بخشی از مقاله
مقدمه :
در ای راستا نیازمند مشارکت سازمانها و نهادها مختلفی است تا در انجام این رسالت بزرگ که نتیجه اش همان پویایی انسانه از لحاظ معنوی و علمی کمک نمایند .
همانطور که می دانیم .
بنابراین جهات بازیابی نقش و جایگاه علمی گذشته شایسته است همه دست به دست هم داده به آموزش و پرورش به عنوان مرکز تعلیم و تربیت توجه جدی داشته باشیم لذا تمامی کارکنان و اولیا و مسئولین استانی نسبت به تعهدات خود واقف بوده ،از بذل و توان مالی و حمایت های معنوی نسبت به این نهاد فرهنگ ساز دریغ نورزد .
چارت سازماني اداره كل دخانیات استان
معاونت پرورشي و تربيت بدني
فصل دوم
IT در سازمان دخانیات
شاخصهای ارزیابی نرم افزارهای آموزشی
با پیشرفت و توسعه فناوری اطلاعات ،کاربردهای متعدد از آن علوم و در حوزه های گوناگون ارائه شده است این کاربرد ها خصوصا در حوزه آموزش از ابعاد مختلفی مورد توجه و اقبال قرار گرفته است یکی از کاربردهای فناوری اطلاعات در حوزه آموزش ،استفاده از نرم افزارهای آموزشی و جهت دستیابی به مقاصد آموزشی و تسریع و تسهیل یادگیری از این طریق است به جرات می توان گفت که به کارگیری نرم افزارهای آموزشی یکی از مرسوم ترین شیوه های استفاده از فناوری اطلاعات در فرآیند آموزش و یادگیری است به همین دلیل امروزه نسخه های متعدد از این نرم افزار تولید و در فروشگاه ها عرضه می گردند این امر انتخاب بهترین گزینه را از میان انبوه از نم افزارهای ارائه شده مشکل می نماید لذا مدیران و کاربران سیستم های آموزشی به شاخص های نیاز دارند تا بر اساس نتایج ارزیابی بهترین گزینه را انتخاب نمایند
در اینجا ضمن مرور کلی بر نرم افزار های آموزشی ،تعاریف و حوزه های مرتبط با آن شاخص های متعددی در زمینه ارزیابی این گونه نرم افزارها ارائه شده و هر یک مورد بررسی قرار خواهند گرفت این شاخص ها کاربردی (حین کاربرد ) شاخص های فردی (ذهنی ) شاخص های آموزشی ،شاخص های پشتیبانی و ... دسته بندی شده و میزان اهمیت و نکات مخصوص هر گروه از شاخص ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت سپس برای راحتی استفاده و کاربرد روش ارزیابی یک سیاه مقاله (چک لیست ) از شاخص های مطرح شده در اختیار قرار خواهد گرفت در انتها یک مدل ریاضی بر اساس تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه ای (MADM ) برای رتبه بندی نرم افزار ارائه خواهد شد
نقش کارکنان با توجه به توسعه فن آوری اطلاعات
ظهور و پیدایش جامعه اطلاعاتی ،بسیاری از فریضه ها ما را در زمینه آموزش با پرسش های اساسی رو به رو ساخته است فناوری جدید ارتباطات و اطلاعات دنیایی را که در آن زندگی می کنیم و روش های یادگیری چگونه زیستن را تغییر داده اند در آینده نزدیک بیش از 80% امروز زندگی بشر به طور مستقیم یا غیر مستقیم به فناوری اطلاعات وابسته خواهد بود و توسعه فناوری اطلاعات در آموزش و همکاری جهانی نیز نقش ارزنده ای خواهد یافت از سوی دیگر می دانیم که انفجار دانش و فناوری و گسترش وسایل ارتباط جمعی به ویژه پیشرفت چشم گیر و فزاینده ی شبکه ارتباطین المللی (internet ) وظیفه نظام آموزشی کشورها را بسیار سنگین تر کرده است
هدف امروزی نظام آموزشی تنها انتقال فرهنگ نسل گذشته به نسل آینده نیست
این نهاد باید چنان قابلیت های را در افراد بپردازد که آنها بتوانند خود را با تحولات و دگرگونی روز افزون اجتماعی علمی و فنی جهان آینده همگام سازد بنا بر این الزامات زندگی آینده ی بشر اقتضا دارد تا محصولات علمی و فنی جهان آینده همگام سازد بنابراین الزامات زندگی آینده بشر اقتضا دارد تا محصولات نظام آموزشی آن با فناوری جدید آشنا شوند و اگر قرار
باشد گامی فراتر از آشنایی برداشته شود می بایست فرصت های کافی با تمرینات و مهارت اندوزی را در اختیار دانش آموزان قرار دهد ICT منبعی با ارزش برای تولید دانش ،بستری مناسب برای انتقال محتوا و ابزاری توانمند برای ایجاد تامل در فرآیند یاددهی –یادگیری در کلاس درس می باشد ولی با وجود امکانات بسیار که در اختیار دارد و یادگیری را غنی تر می سازد اما رویگرد های جدید یادگیری –یاددهی را در پیش می گیرند طبیعی است که اگر کارکنان نخواهند خود را با تغییرات هماهنگ نمایند جایگاه خود را متزلزل خواهند یافت داشتن سواد رایانهای سواد فناوری و شناخت ادبیات خاص شبکه های اطلاع رسانی از مقدمات ضروری حرفه ای هر معلم در این عصر است اما نکته ای که نباید از آن غفلت نمود آن است
که معلمان با توجه به نقش ویژه ای که در این دوره ایفا می کنند بهتر از هر کسی می توانند به آموخته های فراگیر جهت صحیح داده و از انحراف یادگیری جلوگیری به عمل آورند
سرعت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به حدی است که مانند سایر تحولات آموزشی نمی توان انتظار داشت که کارکنان فعلی نظام آموزشی بیشتر خواهد بود و یا بیشتر باید باشد مسامحه در آماده سازی معلمان برای آشنایی با پیامدهای عصر اطلاعات ممکن است توسعه این فناوری را در نسل بعدی به تاخیر بیاندازد
