بخشی از مقاله
چکیده
در این بررسی سعی شده است که مفهوم پایداری بطور عام ودر بخش محیط زیست بطور خاص بیان گردد. در واقع پژوهش پیش رو، بر اساس تحلیل فرضیه مستخرج از پایاننامه کارشناسی ارشد میباشد که رویکردی بر پایه پایداری محیط دارد. فرض بر این است که شناسایی عوامل کالبدی در معماری مبتنی بر محیط زیست - Eco Architecture - در انطباق با شرایط محیطی منطقه اوان بر افزایش میزان رضایت کاربران فضا موثر خواهد بود. هدف اصلی آن شناسایی عوامل کالبدی موثر بر معماری مبتنی بر حفظ اکوسیستم میباشد.
سعی شده تا به سوال " عوامل کالبدی در معماری مبتنی بر محیط زیست کدامند؟" که بخشی از پاسخ نهایی فرضیه است؛پاسخ داده شود. از این رو بررسی سوابق تحقیقات انجام شده در این زمینه میتواند در ارائه نتایج بهتر، راهگشا باشد. از جمله محققین در زمینه حفاظت از محیط زیست، میتوان به هگل، ریچارد راجرز، یورگ گروتر، باکمینستر فولر، کریستوفر مر، جیمس افریم لاولاک، پاتریشیا آلیسون و بسیاری دیگر اشاره نمود که به بیان فلسفی آن پرداخته است.
برای دستیابی به یک توسعه پایدار ابتدا لازم است عوامل کالبدی از دیدگاه صاحبنظران شناسایی شده، سپس به تحلیل و تطبیق آنها در آثار معماران صاحب نام مورد نظر پرداخت. کیفیت فضایی مورد نیاز بیشتر در شاخه حفاظت از محیط مطرح است و بر اساس سه فاکتور کلی محیطی، منظر و اکوسیستم دستهبندی شده است. با تکیه بر آثار سه معمار هم نسل و همچنین با فرهنگ و سبک معماری متفاوت؛ تادائو آندو، کالاتراوا و کن یینگ راه کارهای زیست محیطی و طبیعی در اختیار گرفته شد. روش گردآوری این بررسی به روش توصیفی تحلیلی و قیاسی میباشد. از نتایج مهم بدست آمده، کشف عوامل کالبدی است که با کمک راهکارهای ارائه شده تا حد قابل توجهی میتوان با طبیعت و محیط اطراف زندگی زیستوار را تجربه نمود.
.1 مقدمه
در دهههای اخیر بررسیهای متعددی توسط محققان در سراسر دنیا صورت گرفته است. با توجه به رسیدن آسیبهایی به اکوسیستم جهانی و از طرف دیگر رشد سریع شهرنشینی، محققان در پی راهکارهای مناسبی جهت و کاهش تاثیرات منفی رفتارهای انسانی بر طبیعت ارائه شود. تلاش برای برقراری ارتباط سالم بین فعالیتهای انسان و محیط اطرافش، در زمینه معماری و ساخت و ساز موجب به وجود آمدن سبکهای مختلف شد، سبکهایی از قبیل اکوتک، بیونیک، معماری سبز، زمینهگرا، اکولوژیک، معماری بومی و برخی دیگر. با بررسی راهکارهای مهم این سبکها به این نتیجه رسیده شد که همگی آنها هدفی مشترک دارند و آن هم حفظ محیطزیست برای نسل حاضر و نسلهای بعدی است.
عنوان معماری پایدار و توسعه پایدار تحت عنوان بهینهسازی پایدار ساختمان، امروزه موضوعی نو و قابل اهمیت میباشد. در این بررسی سعی شده تا با معرفی معماری پایدار، به معماری به مثابه محیطزیست و خصوصیات طراحی آن پرداخته شود. این فرآیند تبدیل به فرصتی شد تا در سراسر جهان راهکارهای اجرایی مناسبی از آثار از سه معمار برجسته؛ تادائو آندو، کالاتراوا و کن یینگ که پیرو توسعه پایدار هستند، استخراج شود.
اولین حامیان پایداری که به طور جدی در دهه 60 با آن برخورد کردند، بیشترین دغدغه کاری آنها در حیطه حفظ محیط زیست از ضایعات صنعتی، هماهنگی مصنوعات ساخته شده با طبیعت، حفظ تعادل اکولوژی و غیره بود. ولی با گذشت سه دهه، حیطه معانی واژگان مذکور به کل تغییر کرد و با یک نگرش مثبت تر از قبل و با دید کل نگر به روابط اجتماعی، تعامل بین نیروها و با چشم اندازی به آینده و تحولات تکنولوژی، به موضوع مینگرند، نامگذاری روزی به خاطر زمین با عنوان » روز زمین1«، 22 آوریل در ژوئن سال 1970 حادثه مهمی بود که در تاریخ جنبشهای سبز به وقوع پیوست این رویداد تاریخی باعث شد تا نگرانیهای اکولوژی که در دهه 60 مطرح شده بود، پررنگتر گردد این امر، به ویژه دو سال بعد یعنی در زمانی که منابع سوخت فسیلی خاورمیانه کاهش یافت و قیمت آن به طور قابل ملاحظهای افزایش پیدا کرد اهمیت بیشتری یافت.
