بخشی از مقاله
فصل اول
چکیده مطالب :
حسابداري يک سيستم است که در آن فرآيند جمع‌آوري، طبقه‌بندي ، ثبت، خلاصه کردن اطلاعات و تهيه گزارشهاي مالي و صورتهاي حسابداري در شکل‌ها و مدلهاي خاص انجام مي‌گيرد. تا افراد ذي‌نفع درون سازماني مثل مديران سازمان و يا برون‌سازماني مثل بانکها، مجمع عمومي سازمان مورد نظر و يا مقامات مالياتي بتوانند از اين اطلاعات استفاده کنند. به همين دليل فردي که
تحصيلات دانشگاهي ندارد، بيشتر دفتردار است تا حسابدار. چرا که گزارشهاي اين دسته از افراد مطابق استاندارد نيست و پردازش کافي نمي‌شود و بيشتر تراز حسابها مي‌باشد. براي مثال يک حسابدار تجربي نمي‌تواند براحتي بين دارايي کوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قائل شود و يا نمي‌داند که چگونه بايد معاملات ارزي را در دفاتر ثبت کرد. م در مي‌آورد.
محصول نهايي نظام حسابداري گزارش‌ها و صورتهاي مالي است که مبناي تصميم‌گيري اشخاص ذي‌نفع (مديران ، سرمايه‌گذاران ، دولت و ...) قرار مي‌گيرد.
ماهيت حسابداري :
يک حسابدار متخصص، در آينده مي‌تواند مدير مالي يک سازمان يا شرکت گردد يعني مي‌تواند به مديريت يک شرکت ايده بدهد که منابع موجودش را در چه راههايي سرمايه‌گذاري نمايد تا استفاده بهينه کند و يا اگر شرکت به منابع مالي جديد نياز داشت يک مدير مالي بر اساس دانش آکادميک خود مي‌تواند بگويد که از چه طريقي بايد تامين مالي کرد. و مجموع اين فعاليتها خارج از توانايي يک حسابدار تجربي است.
حسابداري يک سيستم اطلاعاتي است که با فراهم‌کردن اطلاعات لازم کمک مي‌کند تا سرمايه‌گذارها، اعتبار دهندگان، مديران و دولت نسبت به مسائل اقتصادي بهتر بتوانند، تصميم بگيرند. براي مثال اگر شخصي بخواهد در يک شرکتي سرمايه‌گذاري کند، تمايل دارد که وضعيت مالي آن شرکت و يا نتايج عمليات آن شرکت را در طي سالهاي قبل بداند. موضوعاتي که به صورت گزارشهاي مالي توسط حسابداران تهيه مي‌شود.
حسابداري به منظور جوابگويي به نيازهاي انسان به وجود آمده است. به همين دليل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعاليت‌هاي اقتصادي و افزايش پيچيدگي آن ، هدفها و روشهاي حسابداري براي جوابگويي به نيازهاي اطلاعاتي، توسعه يافته است. چرا که اشخاص، شرکتها و دولت براي تصميم‌گيري در مورد توزيع مناسب منابع مالي نياز به اطلاعاتي قابل اتکا دارند که اين اطلاعات را به ياري حسابداري مي‌توان به دست آورد. از سوي ديگر انجام سرمايه‌گذاري يکي از مواد ضروري و اساسي در فرآيند رشد و توسعه اقتصادي کشور است و سرمايه‌گذاران نيز از بعد عرضه سرمايه، تا حد امکان سعي دارند منابع مالي خودرا به سويي سوق دهند که کمترين ري
سک و بيشترين بازده را داشته باشد. يعني به دنبال برآورد ريسک سرمايه‌گذاري‌ها خواهند بود. اين در حالي است که يکي از مباني اساسي براي محاسبه ريسک بازار شرکتها ، استفاده ا
رشته حسابداري از جمله رشته‌هايي است که از داوطلبان هر سه گروه آزمايشي رياضي و فني ، علوم تجربي و علوم انساني دانشجو مي‌پذيرد.