روند تغییرات در فناوری جدید بر زندگی ،کار و امور رفاهی مردم اثر چشم گیر داشته است این فن آوری جدید و در حال توسعه فرایند آموزش و فراگیری سنتی و روشهای مدیریت آموزشی را به چالش فرا می خواند فناوری اطلاعات و ارتباطات به فراگیری کمک می کند که طیف وسیعی از مهارتهایی را که در اقتصاد امروزی لازم است فراگیرند مثل آموختن آنکه چه طور بیاموزند مشکلات را حل کنند ظهور اطلاعات را به دست آورند و آن را ارزیابی کنند اما این آموزشها در برنامه در برنامه درسی مدارس منعکس نیست آهنگ دگرگونی که فناوری رایانه طلایه دار آن است مار ا بیش از پیش نسبت به این موضوع آگاه کرد که دانش زودگذر و فانی است ما نمی توانیم معلم را کسی فرض کنیم که در دانشگاه چیزهای در مغز او پر می کنیم و او تا سی سال بعد همان چیزی را تکرار می کند معلمان باید پیوندهای بیشتری را با دانشگاه ایجاد نمایند و هم چنین باید در استفاده از فناوری اطلاعات ارتباطی تقویت شوند هر چه فناوری رایانه موجب دسترسی آسانتر آموزش گیران به مواد درسی ارائه شده قبلی معلمان شود نقش مربیان از یک منبع مطالب علمی به یک مدیر ناظر بر فرایند یادگیری تغییر می کند اگر بتوانیم پیشرفت حرفه ای به صورت تماس الکترونیک بر قرار کنیم و منابع لازم را برای کارکنان فراهم آوریم تا با فناوری اطلاعات و ارتباطات آمیخته شوند اعتماد شان به این فناوری جلب خواهد شد
فناوری اطلاعات برای آموزش ،ابزار فربه یا چالش نو
در این مبحث که از سه بخش کلی ارائه شده است سعی بر آن است که پس از بررسی مفاهیم بنیادی فناوری اطلاعات به توانایی این ابزار در امر آموزش و توسعه یادگیری پرداخته و سپس نگاهی اجمالی به چالشهای ورود این ابزار و فناوری ها به حیطه ی آموزش و راهکارها های حل این بحران خواهیم داشت .
گرچه استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی ،مزایای فراوانی برای آموزش و توسعه یادگیری از جمله گسترش پوشش تحصیلی افزایش زمان و کیفیت یادگیری ،ایجاد حس پرسشگری ،آموزش تمام معلمان حتی انان که در نقاط دور دست مشغول به خدمت اند در پی دارند اما آ«چه با این عنوان در ساختار آموزشی کشور وارد شده است ،جدا از تمام مزایای حرفه ای و سهولت دستیابی به اطلاعات باعث افزایش شکاف ارزشی در میان طبقات اصلی بخش شده است هر چند این ابزار جمع آوری داده ها و کسب اطلاعات از طریق
یافتن ارتباط بین آنها و سپس تولید دانش را سهل تر می نماید اما کاربرد دانش تولید شده که جزو اهداف اصلی آموزش محسوب می گردد به آسانی موارد فوق الذکر نیست شاید به همین دلیل است که کانونهای تفکر را حلقه مفقوده ی سیاستگذاری های کشور های در حال توسعه می دانند با وجود این همه فناوری رنگارنگ اطلاعاتی و ارتباطی که تقریبا در دسترس بدنه آموزش کشور قرار گرفته است چرا شاهد تحولات اساسی دردخانیات نیستم ؟؟؟ ین که کارکنان ما قادر باشند آنچه را به عنوان علم در کلاس درس به آنها آموزش داده
می شوند در زندگی روزمره بکار گیرند و آنچه را در این محیط مشاهده می کنند با توجه را در این محیط مشاهده می کنند با توجه به آموزشهای مدرسه ای ،تجزیه و تحلیل کنند (کسب مهارتهای لازم برای زندگی و پرورش هوش های هیجانی کارمندان ) باید پرسد در این مرحله چه توفیقاتی کسب کرده ایم ؟ شاید بتوان دلیل اصلی این امر را عدم دستیابی در این فرایند آموزش به مرحله یادگیری دانست آنچه ما به عنوان آموزش بر آن تاکید می کنیم باید به تغییر رفتار و یادگیری منجر شود و گرنه آموزش منجر به انباشتگی اطلاعات بی حاصل در
ذهن فراگیران خواهد شد فراگیرانی که یا از تحصیل علم گریزانند یا علی رقم دانش فراوان به انسانهای بی خاصیت تبدیل می شوند دستیابی به فن بدون حصول اندیشه فن ،تنها بازندگی مالی به ناکجا آباد می رساند توسعه در نحوه بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش کارمندان و به خصوص مدیران ارشد نظام آموزشی را یاری می دهد تا به گونه ای موثر از این ابزار در امر کیفیت برای جلوگیری از این معضل مطرح کرد فرایند بازسازی فرهنگی و مبانی اجتماعی ،ارائه روشهای و شاخص های فرهنگی با زبانی تازه و شیوا و نو می باشد یا استفاده از خود این ابزار در غنی سازی اندیشه و دانش ملی و ایجاد یک فرهنگ پویا که قابلیت پذیرش این توسعه را بیش از پیش داشته باشد در حقیقت سرچشمه این
مشکلات را باید در بخش فرهنگی مربوط به این ابزار جستجو کرد نه محدودیت دسترسی به آنها برای بهره گیری از قابلیتهای بیشمار فناوری اطلاعات و ارتباطات در تعمیم آموزش و توسعه دانش گسترش یادگیری نیاز به اصلاح سیاست های کلان آموزشی و رویکرد های آن به همراه بهبود زیر ساخت ها و سازماندهی مجدد محتوی آموزشی و حمایت در منابع مالی است
نقش جدید کازمندان در شرکت با توجه به توسعه فناوری اطلاعات
امروزه ما در عصر فن آوری اطلاعات و ارتباطات به سر می بریم فناوریهای جدید به خصوص فن آوری های مربوط به عرصه اطلاعات و ارتباطات زمینه تحولات سریع و غیر قابل بازگشت در جهان فراهم آورده اگر چه که واژه دانایی به ذهن ما متبادر می کند دانش و اطلاعات است تردید نیست که مجهز بودن به دانش نوعی فرزانگی است دانایی صرف در اختیار داشتن دانش و اطلاعات به خودی خود کارایی ندارد و اگر با توانایی عین شاگردها به کارگیری و بهره مندی از شود یعنی با توانایی هم ساز گردد کار آمد می شود (چانگ 1996 )
آموزش و پرورش کلید تغییر مسیر جهانی است و اگر بخواهیم تغییری در زندگی اجتماعی به وجود آوریم باید از مدرسه آغاز کنیم اگر بخواهیم تغییری را از مدرسه شروع کنیم
بی تردید باید از معلم شروع کنیم و مهم این که هیچ اصلاحی نمی تواند بدون همکاری مشارکت فعال معلمان موفق شود ولی کدام کارمند ،کارمندی که می خواهد در جامعه کنونی اصلاحاتی را ایجاد کند باید دارای چه ویژگی ها و مهارت ها و قابلیت ها باشد ؟ آیا در دنیای کنونی فقط دانه بودن و داشتن اطلاعات کافی است ؟ به نظر می رسد می توان بهترین کارمندان را کسانی دانست که اوقات خود را صرف یادگیری می کنند یک کارمندان کار آمد معمولا تحولات مربوط به رشته خود را تعقیب می کند و دائما مهارتهای خویش را بهبود می بخشد آنها همواره در حال آموختن هستند به عبارتی دیگر آنها دائما در حال شاگردی کردن هستند
ژاپنی ها می گویند شایستگی هر نظام آموزشی به اندازه شایستگی کارمندان آن است پس هر گاه کارمندان از آموزش و مهارتهای لازم برخوردار شوند قادرند این فرهنگ را در بین دانش آموزان توسعه دهند کاربردی کردن این مهم در عرصه تعلیم و تربیت می تواند زمینه ساز تحول در آموزش و پرورش دانش آموزان باشد
امروزه معلمان باید به مهارتهای لازم دست پیدا کنند تا به کمک آنها از قافله علم و تکنولوژی به سرعت از کنار ما می گذرد عقب نمانند بلکه با او هم گام شده و از طریق آن جامعه را بسازند کار آمدی همان راز نهفته ای است که نیاز امروز است
تلفیق روشهای سنتی با فناوری
آموزش تلفیقی با محوریت روان شناسی یادگیری و با نظر به تمام ابزارهای ممکن طراحی می گردد که چنان است که با دریافت شرایط یک مرکز آموزشی ،برنامه ریزی درسی را پیشنهاد می گردد که پیش بینی کننده بالاترین کیفیت در آن شرایط باشد اما سوال این است که این الگوها چگونه تدوین می شوند و چطور می توان به صحت آن پی برد حقیقت این است الگوها با لحاظ برنامه های آموزشی موفق و نا موفق بسیار که در آنها عوامل شکست و موفقیت مشخص گردیده است و در نظر داشتن تئوریهایی موفقیت یادگیری تهیه می گردند و سپس آنها را در پیش بینی برنامه های درسی پیش رو به کار می برند و در صورت صحت این پیشگویی ها آنها را جهت به کار گیریهای عمومی انتشار می دهند در مقاله عوامل موثر در آموزش تلفیقی به بیان یکی از این الگوها جامع پرداختیم و فاکتورهای موثر در آن را کاملا شناسایی و معرفی نمودیم و در این مقاله نیز دو هدف عمده را دنبال می کنیم در ابتدا قصد داریم تا تجربه های آموزشی مختلفی را به دوستان ارائه دهیم تا خود با مطالعه و مشاهده نتایج مستقیما با برنامه های مختلفی را به دوستان ارائه دهیم تا خود با مطالعه و
مشاهده نتایج مستقیما با برنامه های مختلف انجام گرفته در جهان و ایران آشنا شده و راه برای تحلیل ها و نتایج بهتر باز گردد و دوم این که با انطباق پیش بینی ها الگوی ارائه شده قابلیتهای آن را بار دیگر بیازماییم بدین منظور یک تحقیق ارجاع شده در کشور تایوان مورد بررسی قرار گیرد اهداف این تحقیق تلفیق فن آوری یادگیری غیر همگام با استراتژی آموزشی که با استفاده از مشاهدات و تالیفات صورت می گیرد و به کارگیری آن در روش تحصیلی معلم می باشد سوالات تحقیق راجع بررسی روش تدریس جدید و مقایسه آن با روش تدریسی قدیمی می باشد (134 معلم کار آموز در کشور تایوان در این تحقیق همکاری داشتند در این تحقیق از روشی استفاده شد تکنیک های کیفی )
بررسی موانع آموزشی توسعه الکترونیکی در دخانیات
امروزه بسیاری از مدارس و مراکز آموزشی به بهره گیری از آموزشهای الکترونیک روی آورده اند و در این راستا فعالیتهای زیادی در حال انجام است کشورمان طی سالهای گذشته هزینه کننده بزرگترین رقم بودجه دولت در زمینه توسعه آموزش های الکترونیک بوده است لیکن آنچه که مشاهده می شود حکایت از درصد بالایی از عدم موفقیت و شکست پروژه های آموزش الکترونیک دارد
بنابراین آنچه که در عرصه آموزش الکترونیکی بیش از پیش حائز اهمیت است شناخت عوامل موثر در توسعه آموزش های الکترونیکی در نظر دارد با شناسایی موانع توسعه که در آن آموزشهای الکترونیکی در نظر دارد با شناسایی موانع توسعه آن در آموزش و پرورش موجبات اثر بخشی و کار آمدی بکارگیری این فناوری را در فرایند یادگیری یادهی فراهم سازد
در این میان می توان به عواملی از قبیل:
1-فنی و تکنولوژی
2-فرهنگی اجتماعی
3-حقوق و اداری
4-راهبر اقتصادی و آموزشی اشاره کرد
که در مرحله نخست به گزارش نتایج موانع آموزشی می پیردازد بلکه از میان موانع آموزشی موجود از میان دبیران :
موارد نبود کتابخانه های الکترونیکی مناسب
کمبود زمان آموزشی معلمان در آموزش وب محور
ناهماهنگی برنامه های درسی جاری با برنامه های آموزش الکترونیکی به عنوان بیشترین مانع گزارش شده اند بنابراین گزارش شده اند بنابراین توجه به موانع آموزش موجود قبل از پیاده سازی آموزش الکترونیک ضروری است
آموزش مجازی و نقش کارمندان در آن
آموزش الکترونیک بر اساس شرایط موجود در منطقه ای که هم اکنون شهرهای الکترونیک ایجاد شده یا ایجاد خواهد شد می توان توسعه پیدا کند و اصلاح پیدا کند بنابراین اصلاح سیستم آموزشی نه تنها سودمند برای سیستم آموزش خواهد بود بلکه فواید آن به کل جامعه نیز تسری می آید اجرای آموزش دیجیتالی می تواند سودمند باشد و برای کل سیستم آموزشی از قبیل مدارسی که دور از مرکز هستند یک سیستم استاندارد و آموزش یکنواخت به ارمغان بیاورد و می توان یادگیری آموزش ارتباط و اجرای سیستم بدون کاغذ را ایجاد کرد
به کارگیری فناوری اطلاعات در دخانیات گام موثر و ماندگار است که تحول کیفی اهداف برنامه ها شیوه ها و در نتیجه اثر بخشی دخانیات را به دنبال دارد آموزش مجازی یا از راه دور
یکی از دستاوردهای به کارگیری فناوری اطلاعات است که شامل مجموعه وسیعی از امکانات جدید از جمله آموزش مبتنی بر رایانه ،منابع اطلاعاتی و کتابخانه های دیجیتال است این نظام آموزشی ضمن این که قابلیتهای خاصی در فراگیر نمودن آموزش ضمن این که قابلیتهای خاصی در فراگیر نمودن آموزش دارد امکانات ارائه دروس یا مباحث تخصصی تر را به دانش آموزان فراهم می آورد تحقیقات نشان داده است عملکرد تحصیلی کارمندان در آموزش مجازی تفاوت معنی داری با آموزش مستقیم ندارد ایجاد کار گروه های پژوهشی با استفاده از آموزش مجازی برای کارمندان باعث آموزش کار دسته جمعی شده و زمینه تبادل علمی دانش آموزان کشورمان در بین خود و با کارمندان سایر کشورها را نیز فراهم آورده که حقیقت
ا می تواند یک انقلاب بزرگ آموزشی منجر شود که توسعه آموزش مجازی در ایران مستلزم توجه برنامه ریزان اهتمام مسئولان ،فراهم شدن زیر ساختها و آموزش معلمان است
علاوه بر این تاسیسات سایت های آموزشی مجازی توسط شرکت یا بخش خصوصی می تواند راهکاری مناسب برای توسعه این نوع آموزش در ایران می باشد
در آموزش مجازی ، کارمندان نقش خود را از طریق رسانه آموزشی و به صورت گسترده به فراگیرنده می رساند محصولاتی با تکنولوژی برتر صرف نظر از میزان پیشرفته بودن قادر به جایگزین شدن به جای معلمان دانشمند و با تجربه نخواهد بود اما معلمان با تسلط با فناوری روز می توانند باعث اثر بخشی بیشتر این شیوه آموزشی شوند
دبیرخانه بدون کاغذ
آیا تا به حال به یکی از دبیرخانه های دولتی رفته اید و با کارکردن آن از نزدیک آشنا شده اید
دبیرخانه در ادارات معمولا جایی برای ارسال و دریافت ،ثبت نامه ها و در آخر بایگانی آنها می باشد تا در مواقع لزوم بتوان به نامه ها دسترسی داشت اما این کار در ادارات بزرگ و اداره کل ها مشکلات زیادی را به همراه داشت صرف از این که هزینه بسیار بالایی صرف نگهداری اسناد در این مراکز می شود و گاها نامه ها نیز ناپدید می شوند گه این هم ناشی از حجم زیاد نامه های رسیده و ارسال شده بودند تا این مسئولان تصمیم گرفتند برای رفع این عیب چاره ای بیندیشن در همان زمان بخش جدیدی در دخانیات ایجاد شد اسم فن آوری و
اطلاعات که ماموریت یافت تا با شبکه کردن قسمت های مختلف ارتباط بین قسمت های مختلف اداره با دبیرخانه به وسیله شبکه برقرار کند و دبیرخانه سازمان نیز ماموریت یافت تا با آموزش نیروهای تحت امر خود و آشنا کردن آنها به شبکه و کاربرد آن و جایگزین کردن کارهای اداری را بسیار طولانی می کرد به صورت مکانیزه انجام شود و اکنون بعد از گذشت مدت کوتاهی دبیرخانه بدون کاغذ جایگاه خود را در بین سازمان پیدا کرد ه که خود رضایتمندی کارکنان و به ویژه ارباب رجوع را به عهده دارد هم اکنون وقتی نامه های ترد سازمان می شود توسط اپراتور اسکن شده و اصل نامه نیز بسته به نوع اهمیت بعد از مدتی امحا می شود و نسخه هایی از آن در پوشه مخصوص همان قسمت ذخیره می شود و بخش های مختلف ب
ه راحتی به آن دسترسی دارند و جواب نامها نیز تایپ می شود و دبیرخانه آنها را چاپ و برای امضا ارسال می کند و توسط دبیرخانه به ادارات مختلف ارسال می شود و در آینده نه چندان دور شاهد این خواهیم بود که تمام مدارس استان به این شبکه وصل خواهند شد و دیگر لازم نیست هیچ کاغذی بین مدارس و ادارات دخانیات رد بدل شود و به خودی خود باعث صرفه جویی منابع خواهد شد
نتایج مثبت این طرح را می توان
1-صرفه جویی در مصرف کاغذ
2-صرفه جویی در وقت و امکانات
