پروژه کارآفرینی قالیبافی

بخشی از مقاله

پروژه کارآفرینی قالیبافی

1- 1 مقدمه :
فرش ایران دارای تاریخی بسیار طولانی است، در ایران از دیرباز بافتن انواع فرش متداول بوده و انگیزه ای اجدادی داشته است. به نوشته مورخان، جهانگردان، جنگجویان و آثار مكشوفه از گذشتگان گویای آن است كه فرشبافی به صورت هنری دستی ، مردمی ، روستایی و عشایری در ایران سابقه بس دراز دارد.

پروفسور «رودنكو» كاشف «فرش پازیریك» معتقد است كه قالی مذكور كار مردم ماد یا پارس و پارت (خراسان بزرگ) است. توجه به نقش های مشابه و هم زمان این فرش در ستون های تخت جمشید نیز این نظریه را تایید می نماید. آثار دیگری از جمله نقاشیهای برخی هنرمندان قرون وسطی حاوی نقش قالیهایی است كه گفته اند بافت ایران بوده است . برخی مورخان در مورد حمله رومیان به ایران و غارت دستگرد قالی را از جمله غنایمی كه در این غارت به دست آورده

شده، قید نموده اند و نیز منابع یونانی از قالیهای زربفت ایران یاد كرده اند. «فرش بهارستان» با آن همه هنرمندی كه به تأیید روایات مختلف، دربافت آن به كار رفته بوده اگر چه گاه در تعریف از آن راه اغراق پیموده شده اما خود نشانگر پیشرفت صنعت فرشبافی و صنایع جنبی از جمله طراحی و رنگرزی در ایران قدیم می

باشد. فرش به عنوان نمودی از فكر و اندیشه بشری و متاثر از حس نوجویی او در طول تاریخ خود با نشیب و فرازهایی روبرو بوده كه گاه با فراغت فكری هنرمندان و محیط مناسبی كه برای رشد و شكوفایی هنر ایشان ایجاد گردیده به حد اعلای خود رسیده و گاه صدماتی كه بر اثر مصائب طبیعی و غیر طبیعی بر پیكر جامعه وارد شده، آن را به دوره نهفتگی و خمود سوق داده است.

عصر مغول یعنی قرن هفتم هجری را می توان دروان بس غم انگیز برای انواع هنر ایرانی دانست و پس از آن قرون دهم و یازدهم هجری را كه عصر صفویان است زمان شكوفایی طبع هنری مردم ایران باید به شمار آورد. آغاز دوران صفوی متفارن با رشد بسیاری از هنرهای دستی و توسعه آن در كلیه شئون جامعه بوده است. بسیاری از هنرمندان ایرانی در این دوره ظهور كرده اند كه با اغتنام فرصت از آرامش و محیط مساعدی كه به وجود آمده عمر گرانبهای خود را بر سر ارتقاء

سطح كیفی هنر و صنایع دستی نهاده اند وبا ابداع طرح ها و نقشه های زیبا و هنرمندانه جایگاه این صنایع به ویژه فرش را به حد اعلاء خود رسانیده اند و نام ایران را در سراسر جهان با آثار خود پرآوازه ساخته اند. با توجه به اهمیت عصر صفویه در اعتلاء هنر ایران و توجهی كه در این زمان به صنعت قالیبافی مبذول شده، جا دارد به این عصر و وضعیت هنرمندان و قالیباقی آن مشروح تر بپردازیم.

