بخشی از مقاله
چکیده
دوچرخه از قدیمی ترین وسایط نقلیه درون شهري می باشد که به تدریج و با افزایش اتومبیل و وسایل نقلیه موتوري، استفاده از آن رو به کاهش نهاد و در پاره اي از شهرها کاملا فراموش گردید. دوچرخه وسیله نقلیه اي است سبک که داراي دو چرخ که به کمک نیروي عضلانی پا حرکت می کند و داراي انواع مختلفی است. این وسیله نقش غیر قابل انکاري در توسعه فعالیت هاي گردشگري ، افزایش ارزش زمین و اشغال کمتر فضاي شهري، افزایش اشتغال و تجارت محلی ایفا می کند.
ایجاد ایستگاههاي دوچرخه سواري نیز از اقدامهاي موثر براي همگانی کردن و گسترش ورزش دوچرخه سواري است. با توجه به وضعیت خاص ترافیکی شهرها، سازمانها و دست اندرکاران ذیربط از جمله پلیس و سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداري باید شرایط را براي گسترش دوچرخه سواري ایمن در شهرها افزایش دهند. افزایش تعداد باشگاهها، افزایش رقابت بین تیمهاي دوچرخهسواري را به دنبال خواهد داشت و شاهد توسعه کمی و کیفی مطلوب باشیم.پیستهاي دوچرخه سواري مجموعه هاي ورزشی به رغم صرف میلیاردها ریال براي ساخت آنها در مناطق گوناگون کشور هنوز هم از استانداردهاي لازم برخوردار نیستند و پوشش کف آن سیمانی است که این مساله براي سلامتی ورزشکاران خطراتی به همراه دارد.
هدف پژوهش، گسترش دوچرخه در سطح شهر یاسوج، در کنار افزایش آگاهی نزد مردم و مسئولین نسبت به استفاده از دوچرخه و ایجاد مسیرهاي ویژه براي دوچرخه سواري درنقاط مختلف شهر می باشد، نوع پژوهش از نظر هدف کاربري و از نظر روش توصیفی-تحلیلی است . دراین تحقیق سعی شده تا پس از بررسی و شناخت ابعاد مختلف برنامه ریزي کالبدي ومحیطی شهر یاسوج مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر طراحی و برنامه ریزي استفاده از دوچرخه شناسایی شده و پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت استفاده از دوچرخه و افزایش نقش آن در حمل و نقل شهري ارائه گردد. اگرچه شرایط توپوگرافیکی و محیطی شهریاسوج در کنار سبک زندگی با تسلط وسایط نقلیه ماشینی یکی از موانع عمده استفاده از دوچرخه می باشد لیکن همین تنوع محیطی در کنار اقلیم مطلوب و چشم اندازهاي منجصر به بفرد به شرط انجام برنامه ریزي کالبدي مناسب و مهیا نمودن شرایط براي شهروندان مهم ترین مشوق و محرك استفاده از دوچرخه نیز می باشد.
.1 مقدمه
برنامه ریزي حمل و نقل که باید نقش رهبري را در نقل و انتقال اشخاص ایفا کند، این کار را صرفا در مورد گروه بخصوصی از مردم و با بالا بردن هزینه زندگی با کیفیت مطلوب اعم از اجتماعی و محیطی انجام داده است
کشف ماهیت دلایل این اتفاق بوسیله بسیاري از برنامه ریزان حمل و نقل شهري و مهندسین منجر به تجدید نظر در روش هاي تعیین اهداف و تکنیک ها در این رشته شده است .
در اینجا 4 نکته مهم وجود دارد :
اولا پافشاري و تاکید بر افزایش حرکت اشخاص بیشتر از تاکید بر قابلیت دسترسی ، بر فرآیند تعیین اهداف اصلی و فرعی چیره و حاکم شده است .
ثانیا این تاکید باعث توجه مضاعف و غیر منطقی به یکی از مدهاي حمل و نقل ، یعنی استفاده از سواري شخصی ، شده و به علاوه منجر به این شده است که نسبت بالایی از سرمایه و کار تخصصی حمل و نقل به سمت مد مذکور کانالیزه شود.
