بخشی از مقاله
خلاصه
مدیریت منابع انسانی در دنیای پیشرفته و رقابتی امروز، از مسائل مهم هر سازمان است. کارمندان سرمایه های اساسی سازمان هستند که در رشد یا رکود سازمان تاثیری بسزا دارند و انتخاب نیروی انسان مناسب و کارا نقش مهمی در موفقیت سازمان ها ایفا می کند.هدف این تحقیق ارایه مدلی برای گزینش نیروی انسانی با روش AHP با توجه به معیارهای مورد توجه سازمان است. این مدل شامل 6 معیار اصلی می باشد که می تواند در سازمان پیاده شود. نتایج به دست آمده بیان می کند از بین معیارهای معرفی شده، مهارت، تحصیلات، سوابق کاری، تعهد سازمانی، سرپرستی و رهبری و قدرت یادگیری از جمله مهمترین معیارهای گزینش نیروی انسانی می باشند.
کلمات کلیدی: گزینش نیروی انسانی، منابع انسانی، .AHP
1. مقدمه
مهم ترین سرمایه سازمان، نیروی انسانی آن است. در سال های اخیر توجه به نیروی انسانی در سازمان ها بخش عظیمی از زمان و سرمایه سازمان های پیشرو را به خود اختصاص داده است. موفقیت یا شکست سازمان بستگی به چگونگی جذب و نگهداری منابع انسانی آن دارد. نیروی انسانی در یک سازمان کاربرد دارایی های ملموس را بالا برده و دارایی های نا ملموس را بکار می اندازد . - Fitz-enz, J,2001, P.298 - انتخاب و بکارگیری شایسته ترین افراد در هر شغل، یکی از مهم ترین مسایل و تصمیم های مدیریتی محسوب می شود - محمدی وامین ناصری وآذر،. - 1383اهمیت این مطلب از آن جهت است که استخدام افراد خوب رقابت شدیدی را بین سازمان هایی که پیشرفته هستند ایجاد نموده است چرا که آنها به افراد منحصر به فرد و متخصص نیاز دارند. این سازمان ها برای بقا باید بسیار چالاک باشند تا در میان سازمان های پویا به زندگی ادامه دهند. مدیر منابع انسانی باید با دقت در مورد انتخاب افراد با توجه به فرهنگ سازمان اقدام نماید . - 2002,Robbins and Decenzo - این تحقیق به این پرداخته است که چه معیارهایی برای گزینش کارمندان در سازمان می تواند مطرح باشد و اینکه اولویت انتخاب با چه شاخصی انجام می شود که برای بیان مدل آن از روش AHP استفاده شده است.
.2 چارچوب نظری و تکنیکی تحقیق
فرآیند مدیریت منابع انسانی هفت فعالیت عمده را در بر می گیرد: برنامه ریزی منابع انسانی، کارمندیابی، انتخاب، جامعه پذیر نمودن، آموزش و بهسازی، ارزیابی عملکرد، ترفیع، جابجایی، تنزل و ترخیص.انتخاب تشکیل شده از تکمیل تقاضانامه، شرح سوابق، شرکت در مصاحبه، آزمون های استخدامی و مهارتی و کنترل مراجع - مستندات و مندرجات - از جمله توصیه نامه ها و معرفی نامه های خصوصی به منظور ارزیابی و غربال نمودن نامزدهای مشاغل جهت معرفی به مدیرانی که در نهایت یک نامزد را از آن میان انتخاب و استخدام خواهند نمود - استونر وفری من وگیلبرت، 1390 ،. - 642برخی از ابزارها و روش هایی که در این میان بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند عبارت اند از مصاحبه، آزمون کتبی و آزمون صحنه سازی شده - کونتز و اودانل و ویهریخ ، 1370، . - 235
به هر حال معیارهای متفاوت و زیادی برای انتخاب نیروی انسانی وجود دارد که برای سازمان ها اولویت آن ها متفاوت بوده و مدیر منابع انسانی با توجه به اولویت معیارها و رتبه بندی آنها با توجه به نیاز سازمان اقدام به گزینش نیرو می کند.فرآیند تصمیم گیری با چندمعیار کمی و کیفی با مشکلات فراوانی رو به روست، از جمله نداشتن استاندارد برای اندازه گیری معیارهای کیفی و نداشتن واحد برای تبدیل معیارها - کیفی و کمی - به یکدیگر.ضمناً با توجه به مشکلات مربوط به فرآیند تصمیم گیری با معیارهای چند گانه، از جمله پیچیدگی و عدم وجود استاندارد از سرعت و دقت تصمیم گیری به مقدار زیادی کاسته شده و باعث می شود که این فرآیند به مقدار زیادی به فرد تصمیم گیرنده وابسته باشد.فرآیند تحلیل سلسه مراتبی - AHP - یکی از جامع ترین سیستم های طراحی شده برای تصمیم گیری با معیارهای چند گانه است. چرا که می توانیم:
- فرآیند تصمیم گیری را فرموله کنیم.
