مقاله گردشگری روستایی اکسیر حفظ معماری بومی

بخشی از مقاله

چکیده

امروزه با گسترده تر شدن علم و صنعت گردشگری ، زوایای جدیدی فر آوری مطالعه ی آن قرار گرفته است .این گستردگی تا حدی است که تقریبا تمام احتیاجات و نیاز های بشر مورد توجه واقع می شوند . معماری ، خود برای بر طرف نمودن بسیاری از نیازهای یشر بوجود آمده است اما از دیدگاه گردشگری ، معماری دو نقش اصلی را دارا است که عبارتند از لازمه و جاذبه ، لازمه در حوزهی زیر ساختهای صنعت گردشگری قرار می گیرد

در حالیکه جاذبه ، جزئی از جاذبه های فرهنگی است که در آن دسته بند های متفاوتی به منظور جاذبه های معماری در نظر گرفته شده است . این تحقیق صورت پذیرفت . نتایج نشان داد که معماری نقش اساسی در بین جاذبه های گردشگری ایران بازی می کند و بخش عمده ای از گردشگران به جهت دیدار از آثار معماری وارد ایران می شوند .

مقدمه

گردشگری،صنعتی گسترده،عظیم ورو به رشد درعرصه ی فرهنگ و اقتصاد جهان است . گردشگری تقریبا تمام جنبه های یک اجتماع را در بر می گیرد. امروزه اهمیت و وسعت این صنعت موجب شده است تا پدیده های متعددی از دیدگاه گردشگری مورد تحلیل قرار گیرند . هنگامی که تاریخ گردشگری را مورد مطالعه قرار می دهیم این مساله مشخص می شود که معماری همواره نقش اساسی در گردشگری داشته است.

از پیدایش نخستین جاذبه ها،میهمان خانه ها،کاروانسراها و غیره تا رسیدن به صنعت گسترد ی امروزی ، گردشگری و معماری در پیوند ی پایدار بو ده اند.اکنون که گردشگری یکی از علوم نین و پیشرو در سطح جهانی شده است، رویکرد های متفاوتی برای مطالعه ی این صنعت در نظر گرفته می شود . یکی از این رویکرد ها ، رویکرد میان رشته ای است . معماری از جمله علومی است که در بررسی ها و مطالعات گردشگری همواره مورد توجه و مطالعه قرار می گیرد .

معماری همچنین از جمله عناصری است که در کار ، زندگی ، تفریح و سفر انسانها نقش بسزایی دارد . در واقع بیشترین فعالیت هایی که در هنگام فراغت و سفر انسانها انجام می شود ، در مکانهایی اتفاق می افتد که توسط معماران طراحی شده است . عوامل بسیاری در معماری هر منطقه تاثیر گذار است که از مهمترین آنها می توان به مذهب ، اقلیم ، فرهنگ ، تکنولوژی ، جغرافیا و نفوذ بیگانگان اشاره کرد - شکل - 2 .با برسی معماری هر منطقه ای که ویژگی های خاص خود را دارد تاثیرات فوق کاملا مشهود است .

این تاثیرات که در مناطق مختلف سبب تفاوت آثار معماری و جذاب بودن آنها برای گردشگران می شود . معماری هر منطقه در آثار ، بناها و همچنین نحوه شهر سازی آن منطقه متبلور است . از ارزشمند ترین بافت های معماری ، بافت سنتی معماری هر منطقه است. در زمان های اخیر به طور فزاینده ای ، معماری سنتی به عنوان یک بخش حیاتی میراث فرهنگی ، بسیار فراوان و گسترده مشاهده می شود و نیاز دارد به طور اقتصادی تعیین ارزش شده وبا بازسازی و تغییر کاربری با لحاظ کردن الزامات زندگی مدرن حفظ شود .

ارزش گذاری میراث معماری سنتی برای مقاصد گردشگری ، یکی از راه های بسیار ی است که در آن می توان این میراث را از گزند آسیب حفظ نمود . در بسیاری از شهرها و روستاها همانطور که خواهد آمد گسترش و رونق گردشگری مدیون معماری است ، تا جایی که می توان در گردشگری شهری و روستایی ، معماری را از جاذبه های اصلی دانست . در این مقاله سعی شده است تا با بررسی جنبه های مختلف ارتباط معماری و گردشگری ایران را به تحلیل پرداخته شود . جاذبه های معماری در ایران درصدر جاذبه های گردشگری قرار دارند .

