بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر که به شیوه پیمایشی صورت گرفته است، بررسی تاثیر شبکه های اجتماعی و آسیب شناسی آن و علل گرایش به این شبکه ها، در بین دانش آموزان دبیرستان های شهرستان سیمرغ بوده است. از جامعه آماری یاد شده، شده ًّ نفر به شیوه تصادفی ساده انتخاب شده اند. در این پژوهش برای آزمون فرضیات از آزمون همبستگی پیرسون و سطح معناداری آن استفاده شده است.
به طور کلی، داده های این پژوهش نشان می دهند که :ٌ. بین عدم وجود سرگرمی مناسب و گرایش به شبکه های اجتماعی همبستگی معنادار وجود دارد؛ ٍ. بین گرایش به شبکه های اجتماعی و مد گرایی نوجوانان همبستگی معنادار وجود دارد؛ َ. گرایش به شبکه های اجتماعی باعث افزایش افت تحصیلی می شود.
مقدمه
دستاوردهای بشر از صنعت و فناوری های نوین علاوه بر منافعی که برای بشر داشته و رفاهی که برای او به ارمغان آورده است، همواره آسیب هایی را نیز به همراه داشته است. اگرچه بسیاری از ابداعات و نوآوری ها با انگیزه تأمین رفاه و آسایش و تحکیم ارزش های انسانی و در جهت نیل به کمال شکل گرفته است، اما در عین حال به دلیل برخی کج فکری ها و استفاده های نادرست از ابزارهای جدید، این اختراعات، گاه جسم و جان و اخلاق و روان انسان ها را مورد آسیب قرار داده و گاه فرهنگ و اعتقادات و رفتارهای اجتماعی وی را دگرگون کرده است .
اینترنت به عنوان یکی از مهم ترین ابداعات بشر در قرن اخیر، با قابلیت ها و کارکردهای متعدد و گسترده اش، بخش های مختلف زندگی انسانی را تحت تأثیرات مثبت و منفی خود قرار داده است . مبنا و هدف اصلی اینترنت، برداشتن فاصله جغرافیایی میان انسان های سراسر دنیا و ایجاد تحول در عرصه ارتباطات و تبادل اطلاعات است . در حالی که هنوز هیچ کس تصور نمی کرد که روزی جنبه اجتماعی اینترنت به صورت کاربرد اصلی آن درآید، شبکه های اجتماعی اینترنتی پای به عرصه وجود گذاشتند . این موضوع در بین کاربران اینترنتی چنان مورد استقبال قرار گرفت که به جرأت می توان گفت یکی از تأثیرگذارترین سرویس ارائه شده در اینترنت و وب که در سال های اخیر تحول شگرفی در نظام اجتماعی کشورهای مختلف جهان به وجود آورده، شبکه های اجتماعی اینترنتی بوده است
به اعتقاد روان شناسان، استراحت، تجدید قوا و تمدد اعصاب و تفریح و سرگرمی در رشد کیفیت، برقراری تعادل، شکل گیری هویت، شکوفایی استعدادها، رشد دانش و آگاهی و پرورش خلاقیت بسیار مهم است که همگی از جمله کارکردهای اوقات فراغت محسوب می شوند. اوقات فراغت با سه هدف رفع خستگی، سرگرمی و تفریح وفعالیت هایی که به رشد و شکوفایی شخص یاری می رساند و موجب ازدیاد معلومات یا پرورش استعدادهای دیگر فرد می شود، است.
نحوه گذراندن اوقات فراغت، منعکس کننده فرهنگ جامعه است و ارزش های آن جامعه را نشان می دهد .اگر اوقات فراغت افراد با ارزش های رایج جامعه مغایرت داشته باشد، تبدیل به یک مشکل یا معضل اجتماعی می شود . پژوهش های مختلف سازمان ملی جوانان نشان می دهد که به دلیل گران شدن روش های فعال گذراندن اوقات فراغت و ترویج روحیه انزواطلبی در نوجوانان دختر و به واسطه ی از بین رفتن ارتباط جمعی و محدود شدن آن ها از طرف خانواده، محدودیت فضاها و امکانات برای گذراندن این اوقات، روش های غیر فعال بیشتر باب شده است
یکی از این روش های غیر فعال که استفاده از آن در جامعه شیوع بالایی یافته، شبکه های اجتماعی مجازی است . در واقع رسانه های اجتماعی محبوب ترین بخشهای فضای مجازی برای استفاده عموم هستند. دلایل و نیازهای متنوع کاربران، روز به روز بر رشد و دامنه گسترش رسانه های اجتماعی می افزاید . کاربران گوناگون در سطوح مختلف سنی، تحصیلی، فرهنگی و با جنسیت، نژاد و زبانهای متفاوت بر حسب علائق، اهداف، دلایل و نیازهای خود طیف وسیعی از محتوا را تولید و یا بازنشر میکنند. در نتیجه استفاده و وابستگی به رسانه های اجتماعی رشدی روز افزون داشته و در زندگی فرد جایگاه مشخصی پیدا خواهد کرد، و پس از مدتی جزئی از سبک زندگی فردی و جمعی افراد یک جامعه خواهد شد
از طرفی دیگر چنین سبکی از زندگی موجب کم تحرکی و آسیب های قابل ملاحظه ذهنی، فکری و روانی درافراد جامعه به ویژه کودکان و نوجوانان شده و به تدریج آن ها را به نوعی دچار اعتیاد الکترونیکی کرده است. " متاسفانه اعتیاد الکترونیکی در کنار اعتیاد به مواد مخدر در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله کشور ما مورد توجه است".