آينده شغلي ، بازار کار ، درآمد:
به نظر مي‌رسد فارغ‌التحصيلان دوره‌هاي تحصيلات تکميلي اين رشته، آمادگي و پختگي بيشتري براي حضور در بازار کار دارند.
نتيجه يکي از تحقيقات دانشگاه «کلمبيا» مبني بر اين بود که از از دهه 70 به بعد همه شرکتهاي موفق، شرکتهايي بوده‌اند که مدير آنها تحصيلات مالي داشته است. چون از اين دهه به بعد اطلاعات نقش مهمي پيدا کرده است و مهمترين اطلاعات نيز، اطلاعات مالي است که تاثير بسياري در تصميم‌گيري روساي شرکتها دارد.
فرصت‌هاي شغلي يک حسابدار بسيار گسترده است و از پايين‌ترين سطح تا بالاترين سطح را در بر مي‌گيرد. و با وجود اين که در دانشگاههاي مختلف کشور اعم از دولتي ، غيرانتفاعي و آزاد، دانشجويان بسياري در رشته حسابداري تدريس مي‌کنند اما تعداد فارغ‌التحصيلان بيکار اين رشته از بيشتر رشته‌ها کمتر است. چون از يک موسسه کوچک گرفته تا بزرگترين کارخانه‌هاي کشور حداقل براي تهيه اظهارنامه مالياتي به حسابدار نيازمند هستند.
همچنين دانش حسابداري در بخش ماليات کاربرد وسيعي دارد. چون محاسبه سود به ياري حسابداري امکان‌پذير است و تعيين مقدار سود نيز مبناي محاسبه ماليات شرکتها اعم از دولتي و خصوصي مي‌باشد.
فارغ‌التحصيلان اين رشته پس از اتمام تحصيل مي‌توانند در سطوح مختلف و شاخه‌هاي متفاوت عهده‌دار انجام امور مالي گردند که شرح آن چنين است:
فصل اول
آشنايی با اصول و مفاهيم اساسی حسابداری
مقدمه و تاريخچه ی حسابداری
آشنا شدن انسان با شماررا سرآغاز پیدایش حسابداری می دانند و از این روی تاریخ حسابداری پیشینه ای به قدمت تاریخ بشری دارد. از آن زمان که انسان اولیه به مبادله کالا پرداخت علائم و نشانه هایی نیز جهت ثبت اطلاعات مربوط ابداع نمود که اگرشباهتی به حسابداری امروز ندارد ولی نشان از قدمت تاریخی این رشته از دانش اجتماعی بشر دارد. با وجود این سابقه ی طولانی از خلال نوشته های مورخین به جز روش های ساده ثبت و طبقه بندی اطلاعات مالی حتی در دستگاه های حکومتی امپراطوی های بزرگ تاریخ مانند رم و یونان ایران سیستم های حسابداری پیشرفته ای را نمی توان سراغ یافت.شاید عدم بروزتحول چشمگیر در روش های حسابداری آن عصر معلول عدم نیاز گروه های مختلف به اطلاعات مالی بوده است و آن روش ها جهت ارائه اطلاعات لازم به حکام و سردم داران حکومتی کفایت داشته است. به این روش های حساب
داری بدون تغییر قابل ملاحظه ای تا عصر انقلاب صنعتی عمدتا به ثبتو ضبط مخارج حکومتی و دیوانیو نگه داری اطلاعات مربوط به باج و خراج حکام محدود می شد. انقلاب صنعتی در اروپا سر آغاز تحولات بسیار بود. عصری که افزایش چشمگیر تولیدات صنعتی رونق مبادلات تجاری و تولد موسسات و شرکت های بزرگ را به ارمغان آوردو از این تاریخ بود که دیگر اداره کنندگان موسسات و شرکت های بزرگ صاحبان آن ها نبودند سرمایه گذاران نگرانند و خته هایشان مدیران در اندیشه ارزیابی عملکرد های خود و دولت ها در فکرتامی مخارج مملکت و بانک ها و موسسات اعتباری نگران وصول مطالباشان همه و همه نیازمند اطلاعاتی بودند که فراهم نمودن آنها موجب ابداع روش ها و پذیرفتن قرارداد ها و اصول و موتزینی شد که تدوین این اصول و روش ها حسابداری نوین را پایه گذاری کرد.باید متذکر شد که تحوا اساسی در روش های حسابداری مرهون اندیشه شخصی بنام لوکاپاچیولی است که در آخرین سال های قرن پانزدهم میلادی با معرفی روش حسابداری دو طرفه نقطه ی عطفی در روش حسابداری بوجود آورد و بنیان گذار حسابداری نوین در جهان شد. گرچه روش پیشنهادی پاچیولی عملا سه هسده پس از او توسط حسابداران بکار گرفته شدولی
نام او همواره بعنوان پدر حسابداری نوین تاریخ باقی خواهد ماند.