- معیارهای کیفی و کمی مختلف را در نظر بگیریم.
- گزینه های تصمیم گیری را وارد مساله کنیم.
- حساسیت روی معیارها و زیر معیارها را تحلیل کنیم.
روش مذکور توسط فردی به نام ساعتی، در دهه 1970 پیشنهاد شد. این روش مانند آنچه در مغز انسان می گذرد به تجزیه و تحلیل مسائل می پردازد. AHP تصمیم گیرندگان را قادر می سازد اثرات متقابل و همزمان بسیاری از وضعیت های پیچیده و نا معین را تعیین کند. این فرآیند، تصمیم گیرندگان را یاری می کند تا اولویت ها را براساس اهداف، دانش و تجربه خود تنظیم نمایند - اصغر پور، 1383، . - 299AHP بر سه اصل زیر استوار است: الف- اصل ترسیم در خدمت سلسله مراتبی ب- اصل تدوین و تعیین اولویت ها ج- اصل سازگاری منطقی قضاوت ها.
.3 ارائه و اجرای مدل سلسله مراتبی جهت انتخاب نیروی انسانی
انتخاب نیروی انسانی در یک چارچوب قطعی سخت و غیر ممکن است. ملاکهای انتخاب در سازمان های گوناگون متفاوت است و به استراتژی و چشم انداز و عملکرد سازمان مربوط می شود، بنابراین ملاکهای مذکور قطعی و ثابت نیست و مخصوص شرکت اجرا کننده مدل برای نمونه می باشد.با توجه به اصول اجرای یک فرایند تحیل سلسله مراتبی، جهت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز به جمعی از مدیران تصمیم گیرنده در حوزه منابع انسانی در شهرک صنعتی گرمسار مراجعه شد و با کمک توافق گروهی خبرگان معیارهای تحقیق نهایی گردید. دو نوع پرسش نامه جهت دریافت نظرات خبرگان طراحی گردید، یک نوع برای مقایسات زوجی معیارهای واقع در سطوح مختلف و یک نوع برای شدت روابط بین سطح معیارها.6 ویژگی اصلی برای گزینش نیروی انسانی در یک سازمان مطرح شد که عبارتنداز سطح تحصیلات، مهارت، سوابق کاری، تعهد سازمانی، قابلیت سرپرستی و رهبری و قدرت یادگیری.
1.با توجه به آنچه در ادبیات آمده ابتدا سلسله مراتب که نمایش گرافیکی از مساله - هدف، معیارها و گزینه های انتخاب - می باشد ترسیم می گردد - شکل ا - .
.2 ماتریس مقایسات زوجی که اهمیت هر عنصر نسبت به عناصر دیگر را مشخص می کند، پر می شود. برای پر کردن ماتریس مقایسات زوجی از اعداد 1 تا 9 مطابق جدول1 استفاده می شود.
در ماتریس های مقایسات زوجی، سطر با ستون مقایسه می شود، بنابراین قطر اصلی عدد یک می باشد و زیر قطر اصلی، معکوس مقدار بالای قطر است. جدول 2 ماتریس مقایسات زوجی را نشان می دهد.
.3 با تقسیم هر عنصر از ماتریس به جمع کل ستون همان عنصر، ماتریس نرمالایز بدست می آید، سپس محاسبه متوسط عناصر در هر سطح بدست آمده و وزن هر معیار نسبت به هدف یا عنصر نرمالایز شده و اولویت معیارهای گزینش افراد بدست می آید. نتیجه حاصل در جدول شماره 3مشاهده می شود. به عنوان نمونه:
