بخشی از مقاله
گزارش کار در شرکت دخانیات استان گیلان
واحد PM
انبارداری و وجود انبارک ها در سالن تولید
مقدمه:
امروزه اکثر کشور های صنعتی که خواهان پیشرفت و توسعه صنعت و پشت سر گذاشتن رقبای خود می باشند، حداکثر توان خود را در راستای پیشبرد اهداف مدیریت از طریق اجرای هر چه بهتر آن به عمل می آورند. مدیریت یک سازمان هنگامی موفقیت آمیز و اثربخش می باشد که همه اجزای سازمان را بطور خاص مدنظر قرار دهد و سعی در حداکثر کردن کارکرد و بهره وری هر یک از قسمت های سازمان به عمل آورد.
با توجه به اینکه انبارداری در سازمان ها و شرکت های صنعتی محلی برای استفاده از موارد مورد نیاز و همچنین تأمین موارد مورد نیاز شرکت در تهیه تولیدات آن می باشد لذا وجود یک سیستم انبارداری مناسب به گونه ای که بتوان اطلاعات مورد نیاز در مورد مواد موجود در انبار و یا مواد مصرفی بسیار حائز اهمیت می باشد چنانچه ممکن است عدم کارایی یک سیستم انبارداری سبب از دست رفتن فرصت ( زمان از دست رفته ) و در نتیجه کاهش تولیدات و بهره برداری شرکت یا سازمان صنعتی شود. بنابراین همه سازمان های صنعتی با نصب دستگاه های تولید پیشرفته خودکار در جهت هر چه بهینه تر کردن و به روز کردن فعالیت های انبارداری خود تلاش می کنند بنابراین اگر شرکت های صنعتی به امر انبارداری توجه کافی مبذول ندارند باعث ایجاد نقص در حرکت تولیدی سازمان خواهد شد، اما این امر میسر نخواهد شد مگر با استفاده از نیروی انسانی آموزش دیده در این امر. یعنی اگر سازمانی سیستم های تولید پیشرفته و یا اتوماسیون سازی وسائل خود را انجام دهد چنانچه از نیروی انسانی تحصیل کرده و متخصص بهره مند نباشد اجرای مناسب طرح های مدیریت امکان پذیر نخواهد بود لذا بایستی سازمان ها با بکارگیری نیروهای مجرب و متخصص در زمینه نرم افزار های مختلف انبارداری اقدام به نصب و راه اندازی این نوع از سیستم انبارداری نمایند که وجود هر یک از این عوامل بدون دیگری اثر بخش و مفید نخواهد بود.
در این گزارش ابتدا به کلیاتی در مورد انبار و انبارداری اشاره می شود سپس به بحث وجود انبارک ها در سالن های تولید پرداخته خواهد شد.
تعریف انبار:
انبار مجموعه ای از عناصر وابسته به یکدیگر است که این عناصر عملیات مربوط به دریافت موجودی ها و کنترل و تحویل آنها را به اندازه مناسب با کیفیت مناسب به واحد های متقاضی بر عهده دارد.
اهمیت انبار:
هدف از تشکیل ایجاد انبارها چه در سازمان های دولتی و چه دربخش خصوصی تأمین، نگهداری و در دسترس قراردادن سری وسائل مورد نیاز آنها می باشد، بطوریکه اگر مواد و لوازم به موقع تهیه و در دسترس واحد مصرف کننده قرار داده نشود در گردش کار و فعالیت های آن مؤسسه وقفه ایجاد می گردد.
اهمیت انبار از دیدگاه اقتصادی، تجارت و صنعت:
1 - اهمیت انبار از دیدگاه اقتصادی:
بهای تمام شده مواد اولیه قسمت عمده ای از درآمد یک کشور را تشکیل می دهد، که بهای تمام شده مواد برابر است با مجموع قیمت خرید کالا، هزینه حمل و نقل، هزینه انبارداری و سود فروشنده که اغلب هزینه حمل و نقل و انبارداری در مقایسه با قیمت تمام شده کالا مبلغ قابل توجهی را به خود اختصاص می دهد.
در کشور ایران که واردات کالا و مواد مختلف درصد زیادی از نیاز کشور را تشکیل می دهند، انبارها بطور عمده نقش رابطه ای را در انتقال کالا از محل های ورودی کشور به مناطق مختلف و سپس توزیع محلی را به عهده دارند در نتیجه استفاده شیوه صحیح انبارداری موجب کاهش بهای تمام شده کالا خواهد شد.
2 - اهمیت انبار از دیدگاه تجارت:
تجارت هر کشور از خرید و فروش کالاهای مؤسسات بازرگانی تشکیل شده است، در نتیجه قسمت اعظم سرمایه شرکت های تجارتی را موجودی انبارها تشکیل می دهند. پس نتیجه می شود که انبار یکی از پایه های اصلی تجارت محسوب می شود.
3 - اهمیت انبار از دیدگاه صنعت:
صنعت هر کشور از کارخانجات تولیدی آن تشکیل یافته است. فعالیت کارخانجات تولیدی تهیه مواد اولیه مختلف و ساخت و تولید محصول می باشد. همچنین کارخانجات تولیدی دارای انبارهای مختلفی از قبیل انبار مواد اولیه، انبار مواد نیمه ساخته می باشد بطوریکه سهم قابل توجه ای از کل دارایی های یک کارخانه را موجودی انبار تشکیل می دهد. از این جهت ضرورت توجه به انبار وسائل مربوط به آن در صنایع روشن می گردد.
عوامل مؤثر در انتخاب محل انبار:
با توجه به اهمیت انبارها باید به عوامل زیر توجه داشت:
1 - برآورد ظرفیت یک انبار:
ظرفیت کارخانه بستگی مستقیم با نوع و فعالیت آن کارخانه دارد، منظور از ظرفیت مقدار فضایی است که کالا در انبار اشغال می کند.
2 - در نظر گرفتن مبدأ و مقصد:
انبار نقش واسطه را در توزیع کالا و مواد در محدوده ای مشخص ایفا می کند حال که انبار وظیفه توزیع کالا را از مبدأ به مقصد بر عهده دارد اولاً باید نقطه مبدأ و مقصد مشخص شود ثانیاً انبار در محلی ساخته شود که هزینه های واسطه ای بین این دو نقطه را به حداقل برساند.
3 - محدودیت های زمین و عوامل جانبی:
در بیشتر موارد انبارهای وسیع با توجه به قیمت زمین در خارج از محدوده شهر ها ساخته می شوند که خود معایب و مزایایی دارد.
اهداف و وظایف انبارها:
هدف از تشکیل و ایجاد انبارها چه در سازمان های دولتی و چه در بخش خصوصی تأمین و نگهداری کالای مورد نیاز سازمان است، وظایف انبارها را می توان به صورت زیر بیان کرد:
1 – برنامه ریزی و مراقبت جهت حفظ مقدار موجودی هر یک از اقلام کالاهای مورد نیاز سازمان درصد مطلوب خود.
2 – مساعدت و همکاری در خرید و تأمین و تهیه کا
لاها و کنترل و دریافت کالاهای خریداری شده.
3 – نگهداری کالا در انبار بنحو صحیح و تسریع در امر تحویل با رعایت مقررات و دستورالعمل های سازمان اجرای وظایف فوق و ضوابط صحیح انبارداری موجبات تسریع در انجام امور سازمان و تولید بی وقفه و مرغوب و صرفه جویی و کاهش هزینه تولید را موجب شود، و بنیه مالی سازمان را متوقف نماید اجرای قوانین و دستورالعمل های سازمان در کلیه امور خصوصاً انبارداری که جنبه مالی دارد لازم الاجرا است.
انباردار:
انبارداری عبارتست از کلیه فعالیت های مربوط به تهیه و نگهداری و تحویل مواد و اقلام مورد نیاز سازمان در زمان مناسب و انباردار کسی است که علاوه بر مهارت کار در انبار بتواند از عهده کنترل کالای ورود به انبار، جابجایی و چیدن آن، انبارگردانی، دادن اطلاعات به واحد سفارشات و تحویل کالای امانی و در رعایت و مقررات انبارداری می آید.
وظایف انباردار:
1 – دریافت دستورات کاری از مافوق.
2 – پش بینی نیازمندی های مواد اولیه به سایر قسمت ها.
3 – پیگیری درخواست خرید و اعلام آن به مصرف کننده.
4 – تهیه کالای خریداری شده توسط تدارکات.
5 – صدور رسید موقت و دائم و مشخص نمودن جای مناسب برای کالا.
6 – اطلاع به واحد های درخواست کننده و صدور حواله جهت تحویل کالا.
7 – کنترل ماهانه ورود و خروج از انبار.
8 – دریافت و کنترل کالای وارده بر اساس درخواست و نمونه.
9 – امضاء قبوض و فرم های مربوطه.
10 – اعلام وصول کالاهای ارسالی از کارخانجات تابعه.
11 – انجام سایر وظایف از مافوق.
شرایط انباردار:
1 – حداقل دیپلم
2 – سابقه کار
3 – توانایی و مهارت
4 – آشناییی با سیستم کدینگ انبار
5 – آشنایی با سیستم های انبارداری و چک کردن انبار
6 – آشنایی با سیستم کامپیوتر
7 – آشنایی به مواد اولیه و بسته بندی تولید
مکان و فضای انبار:
1 - انبارهای سرپوشیده:
به آن شکل از فضای انبارش گفته می شود که با توجه به خ که آن را نگهداری می کنند و نزولات جوی و رطوبت به دمای هوا بر موجودی ها تأثیر منفی نمی گذارد. پس در این انبارها استفاده از دستگاه های تهویه ضروری نیست.
2 - انبارهای کاملاً پوشیده:
به آن دسته از فضای انبارش اطلاق می شود که عملیات نگ
هداری نوعی از موجودی ها به عهده آن گذاشته است که نیاز به حفاظت ویژه داشته و بطور کامل از طریق دیوارها یا پنجره های غیر قابل نفوذ محصور گردیده است و از طریق امکاناتی مثل سیستم اطفاء حریق و غیره پشتیبانی می شود.
3 - انبارهای محفظه:
بر فضای انبارش گفته می شود که دارای ترکیب سه گانه بوده یعنی یک محفظه با حجم و ابعاد مختلف از جنبه های گوناگون مثل فلز و پلاستیک و کائوچو که جهت نگهداری موادی ویژه دارای یک بخش ورودی و یک بخش خروجی می باشند، ویژگی ها و خصوصیات مواد گوناگون که بصورت مواد جامد و مایع و گاز هستند حفاظت از آنها با استفاده از این گونه فضاهای انبارش را تولید می کنند برای مواد سوختی، روغنی و شیمیایی از این محفظه ها استفاده می شود.
4 - فضای انبارش محوطه:
انبار های محوطه آن بخش از فضاهای انبارش یک سیستم گفته می شود که با توجه به حجم زیاد موجودی های بسیار بزرگ و جای گیر و توانایی مقاومت موجودی های در یک دوره زمانی معین در مقابله با اوضاع جوی زیاد بوده و با توجه به نیاز به وسائل حمل و نقل سنگین از این فضاها استفاده می شود.
اجزای تشکیل دهنده انبار:
1 – موجودی ها
2 – فضا و مکان
3 – منابع انسانی
4 – تجهیزات
5 – سیستم های اطلاعاتی
موجودی ها:
موجودی یک سیستم به مجموعه دارایی های یک مؤسسه گفته می شود که به صورت مستند در دفاتر آن مؤسسه ثبت و ضبط شده باشد.
اهمیت موجودی ها:
درصد قابل توجهی از دارایی ها را موجودی ها تشکیل می دهند از تعداد موجودی، نحوه تهیه انبارداری و ارزیابی از اهمیت خاصی برخوردار است و موجودی ها دارای دو ویژگی مهم هستند که آن را از سایر دارایی ها متمایز می کنند.
ویژگی اول:
مقدار زیادی از منابع واحد تجاری – تولیدی در موجودی ها نهفت
ه است. حدود 15% تا 20% سرمایه شرکت را موجودی ها تشکیل می دهند که خود بخش قابل توجهی از سرمایه گذاری است، عوامل اصلی تعیین شده سطح موجودی ها عبارتند از:
1 – میزان فروش
2 – مدت زمان مصرف کننده و نوع تکنولوژی به کار رفته در تولی
د.
ویژگی دوم:
گردش موجودی هاست که برخلاف دارایی های جاری بطور مداوم و مجدداً جایگزین می شوند لذا یک دارایی فعال و با گرایش سریع و حساب های آینده و بعنوان یکی از اقلام جاری طبقه بندی می شود.
انواع موجودی ها:
به موجودی های در یک سیستم انبار اطلاق می شود که در صورت دقت بر روی نحوه پردازش مالی که در واقع اینگونه موجودی های انبار طلقی نمی گردد بلکه در حساب واحد تولید کننده و به حساب کار در جریان ساخت منظور می گردد و عمل سیستم انبار بر روی این موجودی ها تسلط و کنترل نخواهد داشت مگر اینکه به دلایل گوناگون این موجودی ها جهت نگهداری موقت در انبارک ها را پای کار ذخیره می گردد. پس WIP در سازمان ها به آن دسته از موجودی ها گفته می شود که بخشی از عملیات تبدیل بر روی آن صورت پذیرفته اما به محصول نهایی تبدیل نشده باشد. موجودی های انبارعبارتند از:
1 – قطعات
2 – کالای ساخته شده
3 – ملزومات اداری
4 – کالای آماده برای فروش ( نهایی )
5 – مواد اولیه
6 – اسقاطی، ضایعات، پرت
1 - قطعات:
در سیستم انبارداری به آن دسته از موجودی ها و دارایی های یک مؤسسه گفته می شود که به منظور حفظ پایایی و قابلیت اطمینان و همچنین پشتیبانی از ماشین آلات و تجهیزات و امکانات تولیدی برای تعمیرات و نگهداری درسازمان، آنها مورد استفاده قرار می گیرد.
2 - کالای ساخته شده:
به آن گروه از مواد اولیه و موجودی هایی گفته می شود که تمامی فرایند تولیدی بر روی آن انجام شده است و تحت عنوان محصول نهایی به انبارهای محصول تحویل گردیده باشد..
3 - ملزومات اداری:
آن بخش از موجودی های شرکت است که اجزای تشکیل دهنده محصول نهایی نیستند بلکه جهت اجرای عملیات پشتیبانی در سیستم های فرعی انبار و مالی و بازرگانی و اداری و سایر واحد هایی که عملیات جمع آوری داده و انتقال آنها به همراه پردازش به عهده دارند مورد استفاده قرار می گیرد. که هم شامل اموال منقول مصرفی و هم اموال غ
یر مصرفی می باشند. که معمولاً ارزش ریالی آن در سازمان ها بسیار بالا نیست.
4 - کالای آماده برای فروش ( نهایی ):
محصول نهایی به موجودی های در یک سازمان گفته می شود که تمامی برنامه های تولید بر روی آنها انجام گرفته باشد و این موجودی تا موقعی که به سی
ستم انبار تحویل نشده باشد کار در جریان در ساخت است و به محض صدور رسید انبار بعنوان موجودی محصول تلقی خواهد گردید.
5 - مواد اولیه:
به آن دسته از موجودی های سازمان گویند که به دو صورت در فرایند تولید مشارکت دارند:
- مواد خام: آن دسته از موجودی های یک سازمان را گویند که از طبیعت و بصورت طبیعی استخراج گردیده و در تولید مورد استفاده قرار خواهند گرفت. و هیچ یازمانی بر روی آن کاری انجام نداده است.
- مواد خام ساخته شده: به آن گروه از مواد اولیه گفته می شود که توسط بعضی از سیستم ها ( سازمان ها ) عملیات تبدیل بر روی آنها صورت گرفته و به عنوان محصول نهایی سیستم دیگر تلقی می گردد.
6 - اسقاطی، ضایعات، پرت:
کالاهای اسقاطی بخشی از موجودی های سازمان هستند که بدلیل ناکارآمدی و یا مستهلک شدن کامل به انبارهای اسقاط انتقال پیدا کرده و یا در تعمیرات دستگاه های مشابه دیگر از قطعات آنها استفاده می شود و یا اینکه پس از رسیدن به یک اندازه معین به مزایده گذاشته و به فروش می رسد. تا هنگامیکه اقلام اسقاطی به فروش نرسیده باشند به عنوان موجودی سیستم تلقی می شوند.
سیستم های خرید برنامه ریزی شده و اضطراری:
سیستم های خرید برنامه ریزی شده آن دسته از فرایند های خرید را در بر می گیرد که بر مبنای آن مدیران عالی سازمان ابتدا یک پیش بینی کل از میزان تقاضای محصول و خدمات سازمان به عمل آورده بر اساس این پیش بینی کلی ( برنامه مادر تولید MPS ) را تعیین و برای اجرایی کردن MPS با اتکای به روش ها و تکنیک های برنامه ریزی مواد و قطعات یعنی مدیریت موجودی به کشف برنامه زمان بندی ساخت دست پیدا کرد.
در سیستم های خرید بدون برنامه یا اضطراری ( EPS ) معمولاً شوک های عمده یا تغییرا تدر برنامه ها، سازمان را مجبور می کند تا خریدهایی را خارج از چارچوب نظام مندی سازمان به انجام رساند. هر قدر دقت و صحت برنامه ها بیشتر باشد میزان خرید های اضطراری به حداقل می رسد.
کالای خریداری شده برای فروش:
بعضی از شرکت های تولیدی بطور همزمان به عملیات تولیدی و عملیات بازرگانی پرداخته و جهت بهینه ساری دو فرایند مهم تولیدی و بازرگانی و فروش بخش هایی از کالاهای خاص مرتبط با فرایند تولید خود را به دلیل وجود ظرفیت های خالی از نظر فضا و تجهیزات انبار خریداری نموده و در انبارها یا سرد خانه ها ذخیره و به بازار عرضه می کنند.
منابع انسانی در سیستم انبار:
1 - منابع انسانی راهبر:
آن دسته از عوامل انسانی هستند که خط مشی های مدیریت عالی شرکت، سازمان، کارخانه را به روش های اجرایی تبدیل می کنند و برنامه ریزی های لازم را جهت اجرا به زیردستان ابلاغ می کنند.
2 - منابع انسانی کاربر:
این عوامل انسانی رابطه مدیریت و عناصر ما قبل صفی ه
ستند و نظارت و کنترل لازم را در زمینه اجرا عملیات به عمل می آورند.
3 - منابع انسانی کارگر:
از توان فیزیکی خود در رابطه با جابجایی، تحویل گرفتن، تحویل دادن و نگهداری موجودی ها استفاده می برند، مانند کارگران و رانندگان و ...
تجهیزات مربوط به انبار:
مجموعه ای از امکانات که عملیات اجرایی سیستم را امکان پذیر می کنند و شامل:
1 - تجهیزات حمل و نقل:
وسائلی که در نقل و انتقال موجودی ها مشارکت دارند.