از زمانی که حسابداری بعنوان یک رشته تحصیلی در دنیا مطرح گردیده است کوشش های فراوانی برای تعریف این رشته توسط اساتید آن به عمل آمده است. شاید ساده ترین تعریفی که تا کنون ارائه شده است جمله ی زیرمی باشد:
(( حسابداری زبان تجارت است))
اگر تعريف فوق را بپذیریم باید قبول کنیم که آموختن حسابداری نيز مانند آموختن هر زبان تازه ای مستلزم آشنايی با لغات.اصطلاحات.و قواعد و دستور زبان شيوه های نگرش آن می باشد.
حسابداری در ایران در حوزهٔ نظری تحت تأثیر جریانات پازیتیویسم رشد کمّی زیادی کرده است و پایه گذاری تحصیلات تکمیلی با این نگاه به حسابداری صورت گرفته و توسعه یافته است. با این وصف تعریفی از حسابداری در ایران غالب است که مضمون و محتوای آن صرف نظر از چینش یا تفاوت ظاهری الفاظ آن برای همه دانش آموختگان حسابداری ایران شناخته شده است. بر اساس این تعریف: حسابداری عبارت است از فرآیند شناسایی، جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، تلخیص، گزارشگری، و تحلیل رویدادهای مالی یک شخصیت اقتصادی در یک دوره مالی معین بر اساس واحد پول ملی. این تعریف ترجمهٔ کاملی است از تعاریف مختلفی که از حسابداری در عصر پازیتیویسم یعنی دهه‌های ۴۰ الی ۶۰ سده پیشین در دنیا رواج داشته است.
شادروان سجادی نژاد و همچنین شادروان عرفانی و دکتر عزیز نبوی از بنیانگذاران حرفه حسابداری در ایران بشمار میروندکه با تاسیس مدرسه عالی حسابداری شرکت ملی نفت و موسسه عالی حسابداری توانستند بیش از ۶۰۰۰ دانش آموخته رشته های حسابداری و حسابداری دولتی و حسابرسی پرورش دهند.
حسابداري
فارغ‌التحصيلان مي‌توانند در کليه موسسات و واحدهاي تجاري، اعم از دولتي يا خصوصي به عنوان حسابدار در شاخه‌هاي زير مشغول کار شوند:
حسابداري مالي: در کليه شرکتها و موسسات تجاري و غيرانتفاعي.
حسابداري صنعتي : در کليه واحدهاي صنعتي و شرکتهاي توليدي.
حسابداري دولتي : در کليه سازمانها و ادارات دولتي به عنوان حسابدار يا عامل ذيحساب.
حسابداري مالياتي : در ادارات دارايي.
حسابداري بيمه : در موسسات بيمه .
حسابداري بانکها : در شعبه‌ها و سرپرستي بانکها .
حسابداران پس از مدتي اشتغال به کار حسابداري مي‌توانند در سمت مديريت مالي واحدهاي تجاري ، ايفاي نقش نمايند.
