بخشی از مقاله
چکیده
انگور جزو گیاهان مناطق معتدله است اما در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر نیز قابل کشت می باشد. برای کشت انگور در مناطق گرم معمولا از ارقامی استفاده می شود که در مناطق معتدله رواج دارند. این عمل باعث ایجاد یک سری مشکلات خاص از جمله عدم تامین نیاز سرمایی و در نتیجه رفع خفتگی جوانه، غالبیت انتهایی، باروری کم، بیماری های گیاهی، عدم تعادل رشد و ... می گردد. لذا به منظور شناسای ارقام با نیاز سرمایی پایین و مناسب برای مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر،ارقام خلیلی، دسته چین، سبزمال کاشمر،شاهانی قزوین، صاحبی، یاقوتی، گزندایی و ارقام خارجی به نام های بلک سیدلس، پرلت، ترکمنستان4، از بین ارقام موجود در کلکسیون ملی انگور که دارای زودترین زمان شکفتن جوانه ها در بهار بودند،انتخاب شدند. آزمایش در قالب طرح آماری کاملا تصادفی با 3 تکرار و هر واحد آزمایشی دو قلمه انجام شد.
در ابتدا از هر رقم 6 قلمه با طول و قطر تقریبا یکسان حامل 3 عدد جوانه، با فواصل ده روزه از اوایل پاییز1390، بلافاصله بعد از ریزش برگها تا پایان اسفند ماه جمع آوری شد. شاخه ها برای مدت 20 روز در یک اطاق رشد با دمای 19 - 21œC و در رطوبت % 60-70 و 12 ساعت روشنائی در حالی که انتهای آنها در ظرف آب قرار دارد نگهداری شدند.
طی این مدت بطور روزانه علاوه بر بررسی رشد جوانه ها و شمارش جوانه های سبز شده، با استفاده از یک ترازوی دیجیتال با دقت 0/001 گرم تغییرات وزنی جوانه ها در شاخه ها ثبت گردید و بر اساس این اطلاعات میانگین درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و منحنی تغییرات وزنی جوانه ها برای هر مرحله محاسبه شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل درصد شکفتن جوانه ها، تعداد روز تا شکفتن نیمی از جوانه ها، تعداد روز تا اولین جوانه شکفته شده و فاصله زمانی شکفتن کامل جوانه ها یادداشت شد.
اندازه گیری مزرعه ای در آغاز زمستان بر روی 10 کین در هر رقم انجام گرفت. نتایج نشان داد که رقم پرلت با نیاز سرمایی 468 ساعت و نیاز گرمایی 217 ساعت مناسبترین رقم برای کاشت در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری می باشد و دسته چین با نیاز سرمایی 706 ساعت و نیاز گرمایی 272 ساعت نامناسبترین رقم برای کاشت درآن مناطق می باشد.
مقدمه
انگور یکی از مهمترین محصولهای باغی در دنیا و ایران است که از دورانهای قدیم مورد استفاده انسان ها بوده است - Antonio .et al., 2009 - گرم شدن کره زمین پدیده ای است که منجر به افزایش میانگین دمای سطح زمین و اقیانوس ها گردیده است. در طول 100 سال گذشته ، کره ی زمین به طور غیر طبیعی حدود 0/74 درجه سلسیوس گرمتر شده که این موضوع دانشمندان را نگران کرده است. زیرا ممکن است حتی در برخی از منطق معتدله در سال های آینده سرمای زمستان برای تامین نیاز سرمایی درختان مناطق معتدله و از جمله انگور کافی نباشد. گستردگی وسیع انگور در مناطق دنیا، ناشی از تنوع ژنتیکی آن است که باعث می شود تا نیاز سرمایی ارقام و گونه ها متفاوت باشد.