فرشهای دوران صفویه را می توان متعلق به دو گروه زمانی دانست: اول: قالیهای بافته شده در دوران سلطنت شاه اسماعیل وشاه طهماسب كه به"شاه طهماسبی" معروف است و خود مكتبی خاص دارد كه به همین نام شهرت یافته. شاه طهماسب همواره به تشویق هنرمندان و قالیبافان و طراحان می پرداخت و خود از هنر بهره داشت و حتی نوشته اند، رنگرزی می دانست و مستقیمأ طراحی می نمود و بافندگان را راهنمایی می كرد. از این جهت در زمان پادشاهی

او انواع صنایع ظریفه به ویژه قالی بافی راه ترقی پیمود و در طرح آن تغییرات كلی به وجود آمد. قالیهای ترنجدار جانشین آن گروه از قالیهایی شد كه تا اواخر قرن 9 هجری در ایران بافته می شد و بعدأ به طرح مغولی و تیموری شهرت یافت. علاوه بر قالیهای ترنجدار در این دوره بافتن قالیهایی با طرح حیوان و شكارگاه متداول شد. دوم: قالیهای بافته شده در زمان شاه عباس كه به مكتب " شاه عباسی" معروف است. در این دوره با اغتنام فرصت از وجود هنرمندان عصر

نقشهای جدید به ویژه با استفاده از اسلیمی ها و گلهای مخصوص بوجود آمد برخی طرحهای قالی در مكتب شاه عباسی عبارتند از:/ الف – طرح ترنجدار یا لچك ترنج/ ب – طرح شكارگاه/ ج – طرح درختی/ د – طرح گلدانی .

اینك با توجه به سهولت ایجاد ارتباط بین هنرمندان نقاط مختلف و پیشرفت تكنیك طراحی و نقش پردازی، فرش همگام با سایر هنرها و صنایع مردمی رو به تكامل رفته است، طرحهای محلّی به نقاط دیگر برای بافت فرستاده می شود و هنرمندان از نتایج تجربیات دیگر همكاران خویش كاملاً با خبر می گردند. وسایل كار طراحی پیشرفت نموده و تكنیك جدید به كمك هنرمندان آمده و ایشان به مهارت در تهیه و تكثیر طرحهای خود اقدام می كنند. بازار های فرش جهانی به ویژه

از اوائل قرن بیستم میلادی رونق گرفته و این خود تشویق دست اندركاران را در پی داشته و به ویژه در تبریز، كرمان، كاشان، اصفهان، اراك ، داد و ستد این كالای ارزشمند را رونق داده و در این زمان است كه بازار صادرات فرش های نو و كهنه گرم شده و كارگاه های بزرگ برای پاسخگویی به تقاضاهای روز افزون دایر گردیده است. این قالیها به اروپا به ویژه كشور آلمان و آمریكا حمل می گردد و موجبات تقویت بنیه مالی كشور را در حد خود فراهم می سازد و تجارت خارجی را به

سرمایه گذاری در تولید فرشهای مورد درخواستشان تشویق و ترغیب می نماید. مجموعه این اقدام طی قرن اخیر در جهت تقویت بنیه اقتصادی كشور مؤثر بوده، اما دخالت فروشندگان و صاحبان سرمایه در كار طرح و رنگ فرش و سفارشات غیر مسئولانه ایشان به كیفیت این دستباف لطمه وارد ساخته است. عدم نظارت صحیح بر كار بافت فرش و بسیاری عوامل دیگر از جمله قیمت ها و چگونگی صادرات طی نیم قرن گذشته، رقبای فرش ایران را به میدان رقابت كشانده واز سوی دیگر سودجویان را به سوء استفاده از غفلت دست اندركاران و انجام تقلباتی در مراحل مختلف تهیه موارد اولیه و تولید فرش وا داشته و در نتیجه موجبات

سقوط كیفیت و كمیت و گرمی بازار فرش ایران را فراهم نموده است به منظور ایجاد پیوستگی ارتفاء سطح كیفی این دستباف ارزشمند و تداوم تاریخ پرآوازه ی آن هوشیاری و كوششی همه جانبه لازم است كه امید است عشق و علاقه عامه مردم به این میراث اجدادی خود آن را در ضمیر كلیه دست اندركاران بیدار سازد.

