بخشی از مقاله
چکیده
جامعه انسانی در هر دوره از حیات خود با پدیدههایی مواجه بوده است که عمدتاً در جهت تسهیل زندگی و افزایش قدرتمندی انسان در اختیار آنان قرار داده است. در عصر حاضر پدیده فضای مجازی و تکنولوژی اینترنت، با چنان شتابی به خدمت بشر آمد که زندگی دیگری را برای جامعه انسانی رقم زد. این نحوه زندگی از آن جهت مورد توجه اندیشمندان اسلامی و دغدغهمندان فرهنگ دینی قرار گرفته است که آن را در تعارض با سبک زندگی اسلامی و یا ناهمخوان با شاخصهای تعیین شده از سوی پیشوایان دینی دیدهاند.
مقاله حاضر بر این تلاش است تا با تکیه بر روایات معصومین - ع - ،نسبتِ - تعارض و تقابل - فضای مجازی و تکنولوژی اینترنت را در محورهای »ارزش عمر، خانواده، و روابط اجتماعی«، با سبک زندگی اسلامی در نحوه کاربری آن - نه در اصل فضا - ، نشان داده و در نهایت راهکارهایی را در جهت رفع این تعارض و کاهش آسیبهای فضای مجازی ارایه دهد.
مقدمه
اینترنت با شتابی غیر قابل تصور در مجاری ارتباطی جامعه قرار گرفته و گستره فرهنگ سازی و فرهنگ پذیری را وسعت چشمگیری بخشیده است. رایانه، اینترنت و به دنبال آن فضای مجازی به گونهای وارد زندگی بشر شده است که دیگر نمیتوان زندگی بدون آن را تصور نمود. به مدد آثاری که این تکنولوژی در تسهیل زندگی و تسریعامور روزمرّه و همچنین استقبال روزافزون نسل جوان از این ابزار، نوع دیگری از زیستن که به »زندگی دوم1« شهرت یافته برای بشر رقم خورده است. این زندگی که روز به روز در حال گسترش بوده، در سطح وسیعی به رقابت با زندگی در فضای واقعی برخاسته است. پدیده نوظهور و تکنولوژی اینترنت، گستره فرهنگ سازی و فرهنگ پذیری را بیش از هر زمان دیگری وسعت بخشیده است که طبعاً مانند هر ابزار دیگری میتواند در جهات مثبت یا منفی مورد استفاده قرار گیرد.
گستردگی ابعاد مختلف فضای مجازی سبب شده است تا در کنار تمامی کاربردها و ویژگیهای منحصر به فردش، شاهد بروز چالشهای متعدد و روزافزون در جوامع اسلامی و حتّی در جوامع اروپایی و آمریکایی باشیم. فرصتهای آموزشی، اقتصادی و به طور کلی تسهیل زندگی و تسریع در امور روزمره از جمله نقاط مثبت این ابزار است که فیالجمله مورد تأیید و حتی مطلوب اندیشه اسلامی میباشد.
اما ناآگاهی از مخاطرات نهفتهای کهدر پسِ کاربری تسخیرگونه اینترنت و فضای مجازی که بخش مهمی از وقت و ساعات زندگی خانواده ها و جوانان و حتی کودکان را به خود اختصاص داده است، آسیبهای متعددی را با خود به دنبال دارد که مهمترین آنها میتواند تغییر در باورها و شکستن نظام ارزشها، اصلی مهمترین آنهاست. مروری بر آمار فعالیتهای آسیبشناسانه اینترنت و فضای مجازی و تبیین سبک زندگی اسلامی، در قالب کنفرانسهای علمی، فعالیتهای پژوهشی و مقالات پیمایشی، تأییدیبر مدّعای مقاله حاضر میباشد
لکن وجه تمایز این مقاله با آثار پیش گفته را میتوان در دو نکته دانست. اول اینکه از نظر نگارنده کلیّت تکنولوژی اینترنت مغایرتی با مبانی اندیشه اسلامی و شاخصهای تعیین شده از طرف امامان معصوم - ع - برای زندگی ندارددوّ.م اینکهتوجّه نگارنده برتعارضاتِ مصداقی و مشخص کاربری اینترنت و فضای مجازی با شاخصهای سبک زندگی اسلامی - ارزش زمان، جایگاه خانواده، روابط اجتماعی - متمرکز شده است.
.1 مفهوم شناسی واژگان
برای دستیابی به درک درست موضوع و روشمند سازی ساختار مقاله لازم است در ادامه به تعریفی از برخی واژگان و مفاهیم پرداخته شود.
.1,1 فضای مجازی
فضای مجازی اصطلاحی است کهبا شیوه زندگی و تفکّر مبتنی بر تکنولوژی نوین اطلاعاتی ارتباط نزدیکی دارد. برای بیان این مفهوم گاهی از واژه »سایبر« نیز استفاده میشود. به عبارتی دیگر میتوان گفت که مراد از فضای مجازی، فضای کاری و زندگی مبتنی بر رایانه و اینترنت است ارتباط عمده افراد بشر را از طریق کامپیوتر و ارتباط از راه دور، بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی به عهده دارد
این فضا میتواند با اهدف مختلف تجاری، تفریحی، پژوهشی و .… محل مراجعه افراد قرار گیرد بدون آنکه فرد ناچار باشد محل زندگی خود را ترک نماید. امروزه فضای مجازی از رایانه فراتر رفته در بستر تلفن و تبلتهای همراه و نرمافزارهای موبایل پایه به عنوان ابزار همگانی، در هر زمان و هر مکانی قابل استفاده شده است.
