطله]ترکستان[ با دختری در این شهر ازدواج میکند که انوشیروان ثمره آن ازدواج میباشد و به صورت طبیعی چون مادر وی از آن شهر بوده است، توجه زیادی به این منطقه داشته است.
- یعقوبی/ ج/1 ص. - 202 نیشابور پیش از ظهور و ورود اسلام، شهری آباد و پرجمعیت بود و فتح آن از این رهگذر طبق برخی از روایات، مدتی طول کشید. اعتمادالسلطنه نام »بلوکات« و به تعبیر دیگر بخشها و دهستانهای نیشابور را به روزگار پیش از اسلام چنین آورده است: بلوک سایات،ریوند، بَرَس ، کَدَس، مکباد، مار، رج، ساین، باروسک، بربرگان، سیاه، طاغنکوه، دراوعسق]اردوغش - [ اعتماد السلطنه/ ج/3 ص. - 838 در قرون اولیهی ورود اسلام به ایران، نیشابور به یکی از مراکز و هستههای بنیادین دینپژوهی و فعالیتهای فرهنگی و سیاسی تبدیل گردید و از آن رهگذر این إقلیم ابرشهر فرهنگی ایراندارالعلم، خراسان و محطّ و جایگاه دانشمندان و اندیشه ورزان جهان اسلام بوده و از شهرهای کهن ایران بهحساب میآمده است.
برجستهترین نقش نیشابوریان در تاریخ ایران، نقشی است که در عرصهی دانش و فرهنگ این سرزمین داشته و از أستوانههای مستحکم دیار خراسان و مشرق زمین بهحساب میآمدهاند. نیشابور در تقویت بنیه علمی سرزمین پهناور ایران، نقشی بی بدیل و بنیادین داشته و سر حلقه بسیاری از مکتبها و جریانهای فکری جهان اسلام را به سرنوشت تاریخی خویش پیوند زده است.
با اینکه این سرزمین در طی قرون متمادی چندین بار دستخوش زلزلههای سهمگین شده و بهعلاوه اقوام گوناگون آن شهر سرنوشت ساز را عرصه تاخت وتاز خود قرار داده اند، اما در عین حال از رهگذر منابع طبیعی و منزلت فرهنگی وعلمیش، بارها به عنوان پایتخت انتخاب شده است. این وجههی تاریخی و فرهنگی، همواره بر اقلیم نیشابور، سایهای بزرگ و گسترده، افکنده است.
در این میان، سنگ زیبای آرزوها که برآمده از سرزمین نیشابور است، توانسته به دستیاری زیبایی و بیهمتایی بینظیر خود، سری سرافراز برآورد و نام نیشابور را بلندآوازه سازد. آری! فیروزه آسمانی، نیشابور را جهانی کرده است به روشنی باید گفت؛ سنگ گوهرین فیروزه، یکی از موهبتهای اهورایی اقلیم گهرخیز نیشابور است. زمخشری از عمروبن لیث صفار در باره نیشابور نقل میکند: » سنگ آن فیروزه است و دارای گیاه »نفال« که پرگل و خوشبو است و در آنجا ریواسی بی نظیر است - « زمخشری / ج / 1 ص . - 264
2کُنش-ها و تأثیرات فیروزه در منظر دین
حدیث،میراث ماندگار معصومان - ع - و دوّمین سند دین است که پس از قرآن، بیشترین سهم را در تبیین معارف تعالی بخش، تفسیر وحی، بیان وظایف فردی و اجتماعی و تهذیب و تزکیه نفوس دارد. همچنین اخبار، بیشترین نقش را در شکلگیری و بالندگی علوم اسلامی داشته و به جرأت میتوان گفت که برای پاسخ صحیح به بسیاری از پرسشها درباره اسلام، باید از حدیث بهره جست. در خواص و آثار فیروزه، روایتهای بسیاری از امامان معصوم - ع - نقل شده است که به برخی اشاره میکنیم:
-2-1استجابت دعا
- 1 استاد مدیر شانه چی - ره - درباره تقسیم حدیث به قدسی و غیرقدسی می نویسد:حدیث قدسی، حدیثی است که پیغمبر - ص - از خداوند، اخبار می کند؛ بدین گونه که معنا و مضمون آن بر قلب پیغمبر القا می شود و پیغمبر - ص - با لفظ خود، آن را ادا می نماید - علم الحدیث ودرایهالحدیث، ص. - 13 دانشمندان دانش درایه، افزون بر بیان اقسام حدیث قدسی، تفاوتهایی را میان حدیث قدسی و قرآن از آن جهت که هردو کلام الهی می باشند، بیان کرده اند؛ از جمله:
-1 قرآن، معجزه الهی است؛ ولی حدیث قدسی معجزه نیست.
-2 منکر قرآن، کافر است؛ ولی منکر حدیث قدسی، کافر نیست.
-3 قرآن، توسط جبرئیل بر رسول االله - ص - نازل می گردید، برخلاف حدیث قدسی.
-4 الفاظ آیات قرآن، منسوب به خداوند متعال است؛ برخلاف الفاظ احادیث قدسی.
-5مسّ نمودن آیات قرآن، بدون وضو حرام است؛ ولی مس احادیث قدسی، بی وضو حرام نیست.