1 – 2 نام کامل طرح و محل اجرای آن :
کارگاه قالیبافی

محل اجزا :
استان شهرستان بخش روستا
قزوین البرز البرز

1 – 3 – مشخصات متقاضیان :
نام نام خانوادگی مدرک تحصیلی تلفن

1 – 4 – دلایل انتخاب طرح :
فرش یکی از کالای زینتی خانه های ایرانی است ، امروزه با توجه به گرایش مردم به زندگی مدرن و استفاده از انواع کفپوشها همچنان فرش اصیل ایرانی جایگاه خود را حفظ کرده است و همچنین بسیاری از مردن ترجیح می دهند از فرشهای ایرانی برای محیط زندگی خود استفاده کنند ، استفاده از فرش های ایرانی امروزه به سایر کشور های دنیا نیز رسیده است و مردن در بسیاری از نقاط دنیا برای داشتن محیطی دلنشین از فرش های ایرانی استفاده می کنند . بافت فرش یکی از هنر های بومی ایرانی است و حفظ این هنر که امروزه به صنعتی قدرتمند تبدیل شده است یکی از وظایف تمامی ایرانیان است و انتخاب این طرح در راستای همین وظیفه و علاقه ای که به این صنعت وجود داشته است .

1 – 5 میزان مفید بودن طرح برای جامعه :
این طرح علاوه بر سوددهی بالا و میزان فروش مطلوب دارای بازار اشتغالزایی مناسب نیز میباشد ، این یکی از طرح هایی است که دارای سوددهی بسیار بالا بوده و می تواند مورد حمایت ارگانهای دولتی نیز قرار گیرد .

1 – 6 - وضعیت و میزان اشتغالزایی :
تعداد اشتغالزایی طرح : 90 نفر

تاریخچه و سابقه مختصر طرح :
جانها به قدوم ملك العرش نهادیم ما دیده و دل در گرو فرش نهادیم
نقشی شود و بر زبر فرش در آید هر نكته به ما از طرف عرش برآید

تاریخچه و سابقه این طرح به دوران بسیار قدیم باز می گردد ، فرشبافی و کارگاههای تولیدی فرش یکی از مشاغلی هستند که از دیرباز در کشور مرسوم شده اند و از قدیمبا استفاده از روش های سنتی اقدام به تهیه فرشهایی با رنگها و طرههای مختلف می کردند و امروزه نیز با بهره گیری از تکنولوژیهای پیشرفته در تولید این کالای خاص مبادرت می ورزند .

وضعیت مختصر اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی محل اجرای طرح :
محل اجرای طرح یک شهرک صنعتی در اطراف استان قزوین است که به لحاط موقعیت و وضعیت فرهنگی و اجتماعی در جایگاه مناسبی قرار دارد ، این منطقه به دلیل اینکه در منطقه ای کاملا صنعتی قرار دارد آمادگی اجرای این طرح را دارا می باشد .

مراحل انجام كار :
دارهای قالی :

دار قالیبافی نیز از عوامل اصلی بافت یك فرش است كه بدون آن ، بافتن فرش و هرنوع زیر انداز و كف پوش سنتی غیرممكن است . دارهای قالیبافی ممكن است ابعاد مختلفی داشته باشند، اما از نظر كارایی تفاوتهای اندكی دارند. از آنجایی كه بافت قالی گره دار، مرحله ای پیشرفته تر از سایر دستبافت های بی گره است ، لذا در ساخت بسیاری از ابزارهای بافندگی آن، از ابزارها و وسایل بافت سایر دستبافت ها استفاده شده است . به همین منظور دارهای قالیبافی نیز تفاوت چندانی با دارهای بافندگی گلیم ، جاجیم و... نداشته اند. اما به مرور تا حدودی پیشرفته تر و كامل تر گردیدند.