3-تسریع امور اداری
4-جلوگیری از هزینه های ناشی بایگانی و نگهداری اطلاعات
فصل سوم
آزمون و آموخته ها و نتایج
سیستم های عامل شبکه ای
هسته یک شبکه ،سیستم عامل شبکه است همان گونه که یک کامپیوتر بدون استفاده از سیستم عامل ،قادر به انجام عملیات خود نخواهد بود ،یک شبکه نیز بدون وجود یک سیستم عامل شبکه ای قادر به انجام عملیات و ارائه سرویس های مربوط نخواهد بود سیستم های عامل شبکه ای قادر به انجام عملیات و ارائه سرویس های مربوطه نخواهد بود سیستم های عامل شبکه ای ،سرویس ها و خدمات خاصی را در اختیار کامپیوترهای موجود در شبکه قرار خواهند بود
• هماهنگی لازم در خصوص عملکرد دستگاه های متفاوت در شبکه به منظور حصول اطمینان از برقراری ارتباط در مواقع ضروری
• امکان دستیابی سرویس گیرندگان به منابع شبکه نظیر فایل ها و دستگاه های جانبی نظیر چاپگرها و دستگاه های فاکس
• اطمینان از ایمن بودن داده ها و دستگاههای موجود در شبکه از طریق تمرکز ابزارهای مدیریتی
ویژگی های یک سیستم عامل شبکه ای
یک سیستم عامل شبکه ای می بایست امکانات و خدمات اولیه زیر را ارائه نماید :
• ارائه مکانیزم های بی لازم به منظور برقراری ارتباط بین چندین دستگاه کامپیوتر برای انجام یک فعالیت
• حمایت از چندین پردازنده
• حمایت از مجموعه ای (کلاستر ) دیسک درایو
• ارائه امکانات و سرویس های امنیتی در رابطه با حفاظت از داده ها و سایر منابع موجود در شبکه
• قابلیت اطمینان بالا
• تشخیص و بر طرف نمودن خطاء با سرعت مناسب
بر اساس نوع سیستم عامل ،یک نرم افزار شبکه ای می تواند به سیستم عامل ،اضافه و یا به صورت یکپارچه با سیستم عامل همراه باشد نرم افزار سیستم عامل شبکه ای با مجموعه ای از سیستم های عامل رایج نظیر : ویندوز 2000 ،ویندوز NT ،ویندوز 98 ،ویندوز 95 واپل مکینتاش ،به صورت یکپارچه همراه می گردد
پیاده سازی شبکه در ویندوز 2000
ویندوز 2000 با سازماندهی Domain و سرویس Active Directory نیاز سازمانها و موسسات به منظور ارتباط کاربران و شبکه ها با یکدیگر را فراهم می نماید بر پا سازی یک شبکه مبتنی بر ویندوز 2000 بهبود در اشتراک اطلاعات انجام موثرتر عملیات ،ایجاد زیر ساخت مناسب ارتباطی ،ارائه سرویس های ارتباطی مطلوب را برای سازمان ها به دنبال خواهد داشت
ویژگی های یک Domain
Domain یک گروه بندی منطقی از کامپیوترهای شبکه ای است که از یک محل مشترک به منظور ذخیره سازی اطلاعات امنیتی ،استفاده می نمایند استفاده از Domainتمرکز در مدیریت منابع شبکه را به دنبال خواهد داشت بدین ترتیب پس از ورود کاربران به شبکه و تائید صلاحیت آنان زمینه استفاده از منابع اشتراک گذاشته شده در سایر کامپیوترهای موجود در Domain با توجه به مجوزهای تعریف شده فراهم می گردد Domain در مفهوم مشابه Workgroup بوده ولی امکانات و ویژگی های به مراتب بیشتر و مفید تری را ارائه می نماید
• Single logon با استفاده از Domain فرآیند ورود به شبکه صرفا یک مرتبه انجام و کاربران قادر به استفاده از منابع متفاوت موجود در شبکه شامل :فابل ها ،چاپگرها و برنامه ها خواهند بود Account مربوط به تمامی کاربران در یک مکان متمرکز ذخیره می گردد مربوط به تمامی کاربران در یک مکان متمرکز ذخیره می گردد
• Single User Account کاربران یک Domain صرفا از یک Account به منظور دستیابی به منابع موجود بر روی کامپیوتر ها استفاده خواهند کرد (بر خلاف workgroup که نیازمند یک account مجزاء به منظور دستیابی به هر یک از کامپیوترها است )
• مدیریت متمرکز . با استفاده از Domain امکان مدیریت متمرکز فراهم خواهد شد Account مربوط به کاربران و منابع اطلاعاتی موجود از طریق یک نقطه متمرکز مدیریت خواهد شد
• Scalability استفاده از Domain امکان گسترش و توسعه در شبکه را افزایش خواهد داد روش دستیابی کاربران به منابع و نحوه مدیریت منابع در یک شبکه بسیار بزرگ مشابه یک شبکه کوچک خواهد بود
مزایای استفاده از Domain
استفاده از Domainدارای مزایای زیر است:
• سازماندهی اشیاء موجود در یک Domain را می توان بر اساس واحدهای موجود در یک سازمان ،سازماندهی نمود یک واحد سازماندهی شده شامل مجموعه ای از اشیاء در یک Domain است اشیاء نشان دهنده عناصر فیزیکی موجود در یک شبکه بوده و می توانند به یک و یا بیش از یک Domain مرتبط گردند کاربران گروه هایی از کاربران کامپیوترها ،برنامه ها ،سرویس ها ،فایل ها و لیست های توزیع شده نمونه هایی در این زمینه می باشند مثلا یک Domain در شبکه مربوط به یک سازمان می تواند به منظور تسهیل در مدیریت منابع موجود در شبکه منابع هر یک از دپارتمان های موجود در سازمان را در یک واحد سازماندهی نماید هر واحد ،می تواند توسط کاربران خاصی در دپارتمان مربوط مدیریت گردد بدین ترتیب مدیر شبکه قادر به مدیریت گروه هایی از واحد ها در مقابل منابع انفرادی خواهد بود