به این ترتیب، در پی اعتراض همگانی تلاشهای فراوانی از سوی مجامع دست اندرکار محیط زیست آغاز گردید . حقیقتی که امروزه برای ما بسیار محسوس و مشهود است در اولین گردهمایی »روز زمین«اساساً به جای اکولوژی، موضوع »تداوم پذیری، پایداری2، بیشتر مورد توجه قرار گرفته و بر اهمیت درک و شناخت این مفهوم برای آیندگان به ویژه مسئولان این امر تاکید شده بود اولین کاربرد واژه »پایداری« در ارتباط با محیط زیست در سال 1980 و در مقالاتی با عنوان استراتژی حفاظت از جهان که توسط »سازمان بین المللی حفاظت از طبیعت« منتشر گردید برای همگان روشن شد
یافتن راه کارهایی برای توسعه پایدار، هر ساله با تشکیل کنفرانسها و مجامع بین المللی انجام میگیرد و شروع این روند با اولین کنفرانس سازمان ملل متحد در سوئد با نام »محیط زیست انسانی« در سال 1986 به انجام رسید، هدف عمده این کنفرانس، توسعه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، با مد نظر قرار دادن مفهوم توسعه پایدار بود.
پس از کنفرانس »محیطزیست انسانی« نهادی به نام »برنامه محیط زیست سازمان ملل« در اجلاس لاهه در هلند از سوی کنفرانس محیطزیست و توسعه سازمان ملل، در سال 1991 تاسیس شد در ادامه همین اجلاس در بهار سال 1992 کنفرانسی توسط موریس و سترانگ3 سازماندهی شد که کمیسیون سازمان ملل ناظر آن بود این کنفرانس در سرادومار4 نزدیک شهر ریودوژانیرو در برزیل، با عنوان »اجلاس زمین« برگزار گردید.
کنکاش مولفهای مانند الهام از طبیعت و شناخت فاکتورهای محیطی و کالبدی و بررسی تحلیلی آن در سه شرایط متفاوت، میتواند در دریافتن حقایقی متناسب با زمینههای متفاوت موثر واقع شود. اهمیت و ضرورت این موضوع، در کشف جنبههای مختلف طبیعت و غنابخشی به کیفیت طراحی است. ضمن اینکه توجه به طبیعت به عنوان پایدارترین منبع الهام در طراحی جنبه دیگری از اهمیت این موضوع را مشخص مینماید. بدین ترتیب در روند این بررسی، ضمن کنکاش معیارهای بهرهگیری از طبیعت در آثار هر یک از سه معمار، به دستهبندی آنها پرداخته میشود و شاخصهایشان استخراج میگردد.
.2 ادبیات تحقیق
.2-1 پیشینه پژوهش
الهام از طبیعت و طبیعتگرایی همواره در مباحثی چون معماری بیونیک، اکوتک و ارگانیک مورد توجه بوده است. از جمله محققین در زمینه حفاظت از محیط زیست، میتوان به هگل، ریچارد راجرز، یورگ گروتر، باکمینستر فولر، کریستوفر مر، جیمس افریم لاولاک، پاتریشیا آلیسون و بسیاری دیگر اشاره نمود که به بیان فلسفی آن پرداخته است. افرادی چون جیمس افریم لاولاک، در زمینه سیاستگذاری و اجرای آن تلاش بسیاری داشتهاند.
از دیگر موارد مربوط به پژوهش محمود گلابچی - 1391 - با عنوان "طبیعت منبع الهام؛ بررسی و نقد آثار سانتیاگو کالاتراوا" است. در این کتاب، استخراج راهکارهای الهام از طبیعت با دسته بندی مشخص و راهگشا صورت نگرفته و صرفا با رویکردی سازهای تدوین شده است. در زمینه معماری احساسگرا تادائو آندو و ساختمانهای بلند مرتبه اکولوژیک کنینگ بیانات و مکتوبات بسیاری ارائه شده، اما مشخصا در خصوص طبیعتگرایی و استخراج عوامل کالبدی موثر بر آن، به صورت مستقل ارائه نگردیده است.