اولین و قدیمی ترین دارهای قالیبافی بصورت زمینی (افقی) بوده اند. این نوع از دارها هم اكنون نیز در برخی از مناطق قالیبافی همچون چهارمحال و بختیاری ، سیستان و بلوچستان، كرمان و... مورد استفاده می باشند. دارهای زمینی بسیار ساده می باشند و از اجزای زیادی برخوردار نیستند. مهمترین ویژگی آنها آن است كه برخلاف دارهای عمودی (ایستاده ) فاقد راست رو یا ستون هستند، و فقط متشكل از یك چوب در بالا به نام سَردار و چوب دیگری در بخش پایین به نام زیردار هستند، كه توسط میخ های چوبی با طناب به

زمین مهارشده اند تا ثابت گردند. نخهای تار نیز دور سردار و زیردار چرخانده می شود و بافنده از ابتدای دار كه بخش پایین آن است شروع به بافت می كند. در این نوع از دارها از آنجایی كه بافنده بر روی دار می نشیند و به كار بافت می پردازد، برای جلوگیری ازفشار وزن او به تارهای فرش در زمین زیر تارها و هم سطح با آنها تخته ای چوبی قرارمی دهند كه از دو طرف بر روی سنگ یا پایه ای دیگر قرار دارد. بنابر این وزن بافنده هیچ گونه فشار مستقیم به فرش و تارها وارد نمی كند. این نوع از دارها فاقد ستون های جانبی (كه به راست رو شهرت دارند) هستند. در واقع عامل اصلی قرار گرفتن این دارها بر روی زمین ، نداشتن ستون است تا به جای آن قسمتهای بالا و پایین دار قالی به زمین مهار شوند. بدیهی است بسیاری از دارهای قالیبافی زمینی كه امروزه در مناطق مختلف مشاهده می شوند و دارای ستونهای جانبی هستند، در واقع یك دار عمودی هستند. زیرا توانایی ایستادن را دارا هستند.

مهمترین بخش دارهای زمینی كمان می باشد كه وظیفه آن جا به جا نمودن تارهای زیر و رو برای پودكشی است . كمان ، وسیله ای است كه از ابتدا بر روی انواع دارهای بافندگی اعم از فرش گره دار و سایر دستبافتها بوده است ، اما به مرور زمان كاربرد آن فراموش گردیده وامروز ه فقط برخی از دارهای افقی و عمودی آن را دارا می باشند.

كمان همان گونه كه از نام آن پیدا است ، وسیله ای است كمانی شكل كه همواره بااستفاده از چوب ساخته می شود و حدود 60 الی 70 سانتیمتر طول آن است . كمان در جلوی دار قالی و با فاصله ای در حدود 1 متر از آن قرار می گیرد. دو طرف كمان ،دو عدد طناب بسته شده است كه یكی توسط یك چوب بلند كه در جلوی سطح تارها است به تارهای زیر، و دیگری به همین صورت به تارهای رو بسته شده است .به این ترتیب هنگامی كه كمان بالا یا پایین رود، متعاقباً چوبهایی كه به تارهای زیر ورو بسته شده اند عقب و جلو رفته و به این ترتیب جای آنها عوض می شود.

هنگام پودكشی فرش نه تنها جا به جا شدن تارهای زیر و رو نیاز است ، بلكه ضربدری كه از محل تلاقی آنها بوجود آمده باید امكان حركت به بالا و پایین را داشته باشد. این عمل توسط یك عدد چوب لوله ای شكل كه در لا به لای تارها قراردارد انجام می شود. به این چوب «هاف» گفته می شود. چوب هاف در بالای ردیف ضربدرها قرار می گیرد و با حركت دادن آن ، تمام ضربدرها به بالا یا پایین حركت می كنند. لازم به ذكر است كه هنگام كشیدن پود رو كه معمولاً نازك است، چوب هاف را تاحد امكان پایین می آورند و هنگام كشیدن پود ضخیم ، آنرا بالا می برند. چوب هاف در تمامی دارهای قالیبافی اعم از عمودی و افقی وجود دارد.