ثالثاً ارتباط تنگاتنگ بین برنامه ریزي حمل و نقل و الگوهاي کاربردي نیز به خوبی لحاظ نشده است - افتخاري، . - 1378 رابعاً بالا بودن قیمت انرژي و سوخت بعد جدیدي به ابعاد برنامه ریزي حمل و نقل شهري افزوده است.
اقبال دوچرخه براي ایتن که به صورت یک گزینه جدي حمل و نقل در بیاید با موارد یاد شده پیوند خورده است . بهرحال با درك نیاز برنامه ریزي حمل و نقل شهري به داشتن اهدافی اقتصادي تر و اجتماعی تر یک اسکلت بندي مثبت شکل خواهد گرفت که دوچرخه سواري در آن امکان توسعه بیشتري خواهد یافت تا این که به عنوان یک گزینه مهم حمل ونقل شهري استفاده شود.
در سالهاي اخیر با توجه به چالشهاي ترافیکی رو به گسترش قرن حاضر همه روز شاهد روانسازي شبکه حمل و نقل در درون شهرها هستیم که بطور مثال می توان به تقاطع هاي غیر هم سطح ، طراحی و اجرا شده در شبکه معابر شهري در سطح کلان شهرها اشاره نمود
همچنین ایجاد خطوط ویژه اتوبوسرانی، و مسیرهاي ویژه تاکسی و دوچرخه سواري که در کشورهاي اروپایی این مسیرهاي ویژه در سالهاي قبل ایجاد گردیده بود، در کشور ایران عزیزمان نیز در دهه هاي گذشته براي این موضوع نیز اهمیت ویژه اي قائل شده اند.
با این اوصاف و با توجه به راه اندازي خطوط ویژه دوچرخه سواري در کلانشهرها میتوان از این ایده ي بسیار موثر در شهرهاي میانه اندام و بزرگ نیز بهره مند شد و این مقوله را در سطح سایر شهر نیز گسترش داد. در واقع چالش پیش روي شهروندان همانا امنیت ترافیکی در درون شهرها می باشد که در صورت تحقق این مهم می توان امیدوار بود که شهروندان ساکن شهرها به راحتی و با صرف هزینه کم به این امکانات دسترسی پیدا خواهند کرد. و البته باید در نظر داشت رویکرد جدید شهرسازي به سمت وسایل نقلیه کم هزینه و نشاط انگیز است
.2 بیان مسئله
شهر نوپاي یاسوج درکنار رودخانه بشار در آغوش تپههاي متعدد در ارتفاع 1870 متري از سطح دریا قرار گرفته است. این شهر که در سال 1344 فقط داراي یک خیابان اصلی بود امروزه از گسترش و توسعه زیادي برخودار میباشد . شهر یاسوج تاکنون بالغ بر 18 کیلومتر وسعت یافته است. که یکی از مهمترین دلایل این توسعه مرکزیت اداري و سیاسی این شهر میباشد که از سال 1342 مرکز فرمانداري کل کهگیلویه و بویر احمد بوده و سپس در سال 1355 به مرکزیت کل استان ارتقاء یافته است و دلیل دیگر مهاجرت وسیع وروز افزون به این شهر از نواحی پیرامونی و دیگر نقاط استان می باشد.
حرکت با دوچرخه همه مزایاي پیاده روي نظیر ارزانی، صرفه در مصرف انرژي، کم بودن اثرات نامساعد در محیط زیست را دارد. علاوه بر این سرعت آن زیادتر است و طول زیادتري را می توان با آن طی نمود
دوچرخه در مناطق شهري میتواند سرعت قابل قبولی داشته باشد تجربه نشان می دهد که براي پیمودن مسافت هاي کوتاه در شهرها - تا6 کیلومتر - غالبا متوسط دوچرخه از متوسط سرعت دیگر وسایل نقلیه بیشتر است.از نظر فضاي اشغال شهري نیز دوچرخه نسبت به سایر وسایل نقلیه فضاي کمتري را اشغال می کند. علاوه بر آن تاخیر زمانی ناشی از تراکم و توقف هاي اجباري براي دوچرخه نسبت به دیگر وسایل نقلیه کمتر اتفاق می افتد به طوري که براي دسترسی به ان لزومی به پیمودن مسافت از منزل به محل توقف آن وبالعکس وجود ندارد
علاوه براینکه عبورازترافیک سنگین بوسیله دوچرخه به راحتی صورت میگیرد دوچرخه سواري به دلیل عدم نیاز به هر نوع انرژي محرك غیر از انرژي ماهیچه اي ، باعث حفظ پاکیزگی طبیعت ومحیط زیست نیز می شود ، به همین دلیل در بسیاري از کشورهاي جهان دید مردم نسبت به دوچرخه سوار مثبت و دوچرخه، ارزش بیشتري نسبت به سایر وسایل نقلیه دارا می باشد که صد البته این امر یعنی استفاده ازاین وسیله نقلیه وانجام ورزش دوچرخه سواري، نیاز به رشد و توسعه فرهنگ دوچرخهسواري در بین افراد جامعه دارد .