از مهمترین این آثار که به ثبت آثار جهانی یونسکو رسیده است ، 10 شاهکار معماری ایرانی است که شامل : میدان نقش جهان اصفهان ، تخت جمشید فارس ، زیگورات چغازنبیل ، کتیبه بیستون کرمانشاه ، گنبد سلطانیه زنجان، ارگ بم کرمان، تخت سلیمان آذر بایجان، پاسار گاد فارس ، مجموعه کلیسا های آذر بایجان شرقی و غربی - مجموعه کلیسا ی تادئوس و سن استپانوس و زوردزور - ، شازه های آبی شوشتر خوزستان ، مجموعه بازار تبریز ، آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی و مجموعه باغهای ایرانی - ارم ، چهلستون ، ایرانی پاسار گاد ، فین ، شازده ، عباس آباد ، دولت آباد ، پهلوان پور ، اکبریه - می گردد

هنر و معماری ایران از دیر باز دارای چندین اصل بوده که به خوبی در نمونه های این هنر نمایان شده است . این اصول چنین هستند : مردم واری ، پرهیز از بیهودگی، نیارش، خود بسندگی، و درون گرایی. مردم واری به معنای رعایت تناسب میان اندام های ساختمانی با اندام های انسان و توجه به نیاز های او در کار ساختمان سازی است . معماری همیشه و همه جا هنری وابسته به زندگی مردم بوده و در ایران بیش از هر جای دیکر . در معماری ایران تلاش می شده کار بیهوده در ساختمان سازی نکنند و از اسراف بپرهیزند .

این اصل ، هم پیش از اسلام و هم پس از اسلام مراعات می شده است. اگر در کشور های دیگر هنرهای وابسته به معماری مانند نگارگری و سنگ تراشی ، پیرایه به شمار می آمده، در کشور ما هرگز چنین نبوده است . واژه نیارش بیشتر در معماری گذشته ایران به کار رفته است . نیارش به دانش ایستایی، فن ساختمان و ساختمایه - مصالح شناسی - گفته شده است .

معماران ایرانی تلاش می کردند ساختمایه مورد نیاز خود را از نزدیک ترین جاها به دست آورند و چنان ساختمان را بنا می کردند که نیازمند ساختمایه جاهای دیگر نباشند و خود بسنده باشند . این گونه کار ساخت با شتاب بیشتری انجام می شده و ساختمان با طبیعت پیرامون خود سازوار تر می شده است و هنگام نو سازی آن همیشه ساختمایه آن در دسترس بوده است .

یکی از باور های مردم ایران ارزش نهادن به زندگی شخصی و حرمت آن و نیز عزت نفس ایرانیان بوده که این امر به گونه ای معمار ی ایران را درون گرا ساخته است . از نظر تاریخی ، معماری ایران را می توان به دو دسته پیش و پس از اسلام دسته بندی نمود . از مهمترین انواع باقیمانده ی معماری پیش از اسلام می توان به معماری صخره ای اشاره کرد .

معماری صخره ای بیشتر مربوط به دوره ی مادها می شود و بیشترین آثار به جا مانده مربوط به آن دوران است . گور دخمه ها بلرزترین این نوع معماری اند - سر افراز و همکاران ،. - 1388 مهمترین ابنیه دوان هخامنشی را کاخها ی عظیم و با شکوه که بر روی صفه های مصنوعی سنگی ساخته شده اند ، تشکیل می دهد .

دورهی اشکانی هم پیرو همان راه و روش دوره های قبل بود ؛ مضاف بر این که عنصر گچ بری هم به معماری آن دوران اضافه شد . دوره ی ساسانی به نوعی احیا گر معماری دوره های قبل بوده و از شاخصه های معماری این دوره ، گنبد و ایجاد قوس را می توان نام برد . عمده ترین فرم هایی که در معماری پس از اسلام در ایران به کار رفته است چنین می باشد ؛ -1 سنگ نگاره ها و کتیبه ها -2 چهار طاقی ها -3 آتشکده ها -4 زیگورات ها -5 گور دخمه ها -7 معابد -8 کاخ ها .

