بخشی از مقاله
چکیده
کیفیت زندگی کاری یک برنامه جامع و وسیعی است که به منظور جلب رضایت و توجه کارکنان، کمک به آنان جهت مدیریت تغییرات و حفظ کارکنان در سازمان طراحی می شود. نارضایتی از کیفیت زندگی کاری یک مشکل اساسی است که بدون توجه به پست و موقعیت، همه کارکنان را تحت تأثیر قرار می دهد. بررسی، کنترل و شناسایی تمام جنبه های تأثیرگذار در کیفیت زندگی کاری کار پیچیده ای می باشد. بهره وری گوهر سازمانی است که می تواند پایداری و بقای سازمانها را تضمین کند و مکانیزمی برای کسب مزیت رقابتی باشد ، لذا آنچه در سازمان منجر به بهره وری نیروی انسانی می شود این است که کارکنان سازمانها از نظر شخصیت، علایق و عواطف با فعالیت ها و مشاغل سازمانی منطبق و سازگار شوند . در این صورت علاقه به کار ، انگیزه و مسئولیت پذیری افزایش و در نتیجه به صورت مستقیم و غیر مستقیم بهره وری سازمانی ارتقاء می یابد . در این مقاله سعی شده است که به شناخت رابطه کیفیت زندگی و بهره وری نیروی انسانی با استفاده از روش تحقیق مروری بپردازیم.
واژگان کلیدی: کیفیت زندگی، بهره وری، نیروی انسانی.
مقدمه
بهره وری یکی از مهم ترین شاخص هایی است که ثمر بخشی فعالیت ها را نشان میدهد. اما، امروزه بهره وری فراتر از یک معیار، و به عنوان یک فرهنگ و نگرش به کار و زندگی مطرح بوده و بهبود آن منشأ اصلی توسعه اقتصادی است - سلمانی، . - 1390 ارتقاء بهره وری بر پدیده های اصلی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه مانند کاهش تورم، افزایش سطح رفاه عمومی، افزایش سطح اشتغال، افزایش توان رقابت سیاسی و اقتصادی و مانند این ها تأثیرات عمیقی دارد. انسان نیز از دیرباز در اندیشه درست و کارا و ثمر بخش از توانای ها، امکانات و منابع در دسترس خود بوده است. در عصر کنونی این امر بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته است.
بهره وری فراتر از یک معیار، به عنوان یک فرهنگ ونگرش، با کار وزندگی مطرح شده وبهبود آن منشاء اصلی توسعه اقتصادی است. عوامل بیشماری در ارتقاء وبهبود بهره وری وعملکرد نقش دارند. اما با نظر اکثر صاحبنظران منابع انسانی با ارزش ترین وبرجسته ترین عامل در دست یابی به هدف های سازمان محسوب می شود. پایه حرکت های بهره وری در منابع انسانی نهفته است و شاید بتوان ادعا کرد که افزایش بهره وری در هر کشوری به داشتن انسان هایی ماهر، توانمند و با انگیزه وابسته است باید توجه داشت که بهره وری بالا باعث بالا رفتن سطح زندگی و رفاه اجتماعی از راه درآمد واقعی، رقابت ملی و کیفیت زندگی می شود - پارسی، . - 1389
در این که بهرهوری در سازمانهای دولتی در سطح بسیار پایین قرار دارد چندان اختلاف نظر نیست ولی آنچه مورد اختلاف نظر است، علل پایینبودن بهرهوری، به ویژه منابع انسانی استطبعاً. این عدم شناخت، مانع پیداکردن راه حلهای مناسب برای این معضل اداری در دستگاههای دولتی کشور میشود. عامل دیگر که راه افزایش بهرهوری را دشوار میسازد، سیاسیبودن دستگاههای دولتی است که ایجاب میکند اثربخشی سازمانها بیش از کارآیی شان مورد تاکید باشد. به عبارت دیگر گاه لازم است که بعضی از خدمات اجتماعی با هر قیمت ممکن انجام شود و اقتصادیبودن و نبودن اینگونه اقدامات چندان مورد نظر نباشد، از سوی دیگر پارهای از اقدامات که منجر به رشد و توسعه اقتصادی میشود ممکن است عامل بازدارندهای در توسعه اجتماعی و ایجاد فضای سالم اجتماعی باشد - نورث، . - 1384
با توجه به نقش کارکنان و بهره وری در سازمانها و پیشرفت کشور دانستن عوامل تاثیر گذار بر بهره وری کارکنان می تواند بر افزایش بهره وری تاثیر بگذارد، مطالعات محققان نشان می دهد که عاملی مانند کیفیت زندگی کاریواشکی - ساواشکی، ;2009 دهقان نیری ب، ;1387 رمزگویان، ;1383 سلام زاده، ;1387 سلمانی، ;1390 عطایی نوکابادی، ;1391 قاسمی، - 1390 بر سطح بهره وری کارکنان موثر است.در طی سالهای اخیر برنامه های کیفیت زندگی کاری نقش اساسی و مهمی در افزایش بهره وری نیروی انسانی و در نتیجه کارایی و اثربخشی سازمانها و شرکت های بزرگ بر عهده داشته است. برنامه های استراتژیک ارتقای کیفیت زندگی کاری منابع انسانی در سازمانها یک رویکرد دورنگر و گسترده می باشد این بدین معنی است که نیروی انسانی کارآمد نقش محوری در تحول سازمان ایفا می کند.