• مکان یابی آسان اطلاعات به موازات نشر (تعریف و پیکر بندی ) یک منبع امکان دستیابی آن از طریق لیستی از اشیاء Domain برای کاربران فراهم و بدین ترتیب مکان یابی یک منبع به سادگی انجام و زمینه استفاده از آن فراهم خواهد شد مثلا در صورتیکه چاپگری در یک Domain نصب شده باشد کاربران قادر به دستیابی به آن از طریق لیستی از اشیاء موجود در Domain مربوطه خواهند بود در صورتیکه چاپگر در Domain مربوطه تعریف نشده باشد کاربران شبکه جهت استفاده از آن می بایست از محل نصب آن آگاهی داشته باشند
• دستیابی آسان و موثر تعریف و بکارگیری یک سیاست گروهی در ارتباط با یک Domain نحوه دستیابی کاربران به منابع تعریف شده در Domain را مشخص می نماید بدین ترتیب استفاده از منابع به همراه رویکردهای امنیتی یکپارچه می گردد
• تعویض اختیار با استفاده از Domain امکان واگذاری مسئولیت مربوط به مدیریت اشیاء در تمام Domain و یا در بخش هائی خاص فراهم می گردد
ساختار Domain
هر Domain توسط یک کنترل کننده Domain مدیریت می گردد به منظور تسهیل در مدیریت چندین Domain می توان Domain ها را در ساختارهائی با نام درخت (Tree ) و جنگل (Forest ) گروه بندی کرد
کنترل کننده Domain
کامپیوتری که بر روی آن سرویس دهنده ویندوز 2000 اجراء و مدیریت Domain را بر عهده می گیرد کنترل کننده Domainنامیده می شود کنترل کننده Domain تمام عملیاتی امنیتی مرتبط با کاربران و Domain را مدیریت می نماید
درخت
درخت یک سازماندهی سلسله مراتبی از Domain های ویندوز 2000 بوده که یک نام را به اشتراک می گذارند زمانیکه یک Domain به یک درخت موجود اضافه می گردد به عنوان sub Domain در نظر گرفته می شود subDomain یک child domain نیز نامیده شده و Domain اضافه شده از طریق domain parent مربوطه شناخته می گردد پس از اینکه Domain child به درخت ملحق گردید نام Domain آن به نام Domain parent اضافه می شود مثلا زمانیکه یک Domain با نام Tehran به یک درخت موجود ملحق و به عنوان یک Child Domain از Domain با نام City .com مطرح گردد نام Domain مربوطه به صورت tihran.Citys.com خواهد بود
جنگل
جنگل شامل گروهی از درخت ها بوده که در مقابل استفاده از یک نام مشترک از یک پیکر بندی مشترک استفاده می نمایند به منظور مراجعه به جنگل به صورت پیش فراز نام ریشه درخت و یا اولین درختی که در جنگل ایجاد می گردد اسفاده می گردد مثلا در صورتیکه Citys.com اولین Domain در اولین درخت باشد و درخت دیگر به آن ملحق تا یک جنگل را ایجاد نمایند نام جنگل Citys.com خواهد بود
ویژگی های Active Directory
Active Directory سرویس دایرکتوری ویندوز 2000 است Active Directory اطلاعات مربوط به اشیاء شبکه را ذخیره و با ارائه یک ساختار سلسله مراتبی زمینه سازماندهی Domain ها و منابع را به سادگی فراهم می نماید بدین ترتیب کاربران به سادگی قادر به مکان یابی منابع شبکه نظیر فایل ها و چاپگرها خواهند بود Active Directory دارای ویژگی های متعددی است
• Active Directory باعث سازماندهی دایرکتوری به بخش هایی خواهد شد که امکان ذخیره سازی حجم بالایی از اشیاء را فراهم می آورد دستاورد ویژگی فوق توسعه Active Directory همزمان با رشد یک سازمان خواه بود بدین ترتیب امکان رشد شبکه ای با صرفا یک سرویس دهنده و کمتر از یکصد شی به شبکه ای با هزاران سرویس دهنده و میلیون ها شی فراهم خواهد شد
• Active Directory یک مکان متمرکز به منظور جمع آوری و توزیع اطلاعات در رابطه با اشیاء موجود در شبکه شامل کاربران ،گروهها و چاپگرها بوده و امکان یافتن و استفاده از اطلاعات را آسان خواهد کرد
• تدابیر امنیتی در ارتباط با Directory Active پیش بینی و زمینه تحقق آن با استفاده از Log on و کنترل دستیابی به اشیاء موجود در دایرکتوری فراهم می گردد پس از فرآیند ورود به شبکه (یک Log on به یک شبکه )مدیران شبکه قادر به مدیریت داده های موجود در دایرکتوری می گردند کاربران تائید شده نیز امکان دستیابی به منابع موجود در شبکه را از هر مکانی به دست خواهند آورد
مزایای Active Directory
استفاده از Active Directory دارای مزایای زیر است
• کاهش مجموع هزینه مالکیت پارامتر فوق به هزینه مالکیت یک کامپیوتر مرتبط می گردد هزینه فوق شامل :هزینه های مربوط به نگهداری ،آموزش ،پشتیبانی فنی ،ارتقاء سخت افزار و نرم افزار است Active Directory با پیاده سازی سیاست ها باعث کاهش برخی از هزینه های فوق می گردد بکارگیری یک سیاست به همراه Active Directory این امکان را فراهم می آورد که پیکر بندی محیط مربوطه و نصب برنامه ها از یک مکان مرکزی انجام شود بدین ترتیب زمان مربوط به پیکر بندی و نصب برنامه ها بر روی هر کامپیوتر ،کاهش پیدا خواهد کرد
• مدیریت انعطاف پذیری واحدهای سازمانی درون یک Domain را می توان بر اساس سیاست های موجود در Active Directory تقسیم نمود بدین ترتیب واحدهای سازمانی امکان تعریف کاربرانی خاص به منظور مدیریت بخشهائی خاص از شبکه را به دست می آورند