گروه دوم از دارهای قالیبافی بصورت عمودی هستند. این نوع از دارها دارای چارچوب چوب كامل هستند. یعنی علاوه بر سردار و زیردار، دارای دو ستون درطرفین می باشند كه سردار و زیردار به آنها مهار می شوند. برخی از دارهای عمودی دارای تفاوتهایی می باشند. بعنوان مثال برخی از آنها فاقد ستون هستند و به جای ستون ، دیوارهای جانبی اتاق و یا سقف منازل را سوراخ نموده و سردار و زیردار را به آنها مهار می نمایند. البته وجود این قبیل از دارها مؤید آن است كه دارهای قالیبافی زمینی در مرحله ای از پیشرفت به شكل عمودی تبدیل شدند. در واقع تبدیل دارهای قالیبافی افقی به عمودی دارای مراحلی بوده است كه طی هزاران سال به وقوع پیوسته اند.

انواع فرش از نظر اندازه

تذكر: با توجه به دستبافت بودن این گونه فرش ها احتمال چند سانتی متر اختلاف را بایستی در اندازه آنها در نظر گرفت.
1- قالی:
به فرش هایی گفته می شود كه مساحت آنها 6 متر مربع و یا از آن بیشتر باشند كه معمولاً در ابعاد 3×2، 5/3×5/2، 4×3، 5×5/3، 6×4، 7×5، 10×6 متر و… باشند.
2- كلگی:
ابعاد این گونه فرش ها معمولاً 3×5/1، 3×70/1، 5/3×2 متر می باشد. بافت كلگی بیشتر در قدیم و در میان چادرنشینان و روستاییان معمول بوده است.
3- كناره:
از این نوع فرش ها در قدیم برای پوشاندن فضاهای خالی كناره فرش تا دیوار استفاده می شده است و لكین امروزه بوسیله آن معمولاً راهروها و راه پله ها را مفروش می نمایند و پهنای آنها عموماً از 70 تا 110 سانتی متر و طول آنها 5/2 الی 8 متر است.
4- قالیچه:
قالیچه ها، فرش های كوچكی هستند كه عموماً در ابعاد 20/2×40/1 متر بافته می شوند.
5- پرده ای
اندازه فرش های پرده ای معمولاً 5/2×5/1 متر می باشد. این نوع فرش ها در مدخل اتاق یا سالن ها نصب می گردد.
6- ذرع و نیم:
این نوع فرش ها عموماً در ابعاد 156×104 سانتی متر تهیه می شوند، بافت این نوع فرش ها بیشتر در مناطق فارسی باف رایج است لذا با توجه به اندازه ذرع فارسی كه 104 سانتیمتر است و اضافه كردن نیم ذرع به آن (156 = 52+104) طول این نوع فرش ها 156 سانتی متر می گردد.
7- ذرع و چارك:
ابعاد این نوع فرش ها عموماً 130×80 سانتی متر می باشند و بافت آنها نیز بیشتر در مناطق فارسی باف رایج است.
8- پشتی:
به فرش هایی گفته می شود كه عرض آنها از 50 تا 80 سانتی متر و طول آنها از 80 تا 120 سانتی متر می باشد و متداولترین اندازه پشتی 90×60 و یا 120×60 سانتی متر می باشد. در نواحی گرگان و بجنورد به نوعی از پشتی ها كه پشت آنها گلیم بافی شده است و مانند یك كیسه دردار تهیه شده اند قارچین می گویند.
9- پادری:
این فرش به اندازه پاگرد در ورودی كه معمولاً 70×50 است بافته می شوند.

طرح های قالی

طرح های شكسته و گردان قالی
از نظر طراحان و برخی كارشناسان فرش، طرح های قالی به دو شیوه كاملاً متمایز از یكدیگر قابل تقسیم بندی است:
1- شیوه روستایی (طرح های شكسته یا هندسی)
2- شیوه شهری (طرح های گردان یا منحنی)

در بعضی طرح ها این دو شیوه با یكدیگر آمیخته شده و شیوه ی تقریباً تلفیقی را با نام طرح شكسته گردان به وجود آورده كه به توضیح هر یك می پردازیم:
طرح های شكسته: (روستایی یا هندسی)

این طرح ها كه سه خط افقی، قائم و مایل را شامل می شوند، جزء ابتدایی ترین و قدیمی ترین طرح هایی هستند كه به ذهن هنرمندانِ طراح راه یافته است.
خط افقی شامل یك ردیف گره است كه پهلو به پهلوی هم قرار می گیرد.