کیفیت زندگی کاری یک برنامه جامع و وسیعی است که به منظور جلب رضایت و توجه کارکنان، کمک به آنان جهت مدیریت تغییرات و حفظ کارکنان در سازمان طراحی می شود - شیخی، . - 1392کیفیت زندگی کاری یک برنامه جامع و وسیعی است که به منظور جلب رضایت و توجه کارکنان، کمک به آنان جهت مدیریت تغییرات و حفظ کارکنان در سازمان طراحی می شود. نارضایتی از کیفیت زندگی کاری یک مشکل اساسی است که بدون توجه به پست و موقعیت، همه کارکنان را تحت تأثیر قرار می دهد. بررسی، کنترل و شناسایی تمام جنبه های تأثیرگذار در کیفیت زندگی کاری کار پیچیده ای می باشد.
در یک تعریف کلی می توان گفت که کیفیت زندگی کاری به معنی تصور ذهنی و برداشت کارکنان یک سازمان از مطلوبیت فیزیکی و روانی محیط کار و شرایط کار خود است - فروغی،. - 1393یکی از آفت های مهم مدیریت، بی توجهی به کیفیت زندگی کاری کارکنان سازمان می باشد. این بی توجهی، اثر بخشی و کارایی سازمان را به شدت کاهش می دهد. به دلیل عدم شناخت مدیران سازمان از کیفیت زندگی کاری، این مقوله، تناسب و اندازههای واقعی خود را در سازمان ها از دست داده است - دهقان نیری ب، . - 1387بنابراین با توجه به مطالب گفته شده، در این تحقیق برآنیم به بررسی این موضوع بپردازیم که " آیا بین کیفیت زندگی کاری و بهره وری کارکنان رابطه وجود دارد؟"
مبانی نظری تحقیق
کیفیت زندگی کاری - - QWL
کیفیت زندگی کاری ابتدا در اروپا و طی دهه پنجاه - 1950-59 - ابداع شد و بر اساس تحقیقات اریک تریست و همکارانش - - 1980 در دانشکده تاویتاک در زمینه روابط انسانی در لندن شکل گرفت. پژوهش های یاد شده هم بعد فنی و هم بعد انسانی سازمان ها را بررسی و چگونگی روابط بین آنها را ارزیابی کرد که باعث به وجود آمدن سیستم های تکنیکی-اجتماعی - سوسیو تکنیکال - مربوط به طراحی شغل شد که امروزه در ایالات متحده آمریکا بیشترین اقدامات مربوط به کیفیت زندگی کاری را تحت پوشش قرار می دهد. متخصصان اولیه کیفیت زندگی کاری در بریتانیا، ایرلند، نروژ، سوئد طراحی های شغل را برای هماهنگی هر په بهتر و منسجم تر کردن کارکنان و تکنولوژی ایجاد کردند.
فعالیت کیفیت زندگی کاری آنها عمدتآ با مشارکت اتحادیه ها و مدیریت در طراحی کار، تدوین شده است و باعث به وجود آمدن طراحی هایی از مشاغل شدکه برای کارکنان سطوح بالاتری از منزلت - اعتبار شغلی - تنوع شغلی و باز خورد اطلاعاتی مربوط به نتایج را به ارمغان آورد - شرزوانی، نظری و یاریاری، . - 1391احتمالآ بارزترین مشخصه های کیفیت زندگی کاری پدیدار شدن و توسعه گروههای کاری خود گردان به عنوان شکل جدیدی از طراحی کار بود این گروهها متشکل از کارمنان با مهارتهای متعدد - مهارتهای چند گانه - بوده است که اطلاعات و استقلال - آزادی - عمل ضروری را برای طراحی و اداره عملیات شغل خودشان را داشته اند - شرزوانی و همکاران . - 1391
مفاهیم کیفیت زندگی کاری کیفیت زندگی کاری عبارت است از عکسالعمل کارکنان نسبت به کار بهویژه پیامدهای فردی آن در ارضای شغلی و سلامت روحی. کیفیت زندگی کاری میزان توانایی کارکنان در ارضای نیازهای مهم شخصی با استفاده از تجربیاتی است که در سازمان کسب کردهاند. که در این تعریف بهشدت بر ایجاد محیطی که منجر به ارضای نیازهای افراد شود تأکید شدهاست - باقرپور، . - 1391تعریف عینی کیفیت زندگی کار: مجموعهای از شرایط واقعی کار و محیط کار در یک سازمان، که شامل: میزان حقوق و مزایا، امکانات رفاهی، بهداشتی، ایمنی، مشارکت در تصمیمگیری، مردمسالاری، سرپرستی، تنوع و چرخشکاری و غنی بودن مشاغل و. . . میشود - باقرپور، . - 1391
تعریف ذهنی کیفیت زندگی کاری: تصور و طرز تلقی افراد از کیفیت زندگی بهطور اعم و کیفیت زندگی کاری شغلی بهطور خاص است - باقرپور، . - 1391نظریه والتون: والتون هشت متغیر اصلی را به عنوان هدف ارتقاء کیفیت زندگی کاری مورد توجه قرار می دهد. نکته مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد آن است که همه این متغیرها با یکدیگر ارتباط دارند. این متغیرها عبارتند از:پرداخت منصفانه و کافی: درآمد کار تمام وقت با استانداردهای جامعه و استاندارد مشاغل مطابقت می کند. پرداخت با انواع کارهای دیگر سازگاری دارد.محیط کاری ایمن و بهداشتی: شرایط کار به واقع بی خطر است. ساعت کارمنطقی است.تامین فرصت رشد و امنیت مداوم: کار امکان رشد استعدادهای شخص را فراهم می کند. فرصتهای پیشرفت برای استفاده از دانش و مهارت های ضروری جدید وجود دارد. تضمین درآمدی و استخدامی چگونه است.