حسابرسي
فارغ‌التحصيلان رشته حسابداري قادرند با توجه به شاخه‌هاي حسابداري در بند الف در حرفه حسابرسي شاغل شوند. شاغلان حرفه حسابرسي در يک تقسيم‌بندي کلي به دو گروه اصلي تفکيک مي‌شوند :
حسابرسان داخلي : اين گروه از حسابرسان ، کارمند واحد مورد رسيدگي هستند، و در واقع رابط ميان هيات مديره و شرکت بوده و گزارش رسيدگي خود را به طور هفتگي ، ماهانه يا سالانه به مديرعامل و هيات مديره ارائه مي‌دهند . اين گروه از حسابرسان عمليات داخل واحد تجاري را رسيدگي مي‌کنند.
حسابرسان مستقل: اين گروه از حسابرسان، افرادي هستند که در موسسات حسابرسي مشغول کار هستند و بر اساس قرارداد ميان شرکتها يا سازمانها با اين موسسات، عمليات
حسابداري و مالي واحد تجاري را بر اساس اصول و موازين حسابداري مورد رسيدگي قرار مي‌دهند و گزارش خود را به مجمع عمومي صاحبان سهام ارائه مي‌کنند. در واقع حسابرسان مستقل رابط ميان صاحبان شرکت و هيات مديره شرکت مي‌باشند.
در حال حاضر در ايران ، سازمان حسابرسي به عنوان يک سازمان دولتي ، بزرگترين موسسه حسابرسي است و در کنار آن ساير موسسات حسابرسي دولتي و خصوصي مشغول فعاليت مي‌باشند.
داشتن شم رياضي در رشته حسابداري از اهميت بسياري برخوردار است. به همين دليل دانش‌آموزان رشته رياضي در اين رشته موفقتر هستند. البته اين بدان معنا نيست که دانش‌آموزان رشته علوم انساني قادر به ادامه تحصيل در رشته حسابداري نيستند بلکه بايد تلاش کنند تا از دانش رياضي خوب و يا حداقل متوسطي برخوردار باشند. همچنين يک حسابدار بايد بتواند بخوبي گزارش کارهاي خود را ارائه دهد. بنابراين بايد در ادبيات فارسي مسلط بوده و نگارش خوبي داشته باشد. اين ويژگي بخصوص در سطوح بالاتر اين رشته يعني حسابرسي و مديريت مالي اهميت بسياري دارد.
در آزمون هر سه گروه آزمايشي درس رياضي به عنوان مهمترين درس اين رشته ضريب 4 دارد.
و بالاخره يک حسابدار براي موفقيت در اين دنياي پر از رقابت و تغيير و تحول بايد خلاق، مبتکر، صبور و منضبط باشد.
علاقه به امور مالي و تجزيه و تحليل‌هاي آن، عامل موفقيت دانشجوي حسابداري است. وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر:
تا مقطع دکترا امکان ادامه تحصيل وجود دارد.
نظر يک فارغ‌التحصيل مشغول به کار در اين رشته :
دانشجوي اين رشته بايد تحمل ساعتها کار در پشت يک ميز و صندلي و سرو کار داشتن با اعداد و ارقام را داشته باشد. همچنين بايد دقيق و منظم باشد تا در جمع‌بندي اعداد
ارقام دچار مشکل نگردد.» وضعيت نياز کشور به اين رشته در حال حاضر:
آموزش حسابداران و شرکت موثر آنها در فراهم‌آوري اطلاعات مالي دقيق و قابل اعتماد، و تجزيه و تحليل اين اطلاعات براي توسعه پايدار در کشور در حال توسعه‌اي مانند ايران اهميت فراواني دارد. چرا که وجود اطلاعات دقيق، اعتماد برانگيز، بموقع و مربوط به فعاليت‌هاي اقتصادي، نه تنها لازم بلکه حياتي است. علاوه بر اين اطلاعات مالي حاصل از فعاليت‌هاي اقتصادي که بوسيله نظام‌هاي حسابداري گزارش مي‌شود، مي‌تواند از انحراف مسير پيش‌بيني شده ، اتلاف منابع اقتصادي و اخلال در برنامه‌هاي توسعه اقتصادي جلوگيري کند.