با جمع بندي اثرات دوچرخه در حل بحران آلودگی هوا و محیط زیست و مشکلات ترافیک و فواید پزشکی دوچرخه، می توان اظهار داشت فراهم کردن تمام تسهیلات جهت تشویق مردم به استفاده از دوچرخه از قبیل راه اندازي ایستگاه هاي دوچرخه رایگان و پولی ، پارکینگ هاي دوچرخه ، مسیرهاي دوچرخه سواري درون شهري و برون شهري ، استفاده از دوچرخه دراماکن عمومی و ورزشی ، استفاده ازدوچرخه درمناطق و پارك هاي حفاظت شده ، در اختیار قرار دادن دوچرخه به طرق مختلف به شهروندان و ایجاد فضاي امن و قابل احترام براي دوچرخه سواران ، امري ضروري بوده و تحقق آن می تواند گویاي میزان اهمیت سلامت جسمی و روحی افراد یک جامعه در نزد مسئولان آن جامعه باشد.
در این پژوهش سعی خواهیم کردیم تا مهم ترین پتانسیل ها و امکانات و البته مهم ترین محدودیت ها و مشکلات موجود در برنامه ریزي بهینه ي استفاده از دوچرخه در ناوگان جابجایی درون شهري در یاسوج را شناسایی نموده ومطابق با این اطلاعات راهکارهایی اجرایی جهت استفاده ي روزافزون این وسیله ي نقلیه پاك توسط شهروندان و گردشگران در شهر یاسوج را ارائه نمائیم.
.3اهداف تحقیق
.1.3 هدف اصلی
برنامه ریزي وتعیین مسیرهاي بهینه دوچرخه در سطح شهر یاسوج
.2.3 اهداف فرعی
افزایش آگاهی نزد مردم و مسئولین نسبت به استفاده از دوچرخه ایجاد مسیرهاي ویژه براي دوچرخه سواري درنقاط مختلف شهر
ایجاد پارکینگ وایستگاه هاي دوچرخه در سطح شهر به منظور ترغیب شهروندان به استفاده از آن
.4 پیشینه پژوهش
امینی - - 1392،می گوید امروزه، افزایش بیرویه خودروهاي سواري در سطح شهرها و رشد روزافزون سفرهاي درونشهري، مشکلاتی از جمله تراکم و آلودگی هوا بوجود آورده و منجر به تنزل کیفیت زندگی در کلان شهرها شده است. در چنین شرایطی معمولا بکارگیري سیستمهاي مدرن حملونقلی مطرح میشوند اگرچه روشهاي سنتی نیز از اهمیت ویژهاي برخوردارند.
سیستم دوچرخهسواري با توجه به فوایدي همچون: کاهش تراکم و آلودگی هوا و افزایش سطح فعالیت فیزیکی مردم به عنوان یک گزینه حملونقلی سبز و انسان - محور مطرح است. اما افزایش سطح دوچرخهسواري تنها با اجراي عملیات عمرانی که از جنس سخت افزار است امکانپذیر نیست، بلکه عوامل مختلفی بر انتخاب شیوهي سفر با دوچرخه اثر گذار است و در صورت عدم توجه به این عوامل تنها هزینه هنگفتی صرف ایجاد شرایط فیزیکی طرحها خواهد شد. این امر با توجه به فرهنگ متفاوت موجود در کشور ایران از اهمیت ویژهاي برخوردار است.