• Scalability با استفاده از Directory Active امکان استفاده از سرویس های دایرکتوری برای سازمان های با ابعاد متفاوت فراهم می گردد
• تسهیل در مدیریت Active Directory ابزارهای مدیریتی خاصی را ارائه که مدیران شبکه با استفاده از آنان قادر به مدیریت منابع موجود در شبکه خواهند بود
دستیابی به یک شبکه ویندوز 2000
برای استفاده از منابع تعریف شده در شبکه کاربران می بایست فرایند Log on را دنبال نمایند در زمان فرایند Log on ویندوز2000 اعتبار و هویت یک کاربر راتائید خواهد کرد فرایند فوق این اطمینان را به وجود خواهد آورد که صرفا کاربران معتبر و تائید شده قادر به دستیابی منابع موجود بر روی کامپیوتر درش بکه خواهند بود پس از اتمام موفقیت آمیز فرایند ورود به شبکه زمینه استفاده از منابع موجود در تمام شبکه با توجه به سیاست های تعریف شده فراهم می گردد کاربران برای دستیابی به منابع در یک شبکه مبتنی بر ویندوز 2000 به یک Account نیاز خواهند داشت Account شامل اطلاعات مرتبط با یک کاربر بوده و شامل نام و رمز عبور است در صورتیکه کامپیوتر یک Meeber Domain باشد Account مربوط به کاربر امکان Log
on نمودن به کامپیوتر به صورت محلی و یا به Domian ( اما نه هر دو ) را فراهم و زمینه استفاده از منابع موجود در شبکه با توجه به مجوزهای تعریف شده فراهم خواهد شد در صورتیکه کامپیوتر عضوی از یک Workgroup باشد Account مربوطه امکان Log on نمودن کاربر را صرفا به کامپیوتر محلی فراهم می نماید (چون Account کاربر صرفا بر روی بانک اطلاعاتی امنیتی همان کامپیوتر محلی ذخیره شده است ) برای ورود به یک Domain ویندوز 2000 ،کاربران می بایست نام خود را به صورت خاصی وارد نمایند نام فوق شامل نام کاربر بوده که به دنبال آن از کاراکتر @ و یک پسوند استفاده می گردد Domain مربوطه ای است که account بر روی آن وجود دارد User 1@ Citys .com نمونه ای در این زمینه است
ورود به شبکه
برای ورود به ویندوز 2000 کلیدهای CTRL+ALT+DELETE به صورت همزمان فشرده و فعال می گردند پس از فعال نمودن کلیدهای فوق جعبه محاوره ای ورود به ویندوز فعال می گردد با تایپ نام و رمز عبور در محل مربوطه فرایند ورود به شبکه انجام خواهد شد در ادامه می توان با کلیک نمودن بر روی کامپیوتر های محلی و یا Domain مربوطه در لیست به هر یک از آنها Log on نمود
مشاهده Network Membership
پس از ورود به شبکه می توان با استفاده از جعبه محاوره ای System properties از نوع عضویت در شبکه آگاهی پیدا کرد :یک Domain و یا یک Workgroup برای دستیابی به جعبه محاوره ای System properties مراحل زیر را دنبال نمایئد :
از طریق Desktop بر روی آیکن MyComputer کلیک سمت راست نموده و در ادامه بر روی گزینه Properties کیلک نمایئد جعبه محاوره ای System properties دارای پنج Tab است بر روی Network identification کلیک تا مشخص گردد که کامپیوتر مورد نظر به یک Doamin و یا Workgroup تعلق دارد .
امکانات شبکه ای ویندوز
سیستم عالم ویندوز ،نظیر سایر سیستم های عامل شبکه ای امکانات و پتانسیل های گسترده ای را در چار چوب مجموعه ای از تکنولوژی ارائه یک نماید تکنولوژی های ارائه شده را می توان در سه گروه عمده تقسیم نمود تکنولوژی های ارتباط ،سرویس های شبکه و امنیت . در این مقاله به بررسی هر یک از امکانات ارائه شده در گروه های فوق خواهیم پرداخت
ارتباطات
از اهداف اولیه یک سیستم عامل ؛ارائه سرویس های ارتباطی لازم برای برنامه هایی است که روی سیستم عامل اجراء می گردند ویندوز 2000 و ویندوز دات نت برنامه هائی را به همراه API ارائه نموده که امکانات لازم در خصوص نیل به اهداف فوق را فراهم می نماید به عبارت دیگر برنامه ها می بایست قادر به درخواست عملیات ارسال و دریافت داده با ساده ترین حالت ممکن از سیستم عالم باشند سیستم عالم یم بایست صرفنظر از نوع ارتباط (شبکه محلی ،شبکه های بدون کابل ،ارتباطات مبتنی بر خط تلفن ) امکانات لازم را در این خصوص ارائه نماید
ویندوز از پروتکل شبکه ای TCP/IP به عنوان پروتکل اولیه و ذاتی خود استفاده می نماید ویندوز حمایت لازم در خصوص پروتکل های شبکه قدیمی تر نظیر Microsoft NWLink که با پروتکل شبکه ای IPX/SPX شرکت ناول ،سازگار است را نیز ارائه می نماید مزیت مهم پروتکل TCP/IP عدم وابستگی آن نیست به نوع محیط انتقال است بدین ترتیب امکان استفاده از پروتکل فوق در هر نوع شبکه ای وجود خواهد داشت سرویس دهندگان NET Enterprise به صورت مستمر با پروتکل TCP/IP در ارتباط بوده و از آن به عنوان پروتکل اساسی استفاده می نمایند با توجه به نقش حیاتی پروتکل فوق برای اکثر سرویس دهندگان NET Enterprise طراحی ،پیاده سازی و نگهداری شبکه ای که از سرویس دهندگان NET Enterprise استفاده می نماید مستلزم شناخت مناسبی از نحوه عملکرد پروتکل TCP/IP و نحوه ارتباط برنامه ها با آن است در این مقاله قصد نداریم به جزئیات مربوط به پروتکل TCP/IP پرداخته و هدف صرفا آشنائی با مفاهیم اولیه پروتکل فوق ،به منظور استفاده در شبکه های مبتنی بر سیستم عامل ویندوز است