خط عمودی (یا قائم ) مشتمل بر یك ردیف گره است كه بالای دیگری به روی یك جفت تار یا چله بسته می شود.
خط اریب (مایل) نیز كه یك ردیف گره را شامل می شود، به تناوب یكی در بالا و یكی در كنار قرار می گیرد و یك زاویه 45 درجه را تشكیل می دهد.
نقشه های شكسته به واسطه سادگی مورد توجه بسیاری از روستاییان است. اما هنوز در آسیای میانه، تركیه، قفقاز و ایلات و عشایر ایران كاربرد فراوان دارد. شاید یكی از دلایل گرایش روستاییان به این گونه طرح ها این باشد كه از طرح های شكسته، بدون ترسیم بر روی كاغذ نیز می توان استفاده كرد و به مهارت بسیار، نیاز نیست. در صورتی كه طرح های گردان حتماً باید بر روی كاغذ رسم شود، تا بتوان از آن استفاده كرد.

طرح های گردان: (شهری یا منحنی)
طرح های گردان با كمك گرفتن از خطوط منحنی به وجود می آیند. این نقش ها از ابتدای قرن نهم بسیار مورد توجه قرار گرفته اند، با استفاده از گل و بته ها و شاخه های دوار ساده و ابتدایی، به سرعت مراحل تكامل را پیموده اند. ایجاد نقش های گردان تنها توسط طراحان ماهر و بر روی كاغذهای نقشه كشی میسر است و بافنده نیز برای خواندن نقشه و بافت آن، باید از مهارت ویژه ای بهره مند باشد. امروزه كاغذهای طراحی در اندازه های گوناگون كار نقشه پردازی طرح های گردان را بسیار آسان كرده است.

واحد نقشه، ورقی است شطرنجی كه در اندازه های مختلف به خانه های مربع شكل كوچكی تقسیم شده است، هر مربع نیز به نوبه خود به مربع هایی بسیار كوچك (هر ضلع 10 خانه، جمعاً 100 خانه) تقسیم شده اند. هر خانه كوچك نشان دهنده یك جفت تار، یا یك گره است.

اوراق نقشه در طول نزدیك به یك قرن مراحل مختلفی را طی كرده تا به شكل امروزی برای همگان مورد استفاده قرار گرفته است. تا دوران انقلاب مشروطیت و رواج صنعت چاپ، همه نقشه ها را با دست خط كشی می كردند و بیشتر مرسوم بود كه اول نقاش، نقشه دلخواه را نقاشی می كرد و بعد كسی كه كارش جدول بندی بود خط های عمودی و افقی را با مركب و به اندازه دلخواه – به نسبت ریزبافی قالی – روی صفحه نقاشی ترسیم می كرد و چهارخانه های هر گروه و هر رنگ را در می آورد. این شیوه برای نقاش آسان تر و برای بافنده دشوارتر بود، چرا كه خط كش و چهارخانه سازی پس از نقاشی، گاه موجب می شد یك

گره در دو چهارخانه جا گیرد – نیم گره در یك چهارخانه و نیم دیگر در چهار خانه دیگر – و بافنده به دشواری می توانست با این نقشه ی نامیزان كار كند. از این رو و از همان ابتدای كار استادان و هنرمندان سبك «نقطه زنی» را ابداع كردند. اساس این سبك بر آن بود كه روی كاغذ شطرنجی ترسیم شده، هر گره را بی كم و كاست و بی آنكه یك چهارخانه میان دو گره مشترك باشد، به صورت یك نقطه رنگی در چهارخانه ها جای می دهند. رواج این شیوه كار بافندگی را آسان تر و دقیق تر و وسیع تر كرد، هر چند كه نقطه زنی برای نقاش بسیار دشوار بود. شاید همین دشواری كار سبب شد كه همه نقاشان خود را مرد این میدان نیافتند و شیوه ی دیگری كه كار نقاشی را آسان تر می كرد و به سبك «دوره گیری» معروف است، پدید آوردند.