تفاوت بین بوته های انگور از لحاظ مقدار نیاز سرمایی، میزان شکفتن جوانه و زمان آن وابسته به رقم می باشد. در مورد مدت زمان لازم جهت بر طرف شدن نیاز سرمایی انگور اطلاعات کمی در دسترس است. بنابراین هدف پژوهش حاضر ارزیابی و مشخص کردن نیاز سرمایی ارقام زود شکوفا و زودرس در کلکسیون ملی انگور - شامل بیش از 1000 رقم و ژنوتیپ انگور - و شناسایی ارقامی با نیاز سرمایی کم جهت معرفی برای کشت در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری می باشد.دانستن نیاز سرمایی ارقام اثرات اقتصادی و کاربردی مهمی بر کنترل،نگهداری و تولید درختان میوه داشته و چنین اطلاعاتی جهت تشخیص نواحی مناسب برای کاشت ضروری است
درصورت کشت ارقام با نیاز سرمایی پایین در مناطقی با زمستان سرد، به دلیل تامین نیاز سرمایی گلدهی زود اتفاق افتاده و سرمای دیررس بهاره می تواند خسارات شدیدی را به این درختان وارد نماید. از طرفی، با توجه به اینکه حداکثر مقاومت گیاهان خزان دار به یخبندان نیز در این شرایط کمتر خواهد بود
زمان تمام گل در درختان میوه علاوه بر نیاز سرمایی جهت رفع رکود به نیاز گرمایی نیز بستگی دارد - . - Citadin et al., 2001 در مقایسه با دیگر محصول های خزان دار، درختان انگور به نسبت نیاز سرمایی کمتر ی جهت پایان دوره استراحت دارند - Chandler et al., . - 1937 از سوی دیگر به خاطر گرم شدن عمومی کره خاکی و توسعه مناطق گرمسیری و مناطقی با آب و هوای مرزی، شناسایی رقم هایی با نیاز سرمایی پایین ضروری به نظر میرسد. همچنین از این رقم می توان در کارهای بهنژادی جهت تولید رقم هایی با نیاز سرمایی پایین جهت کاشت در مناطق گرم تر استفاده کرد.
درطی فصل خفتگی فعالیت های درونی انگور به طور کامل مختل نمی شود و جوانه های سالم در اول بهار با افزایش دما شروع به رشد می کنند . هوای سرد به وسیله کمیت های خاصی از واحد های سرمایی عنوان می شود. به این صورت که مدت زمانی که جوانه تحت شرایط دمای کمتر از 7 درجه سلسیوس است ، محاسبه می کنند. مشکل اصلی روش اندازه گیری نیاز سرمائی وگرمائی، فقدان یک روش ساده و معتبر برای تعیین طول و شدت رکود جوانه می باشد
روشهای متعددی برای اندازه گیری نیاز سرمائی وگرمائی وجود دارد لیکن از گذشته های دور، مدل" Utha “ بر اساس شرایطPhenoclimatic دارای اعتبار جهانی بوده و در پژوهش ها استفاده می شود - . - Richardson et al., 1974 دراین مدل ارقام بر اساس مجمو ع واحدهای سرمائی - Chilling Unit = CU - و ساعات درجه رشد - Growing Degree Hours = GDH - دریافت شده توسط درخت از زمان ریزش برگ تا گلدهی تقسیم بندی می گردند.
روش مورد استفاده برای تعیین نیاز سرمایی درختان میوه خزان دار به وسیله ی وینبرگر در سال 1950 مشخص شد. بر اساس این روش جوانه ها بایستی در دمای کمتر از 7 درجه سلسیوس قرار گیرند. در این روش گونه هایی با نیاز سرمایی کم - کمتر از - 500 و همچنین گونه هایی با نیاز سرمایی زیاد - بیش از 1000 ساعت - شناسایی می شود . نیاز سرمایی بایستی از زمانی محاسبه شود که جوانه کاملا به حالت خفتگی رفته باشد.
توافق شده است که شکفتن جوانه زمانی که %50 جوانه های روی شاخه میوه ده شکوفا شوند تعریف شود. اثر منفی دمای بالای زمستانه بر تجمع سرمای مورد نیاز به ویژه در مناطقی مهم است که تحت اقلیم نیمه گرمسیری قرار دارند.
ماتیسون و همکاران در سال - 2008 - با قرار دادن قلمه های انگور ریپاریا در چند تیمار سرمایی نیاز سرمایی این رقم انگور را حدود 1500 ساعت دمای زیر 7 درجه برآورد کردند ، کاووسی و همکاران نیز در سال 1387 قلمه های انگور را در 12 تیمار سرما دهی متفاوت قرار دادند و گزارش کردند که این رقم برای به دست آوردن محصول مناسب به حداقل 200 ساعت سرما دهی برای شکفتن نیمی از جوانه ها نیاز دارد