- قیاس شخصیتی
تادائو آندو5 ، متولد اوزاکا در سال 1941 است که کارگاه شخصی خود را سال 1970 دایر کرده است - فوریاما، . - 5 :1387 آندو زندگی پر ماجرا و جالبی دارد که روی آوردن به شغل رانندگی کامیون در سالهایی از زندگیاش و همچنین قهرمان بوکس شدن، بخشی از آن است. جالبتر از همه، حرکت او از یک راننده کامیون و بوکسر به سوی معماری بدون هیچ گونه آموزش رسمی در این زمینه است. وی معماری را در دانشگاه و به صورت آکادمیک نیاموخته بلکه تمامی اطلاعاتش در زمینه معماری، خودآموز و نتیجه مطالعات شخصیاش است.
این در حالیست که سانتیاگو کالاتراوا6 متولد سال 1951 م. مهندسی و معمار اسپانیایی، تقکرش بر پایه این باور استوار است که آنچه تلاش بشری را طی تاریخ پربارتر ساخته، هوشمندی در بهرهبرداری از تجارب، مطالعات و اندوختههای علمی است. درواقع، فن آوریها و خلاقیتهای وی بدون آگاهیهایی که از معماری و مهندسی فراتر میرود، غیرممکن بود حاصل شود.
موسیقی، نقاشی و علوم طبیعی برای کالاتراوا به اندازه محاسبات سازهای ارزشمند است. سازههای عظیم و باشکوه او تخیلات و احساسات پرشور را در بیننده برمیانگیزاند و دوباره، عظمت مهندسی ساختمان را در خاطرهها زنده میسازد - جودیدیو:. - 1386 وی نخست به عنوان دانشجوی هنر، از مدرسه "ای، اسی، تی، ای شهر زادگاهش والنسیا، موفق به گرفتن درجه لیسانس در رشته معماری و سپس فوق لیسانس شهرسازی میشود. پس از آن به زوریخ میرود و درجه دکتری علوم فن خود را از مدرسه " ای، تی، اج زوریخ میگیرد.
براساس این آموزش است که کالاتراوا کار طراحی را با کروکیهای مختلف آغاز میکند - فریدونی، 15 :1374 و . - 43 سال 1987 م. به عضویت فدراسیون معماری سوئیس و سپس آکادمی جهانی معماری درآمد. وی موفق به کسب جایزه "آی، آ. بی، اس" انجمن جهانی مهندسان سازه و پل سازی و جایزه "اف، آ، دی"، گردید و پس از آن، عضویت افتخاری "بی، دی، آ" - انجمن معماری آلمان - را به دست آورد. بررسی زندگی سانتیاگو کالاترا بیانگر این است که وی در بسیاری از موارد یک شخصیت غیرمعمولی است.
او پیش از اینکه معماری بخواند هنر خواند و برخلاف انتظار برای تحصیلی مهندسی راه و ساختمان به زوریخ رفت و دکترای خود را با توانایی خم شدگی در سازههای سهبعدی گرفت. در آن زمان که برخی از مشهورترین معماران از گفتن اینکه خودآموخته هستند شک نداشتند در مقابل، پیش زمینه کالاتراوا، حاصل موفقیتها و کارهای دانشگاهی وی بود - صدیقی پور، . - 124 : 1383 کن یینگ7 نیز، یکی از چهرههای کلیدی طراحی ساختمانهای مرتفع سازگار با محیط زیست است. او در سال 1948 در پنانگ مالزی به دنیا آمد. تحصیلات خود را در رشته معماری و طراحی فضای سبز تا سطح دکتری در دانشگاه مالزی، مدرسه انجمن معماران لندن - 1970 - و کالج ولفسن در دانشگاه کمبریج - 1972 - ادامه داد.
رساله دکترای او با عنوان » طراحی سازگار با طبیعت : پایه طراحی بوم شناختی« یکی از بهترین رسالههای دوره دکترای دانشگاه کمبریج شناخته شد و در سال 1995 با عنوان طراحی با طبیعت8 توسط انتشارات مکگرا -هیل9 در ایالات متحده به چاپ رسید او بعد از بازگشت به مالزی با همکاری تی آر. حمزه10 دفتر شخصی یینگ حمزه را تاسیس کرد و تا سال 2000، هشت کتاب در زمینه نظریات خود و نیز چندین مقاله مرجع منتشر کرد که به بررسی مسائل اقلیمی در ساختمانهای بلند مرتبه اختصاص داشتند او به سال 1999، جایزه معروف پرینس کلاوس11 را به خاطر طراحی متناسب با اقلیم و در همان سال، جایزه آقاخان را به خاطر طراحی مناره مسینیاگا12 - آی . بی . ام - به خود اختصاص داد