در شیوه ی دوره گیری به جای آنكه هر گره یك نقطه شود، گره های همرنگ را تا چهار خانه امتداد می دهند، بنابراین رنگها و گره ها به هم پیوسته می شود و بافنده به دشواری می تواند جای درست و دقیق پاره ای از گره ها را معلوم كند و به همین سبب است كه شبیه سازی در قالی بافی بدون نقطه زنی، میسر نمی شود. پس از این كه كاغذ های شطرنجی چاپی به بازار آمد، از حدود شصت سال پیش، بیشتر نقاشان به شیوه دوره گیری گرویدند.

طرح های فرش :

اساس تقسیم بندی شركت سهامی فرش ایران، نقشه های فرش ایران به 19 گروه اصلی و تعداد زیادی طرح های فرعی تقسیم می شوند.

گروه 1-
طرحهای آثار باستانی و ابنیه اسلامی: این طرحها از ساختمانها و كاشیكاری ها و اشكال هندسی و تزئینی بناها الهام گرفته شده است. در طول تاریخ طراحان فرش در طرحهای اصلی دخل و تصرفاتی كرده و طرحهای فرعی را بوجود آورده اند. معروفترین این آثار عبارتند از مسجد شیخ لطف الله، محرابی كوفی، مسجد كبود، مقبره شیخ صفی، سردر امامزاده محروق، گنبد قابوس، مسجد شاه اصفهان، تخت جمشید، طاق بستان، طاق كسری(ایوان مدائن)، و زیرخاكی.

گروه 2-
طرحهای شاه عباسی: اساس این طرح را گلهای طراحی شده خاصی تشكیل می دهند كه به نام شاه عباسی مشهور شده است. این گلهای تجرید یافته، ضمن شاخه و برگها و گاه اسلیمی ها و ختائی ها در متن و حاشیه فرش، نقشه اصلی را تشكیل می دهند. به گروه های فرعی طرح اصلی نامهای، افشان، لچك ترنج، ترنجدار، درختی، جانوری، شیخ صفی، طره دار سلسله ای، شاه عباسی تصرفی، ترنجی طره دار، بوته ای و لچك ترنج كف ساده، داده شده است.

گروه 3-
طرحهای اسلیمی: شكل اصلی این طرح را شاخه های دورانی در میان برگها تشكیل می دهد. این شاخه ها، تجرید یافته طرح درخت می باشند. اسلیمی انواع بسیار زیاد دارد و معمولا در بیشتر قالبها این طرح تكرار می گردد اما در بعضی فرشها این طرح مسلط است.معروفترین اسلیمی ها ، اسلیمی دهن اژدر است. در این نوع اسلیمی انتهای هر شاخه به دو بخش متقارن منشعب می گردد و بصورت فكین اژدها نشان داده می شود و روی ساقه شاخه ها جوانه هایی در نقاط مختلف تزئین شده است كه بیشتر این جوانه ها را اسلیم می نامند. شاید كلمه اسلیمی از اسلیم به معنای جوانه باشد و شاید هم این لغت مصغر اسلامی باشد و می دانیم كه در هنرهای اسلامی از این طرح بسیار استفاده شده است. این طرح نیز به لحاظ تغییرات و دخل و تصرف ها به گروههای فرعی بسیار تقسیم شده است. مانند اسلیمی، اسلیمی بندی، اسلیمی شكسته، اسلیمی دهان اژدر، اسلیمی لچك ترنج، اسلیمی ترنجدار و اسلیمی ماری.