اعتیاد الکترونیکی و یا به عبارت دیگر استفاده بی جا و افراطی از اینترنت، احتمال لطمه دیدن عملکرد آموزش را بالا می برد
اعتیاد الکترونیکی فرصت فعالیت های خلاقانه و تعامل با دیگران را، حتی در انجام فعالیت های درسی کم می کند و می تواند افت تحصیلی را سبب شود . افت تحصیلی نوعی کاهش عملکرد تحصیلی ودرسی دانش آموزان از سطحی رضایت بخش به سطحی نامطلوب محسوب می شود.
تراویس هیرشی " یکی از برجسته ترین نظریه پردازان کنترل اجتماعی، معتقد است هرچه دانش آموزان زمان کمتری را به فعالیت های فرهنگی، تفریحی و هنری اختصاص بدهند و مشارکت و علاقه کمتری در فعالیت های گروهی داشته باشند، دچار آسیب های افت تحصیلی، افسردگی، خستگی، احساس تنهایی و عدم امنیت می گردند
همچنین از پیامدهای نگران کننده ی دیگر گرایش به شبکه ها اجتماعی، مد گرایی و تغییر سبک پوشش جامعه می باشد که مسیری بر خلاف پوشش دینی و به سمت غربی شدن را می پیماید . در تعریف مد و مدگرایی می توان گفت : مد الگوهای فرهنگی ای هستند که توسط بخشی از جامعه پذیرفته می شوند و دارای یک دوره ی زمانی بسیار کوتاه هستند و سپس فراموش می شوند. بنابراین مد گرایی آن است که فرد، لباس پوشیدن و طرز زندگی و رفتار خود را طبق آخرین الگوها تنطیم کند و به محض آن که الگوی جدیدی در جامعه رواج یافت، از آن پیروی نماید. اصولا مدگرایی در جامعه و به خصوص در میان جوانان، برای مدت کوتاهی در زمینه های مختلف رواج می یابد ]ِ.[ شاید بتوان گفت که گذراندن اوقاتی از روز در شبکه های اجتماعی نیز، به صورت مد در آمده و سبک زندگی افراد را دستخوش تغییر نموده است.
بدین ترتیب، در کنار تاثیر مثبتی که شبکه های اجتماعی بر کاهش دادن فاصله ها و رشد اطلاع رسانی داشته اند، از سوی دیگر مشاهده می شود که موجب کاهش ارتباط رو در رو و فیزیکی نیز شده اند. نبود روابط پایدار و صمیمی با دیگران، نداشتن اعتماد بهنفس و به طور کلی، شکست در عرصه های گوناگون زندگی، زمینه را برای اعتیاد افراد به اینترنت و روی آوردن به این شبکه ها فراهم می کند. یکی از دلایل اعتیاد به اینترنت به دست آوردن حمایت های اجتماعی است . حمایت های اجتماعی با ارتباط های اینترنتی و با ورود به شبکه های اجتماعی به ویژه "اتاق های گپ" زودتر و آسان تر به دست می آید ]ّ.[ در این پژوهش می خواهیم تاثیر شبکه های اجتماعی و علل گرایش نوجوانان به این شبکه ها را مورد بررسی قرار دهیم.
فرضیه های پژوهش
- بهنظر می رسد بین نبودن سرگرمی های مناسب برای اوقات فراغت و ایجاد نشاط در نوجوانان و افزایش گرایش آن ها به شبکه های اجتماعی رابطه معنادار وجود دارد
- به نظر می رسد بین مدگرایی افراد و عضویت در شبکه ها ی اجتماعی رابطه ی معنادار وجود دارد؛
- به نظر می رسد بین گرایش به شبکه های اجتماعی و افت تحصیلی دانش آموزان ارتباط معنادار وجود دارد.
روش پژوهش
در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است . جامعه ی آماری این پژوهش عبارت است از دانش آموزان دبیرستان های شهرستان سیمرغ که متشکل از ًَِ نفر بوده است و از این تعداد ًّ نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند.برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است. اطلاعات گردآوری شده پژوهش، با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
آزمون فرضیات پژوهش
برای آزمون فرضیات پژوهش از آزمون همبستگی پیرسون و سطح معناداری آن استفاده شده است.
جدول1: آزمون رابطه ی بین عدم وجود سرگرمی مناسب و گرایش به شبکه های اجتماعی
باتوجه به نتایج به دست آمده از جدول بالا، ضریب همبستگی پیرسون برای سنجش رابطه ی بین عدم وجود سرگرمی مناسب و گرایش به شبکه های اجتماعی سطح معناداری رابطه ی بین آن ها،ملاحظه می شود که بین عدم وجود سرگرمی مناسب و گرایش به شبکه های اجتماعی همبستگی معنادار و مستقیم وجود دارد؛ یعنی عدم وجود سرگرمی مناسب، گرایش به شبکه های اجتماعی را افزایش می دهد.