چون اين رشته فقط به کلاس و معلم نياز دارد متاسفانه در سالهاي اخير، بسياري از شهرهاي دورافتاده که حتي يک حسابدار مجرب و متخصص ندارد، رشته حسابداري را با استفاده از اساتيد کم‌تجربه دائر کرده است و در نتيجه فارغ‌التحصيلان دانشگاههاي فوق حسابداراني ناکارآمد هستند که نمي‌توانند، جذب بازار کار شوند. البته آنچه گفته شد شامل حال فارغ‌التحصيلان توانمند اين
رشته نمي‌شود چون هر فرد سرمايه‌گذار و هر موسسه اعتباري براي سرمايه‌گذاري يا اعتبار دادن به حسابدار نياز دارد. »
سيستم پرداخـت حقوق و دستمـزد بيمارستان :
برای جبران خدمات کارکنان و پرداخت حقوق و دستمزد به آنان سيستمی که توسط سازمان بک
ار گرفته می شود. به هر يک از کارکنان بر مبنای ساعات حضور در محل کار حقوق و دستمزد پرداخت می شود و اين از وظايف مديريت است که اطمينان حاصل کند کارها در خلال مدت زمانی که کارکنان در محل کار حضور دارند، توسط آنان انجام می گيرد. بنابر اين ، اين گونه سيستم از طريق ثبت مقدار زمانی که توسط کارکنان در محل کار صرف می شود. عمل می کنند. سپس ، دستمزد متعلقه به کارکنان از طريق حاصلضرب تعداد ساعات صرف شده در نرخ قانوني دستمزد برای هرساعت محاسبه می شود .
در سيستمهای پرداخت حقوق و دستمزد بر مبنای زمان، پرداخت نرخ دستمزد بالاتر برای هر ساعت کار مازاد بر ساعات کار عادی روزانه يا هفتگی، امری کاملا عادی و متعارف است . مبلغ مازاد بر نرخ عادی دستمزد را که در ازای ساعات کارکرد اضافی پرداخت می شود ، اصطلاحا فوق العاده اضافه کاری می نامند.
سيستم پرداخت حقوق و دستمزد بر مبنای زمان اغلب در مواردی بکار گرفته می‌شود که اندازه گيری بازده دشوار است نظير پرداخت حقوق و دستمزد در قبال وظايف اداری يا در مواردی که فعاليتها به نحو قابل ملاحظه ای متنوعند، نظير وضعيتهایی که در ماشين آلات توليدی به طور مکرر تغيير داده می شود يا در وضعيتهايی که به کيفيت محصولات فوق العاده بها داده می شود و استفاده از ساير سيستمها ممکن است کارکنان را در جهت اولويت دادن به سرعت توليد محصول که نتيجه آن احتمالا کاهش کيفيت محصولات و خدمات خواهد بود تشويق کند.
مثال)آقای (الف) يکی از کارکنان خطو توليد شرکت صنعتی «آلفا» است که طی هفته به طور عادی 44 ساعت کار می کند و به ازای هر ساعت کار مبلغ 4000 ريال دستمزد دريافت می دارد. چنانچه آقای (الف) ساعات اضافی کار کند به ازای هر ساعت کار اضافی، مبلغی معادل 40% مازاد بر نرخ عادی، دستمزد به وی پرداخت می شود.
آقای (الف) طی هفته اول آذرماه 2×13، 49 ساعت کار مستقيم انجام داده است دستمزد ناخالص وی به شرح زير محاسبه می گردد :
دستمزد به نرخ عادی ريال 4000 × 49 ساعت = 196000
فوق العاده اضافه کاری 40% × 4000 × 5 = 8000
طرح طبقه بندی مشاغل حکم کارگـزينی
1ـ نام خانوادگی : 2ـ نام : 3ـ شماره پرسنلی:
4ـ شماره شناسنامه: 5ـ نام پدر: 6ـ تاريخ تولد: 7ـ محل صدور:
8ـ وضعيت تاهل: 9ـ تعداد اولاد: 10ـ وضعيت سربازی:
11ـ آخرين مدرک تحصيلی: 12ـ تاريخ استخدام: 13ـ کد شغل:
14ـ عنوان شغل: 15ـ عنوان پست: 16ـ واحد سازمانی:
17ـ گروه: 18ـ رتبه: 21ـ واحد سازمانی:
19ـ نوع حکم: مزد گروه (مزد شغل) : ريال
20ـ شرح حکم : مزد سنوات :
مزد رتبه :
جمع مزد مبنا :
22 ـ مزايا
تفاوت تطبيق :
مسکن :
خواربار:
24ـ تاريخ اجرای حکم: عائله مندی:
25 شماره حکم :
26ـ تاريخ صدور:
27ـ محل امضاهای مجاز :
28-نسخه: 23ـ جمع کل مزد و مزايا :
(کارت حضور و غياب)
شماره کارت :
نام و نام خانوادگی :
قسمت :
ماه :
روزهای ماه قبل از ظهر بعد از ظهر اضافه کاری جمع کار روز
ورود خروج ورود خروج ورود خروج
امضاء : ..................................................................................