در معماری پس از اسلام اما آن قدر تنوع و ابتکار و نو آوری موجود است که در حوصله این نوشته نیست . لذا فقط به ذکر آثار عمده ی معماری پس از اسلام اشاره می شود : -1 مساجد -2 مدارس -3 بازارها - 4 حمام ها -5 خانه ها -6 باغ ها -7 آب انبارها -8 کاروانسراها -9 میا و مناره راهنما -10 کلیساها -11 مقابر -12 کاخ ها -13 کوشک ها -14 کبوتر خانه -15 رباط ها -16 برج ها - 17 گنبدها .

فرضیات تحقیق

معماری و گردشگری به عنوان دو صنعت گسترد ه عظیم در زندگی امروز نقش به سزایی در توسعه و تکامل هم داشته و بر هم تاثیر گذار ند .

معماری ایرانی با توجه به تنوع - در دوره های تاریخی و هم در بستر جغرافیایی - می تواند به عنوان یکی از ارکان توسعه ی گردشگری و جذب گردشگران بسیار تاثیر گذار باشد .

معماری در سطح بر نامه ریزی گردشگری می تواند ارتباطات وسیعی با رشد و توسعه ی صنعت گردشگری در سطح ملی و بین المللی و در کل در هر منطقه ای که خواهان توسعه گردشگری است ، داشته باشد .

روش تحقیق

این تحقیق به روش تحلیلی - توصیفی انجام شد . در بررسی ها از منابع متعددی استفاده و همچنین تجربیات شخصی نگارندگان در باز دید از آثار تاریخی مورد استفاده قرار گرفت . همچنین با استناد به کتاب ها ، مجلات علمی ، آمارها و اطلاعات سازمان های دولتی مباحث مطرح و تحلیل شد

نقش معماری در گردشگری معماری به عنوان یک لازمه

هنگامی که معماری از دیدگاه گردشگری بررسی شود ، می توان دو نقش اساسی برای معماری در گردشگری قائل بود : -1 معماری به عنوان یک لازمه در صنعت گردشگری -2 معماری به عنوان یک جاذبه در صنعت گردشگری . پیش نیاز توسعه ی گردشگری ، تاسیسات و زیر ساخت های گردشگری است .

توسعه ی گردشگری نیاز به زیر ساخت دارد و عمدتا در قالب تاسیسات اقامت ، خدمات ، حمل و نقل و امکانات عمومی تعریف می شود . مسافرت و اقامت در مکانی غیر محل متداول زندگی فرد ، بر طبق تعریف اساس گردشگری بشمار می آید ، بنابراین فراهم کردن وسایل حمل ونقل و تاسیسات اقامتی از اجزاء اصلی بر نامه های توسعه ی گردشگری هستند

از این عوامل به عنوان عوامل ثانویه در صنعت گردشگری یاد می شود . گردشگران به وسیله ی جاذبه های گردشگری به یک منطقه جذب می شوند و پس از آن این زیر ساخت ها ی گردشگری اند که باید پاسخگوی نیاز مسافران باشند . بعد از نیاز سنجی ، جایابی ، تعریف کارکرد و بسیاری از موارد دیگر که در حوزه ی علم جغرافیا و گردشگری است ، مبحث طراحی و ساخت بنای این تاسیسات مطرح است . در اینجا ست که معماری مانند سایر بخش ها به کمک صنعت گردشگری آمده و در ساخت و کار برد هر چه بهتر این بناها نقش بازی می کند .

امروزه در بسیاری از نقاط دنیا طراحی اماکنی مانند هتل ها ، فرودگاه ها ، رستوران ها و . . . از مهمترین فعالیت های مشترک معماری و گردشگری حساب می شود و معماران سعی می کنند تا علاوه بر طراحی اصولی و زیبا بر جذابیت های بنا ، به طوری که آن را منحصر به فرد نماید ، بیفزایند . در گردشگری این عصر در بعضی مواقع تاسیسات گردشگری علاوه بر نقش رفع نیازهای مردم نقش جاذبه ای هم پیدا کرده اند