آدرس دهی TCP/IP
تمامی کامپیوترهای موجود بر روی یک شبکه مبتنی بر TCP/IP می بایست دارای یک آدرس منحصر به فرد باشند (آدرس فوق IP نامیده می شود ) عملکرد آدرس فوق شباهت زیادی به اختصاص یک شماره تلفن خاص برای کامپیوتر دارد آدرس ها در زمان درج (وارد کردن ) و نمایش با فرمت dotted-decimal ارائه می شوند (نظیر IP :10و10و168و192 ) هر گروه از اعداد توسط یک نقطه از هم جدا می شوند که از آنان با نام octet یاد می گردد یک آدرس IP شامل دو بخش متفاوت اطلاعاتی است یک شماره مشخصه شبکه (Network ID
Number ) و یک شماره مشخصه منحصر به فرد میزبان (host ID number ) شماره مشخصه شبکه ،شباهت زیادی به کد ناحیه و یا شهر داشته و توسط تمامی کامپیوترهای موجود بر روی یک شبکه به اشتراک گذاشته می شود شماره مشخصه میزبان باقیمانده شماره تلفن است و به صورت کاملا انحصاری یک میزبان خاص در شبکه را مشخص خواهد کرد به منظور اطمینان از این موضوع که تمامی کامپیوترهای موجود در اینترنت دارای یک آدرسIP منحصر به فرد می باشند فرآیند اختصاص آدرس های IP توسط
(Assigned Numbers Authority IANA)internet مدیریت می گردد IANA آدرس های IP را در اختیار مراکز اصلی ISP قرار داده و مراکز فوق آدرس های IP را در اختیار افراد حقوقی و حقیقی قرار خواهند داد IANA سه بلاک از آدرس های IP را برای استفاده خصوصی رزو نموده است (امکان استفاده از آدرس های فوق در اختیار کامپیوترهای اینترنت قرار نخواهد گرفت ) سازمان ها و موسسات می توانند از آدرس های خصوصی فوق در شبکه های اختصاصی خود استفاده نمایند
مدل آدرس دهی جدید IP با نام IPv6 است و قرار است به نیاز تصاعدی (فزاینده ) در رابطه با تعداد آدرس های در دسترس و عمومی پاسخگو باشد سخت افزار ها و نرم افزارهای موجود در حال حاضر امکانات حمایتی لازم به منظور استفاده از IPv6 را دارا نیم باشند و به دین دلیل ما همچنان از مدل آدرس دهی قدیمی استفاده می نمائیم IPv6 چندین سال است که مطرح گردیده است ولی عملیات آداپته نمودن آن دارای آهنگی کند است و نباید انتظار داشته باشیم که مدل آدرس دهی فوق را بزودی در محیط خود شاهد باشیم
یا این که کامپیوترهائی که از آدرس خصوصی IP استفاده می نمایند قادر به دستیابی مستقیم به اینترنت نیم باشند (برای دستیابی به اینترنت می بایست از یک آدرس عمومی IP استفاده گردد )از (NAT)Network Address Translstion به عنوان پتانسیلی که قادر به ترجمه آدرس های عمومی و خصوصی است استفاده می گردد NAT امکان استفاده از آدرس های IP خصوصی به منظور اتصال به اینترنت را برای کاربران یک سازمان فراهم و باعث کاهش تعداد آدرس های IP عمومی مورد نیاز به منظور ارتباط و دستیابی به اینترنت می گردد سرویس
Acess Servoce(RRAS Routing and Remote ویندوز دارای قابلیت ها و پتانسیل های NAT به همراه سایر پتانسیل های کلیدی دیگر است
روتینگ و Subnet
برای یک شبکه کامپیوتری وجود تعداد زیادی کامپیوتر در شبکه و عدم توانائی به منظور سرویس دهی مناسب و سریع به آنان نمی تواند به عنوان یک مزیت مطرح گردد (دقیقا مشابه وجود تعداد زیادی اتومبیل در یک بزرگرراه ) شبکه های کامپیوتری به منزله منابع ارتباطی مشترکی بوده و حضور تعداد زیادی کامپیوتر بر روی یک شبکه نظیر وجود صدها اتومبیل سرگردان در ترافیک یک بزرگراه است به منظور پیشگیری از ازدحام (شلوغی ) شبکه های کامپیوتری به چندین بخش مستقل دیگر و با نام «سگمت » (Segment ) تقسیم می گردند هر
سگمنت اساس خود یک شبکه کامپیوتری با قابلیت های منحصر به فرد خود است با توجه به رویکرد فوق (تقسیم شبکه به چندین سگمنت ) ما با مسئله ای دیگر مواجه خواهیم شد و آن هم نحوه انتقال اطلاعات بین هر یک از شبکه ها است اگر شما شبکه های کامپیوتری را به عنوان همسایه ای در مجاورت منزل خود در نظر بگیرید می توان عرضه اطلاعات بین آنها را نظیر توزیع یک نامه دانست در صورتیکه قصد ارسال نامه برای شخصی در همسایگی خود را داشته باشید ، می بایست متن مورد نظر خود را نوشته و آن را در صندوق پستی مربوطه قرار دهید در صورتیکه قصد ارسال نامه برای همسایگی دیگری را داشته باشیم (ساکن در محلی دیگر در کشور ) به اداره پست مراجعه و نامه را برای وی ارسال می نماییم اداره پست با فرآیند توزیع (روت ) یک نامه از نقطه ای به نقطه ای دیگر به خوبی آشنا بوده و می تواند نامه را با کارآئی مطلوبی به مقصد مورد نظر برساند زمانیکه اطلاعات از کامپیوتری در شبکه به کامپیوتری در شبکه دیگر ارسال می گردند ما با واقعیتی مهم ب نام «روتینگ » (Routing ) مواجه خواهیم بود .