پس از جمع آوري اسناد و مدارك ثبتيه تجزيه و تحليل رويدادهاي مالي و تنظيم سند حسابداري رويدادهاي مزبور به شكلي مناسب در دفاتر حسابداري ثبت مي شوند دفاتر حسابداري را مي توان به دو گروه تنظيم كرد : گروه اول دفاتر وسعي يا قانوني شامل دفتر روزنامه عمومي و دفتر كل مي باشد . و گروه دوم دفاتر غير وسعي يا كمكي كه شامل دفاتر معين و ساير دفاتر مورد نياز حسابداران مي گردد .
در دفتر روزنامه عمومي دفتري است كه كليه معاملات و رويدادهاي مالي يك واحد اقتصادي روزانه به ترتيب تاريخ وقوع در آن ثبت مي شوند . به دفتر روزنامه عمومي دفتر ثبت اوليه يا به اختصار دفتر روزنامه هم گفته مي شود . دفتر روزنامه عمومي شكل مشخص و ثابتي ندارد . ولي نمونه زير كه به نام روزنامه ساده يا دو ستوني مشهور است بيشتر مورد استفاده حسابداران قرار مي گيرد .
دفتر روزنامه
شماره رديف تاريخ شرح بدهكار بستانكار
روز ماه ريال ريال
ترتيب نوشتن رويداد مالي در دفتر روزنامه عبارت است از :
1- تاريخ رويداد مالي
2- عنوان حسابي كه بدهكار مي شود ثبت مبلغ بدهكار در ستون بدهكار
3- عنوان حسابي كه بستانكار مي شود ثبت مبلغ بستانكار در ستون بستانكار
4- شرح مختصري از رويداد مالي
در تحرير دفتر روزنامه نكات زير بايد دعايت شود :
• بيش از آن كه معادله اي در دفتر روزنامه ثبت شود بايد تمام صفحات آن را شماره گذ
اري كرد .
هيچ يك از صفحات دفتر روزنامه نبايد باطل يا از آن خارج شود .
• معادلات بايد در روزي كه واقع مي شود در دفتر روزنامه ثبت مي شود .
• دفتر يايد بسيار پاكيزه نگهداري شود .
• مطالب و ارقام بايد با خطي خوانا و با قلم نوشته شود .
• هيچ مطلبي نبايد بين سطور و يا در حاشيه نوشته شود .
• از قلم خوردگي بايد اجتناب شود مگر در موارد استثنايي و تنها براي تصحيح اشتباه .
• مطالب نوشته شده را به هيچ وجه نبايد پاك كرد ، تراشيد يا با مواد شيميايي و نظاير آن محو كرد .
• تمام اطلاعات مربوط به يك معامله بايد در يك صفحه دفتر روزنامه نوشته شود .
• اگر جاي كافي براي ثبت كامل يك معامله در صفحه اي از دفتر روزنامه وجود نداشت جاي خالي بستر و معامله در صفحه بعد نوشته شود .
در كتابي ديگر دفتر روزنامه را طور ديگري تعريف كرده : دفتر روزنامه دفتري است كه معاملات و عمليات مالي يك موسسه بطور روزنامه و به ترتيب تاريخ وقوع در آن ثبت مي شود .
