بخشی از مقاله
اقلیم و آب و هوای زنجان در معماری
مقدمه :
تنوع آب و هوایی استان زنجان سبب شده كه این منطقه چهارفصل بوده و ظرفیت های بالایى در زمینه گردشگری طبیعی داشته باشد. به سبب شرایط خاص آب و هوایی منطقه؛ طارم استان زنجان را هندوستان ایران می دانند. چشمه های آب معدنی، رودخانه های متعدد دایمی و فصلی، جنگل ها و آبشارهای زیبای داخل جنگل ها، روستاهای ییلاقی و زیبایی که در دره های ارتفاعات طارم واقع شده اند؛ این منطقه را به پر جاذبه ترین ناحیه طبیعی استان زنجان تبدیل کرده است. شهرستان خرم دره نیز که از آن به عنوان یک باغ شهر یاد می شود،
با اتکا به سرسبزی و باغ های پرشمار خود یکی دیگر از مناطق گردشگری این استان محسوب می شوند. به طور کلی اردیبهشت، خرداد و تیرماه بهترین ماه های مسافرت به استان زنجان هستند. هیچ توصیفی از سرسبزی و زیبایی طبیعت زنجان در این ماه ها كامل نیست و مناظر بدیع این فصل را در زنجان فقط باید دید. تفاوت آب و هوایی در نواحى مختلف استان زنجان را مى توان به خوبى در یک زمان در قسمت هاى شمالى، مركزى و جنوبى استان مشاهده كرد. مهم ترین منبع آب هاى سطحى در استان زنجان رودخانه هاى دایمى و فصلى هستند. رودخانه هاى قزل اوزن، زنجان رود، ابهررود و شاهرود را می توان مهم ترین رودهاى دایمى این استان دانست. رودخانه قزل اوزن علاوه بر اهمیت اقتصادی بالایی که دارد به
دلیل پرآبی، زیبایی و طولانی بودن مسیر خود؛ یکی از مهم ترین روخانه های زنجان است كه در زمینه جاذبه های گردشگری نیز اهمیت زیادی دارد. به برکت آب فراوان، باغ های زیبا و سرسبز بسیاری در مسیر این رودخانه به وجود آمده که منظره بسیار زیبایی به حومه شهر زنجان داده است. چشمه هاى معدنى استان زنجان به دو صورت چشمه هاى آب گرم معدنى و چشمه هاى آب سرد معدنى شكل گرفته اند که از نظر جاذبه هاى گردشگرى داراى اهمیت هستند. غارهای متعددی در استان زنجان در دل کوه ها قرار دارند که برخی از آن ها هم چون غار کتله خور از مهم ترین آثار طبیعی این استان به شمار می آیند.
آب و هوای استان زنجان
استان زنجان به لحاظ داشتن تنوع نقاط ارتفاعى از یک سو و از سوی دیگر تاثیرپذیرى از چند توده هوایى خزری، مدیترانه اى و صحراى مركزى، صاحب اقلیم ها و اكوسیستم هاى متنوعى شده است. با وجود این كه این استان یکی از استان های سردسیر و كوهستانى شمال باختری كشور به شمار مى آید؛ از اكوسیستم هاى فراوان دشتى، بیابانى، تالابى و رودخانه اى، جنگلى، درختچه اى، كوهستانى مرتفع و تپه ماهورى نیز بی نصیب نمانده است. این استان در بیش تر از 70 درصد از مناطق خود آب وهواى نیمه خشک فراسرد و در 30
درصد باقی مناطق از تنوع اقلیمى و آب و هوایى برخوردار است. میزان بارندگى سالانه استان زنجان حدود 323 میلى متر برآورد شده است. اردیبهشت، خرداد و تیرماه بهترین ماه های مسافرت به استان زنجان هستند. هیچ توصیفی از سرسبزی و زیبایی طبیعت زنجان در این ماه ها كامل نیست و مناظر بدیع این فصل را در زنجان فقط باید دید. تنوع آب و هوایى و تغییرات ارتفاع از 500 متر در سواحل رودخانه قزل اوزن در ناحیه طارم تا ارتفاعات بیش از 3000 متر در انگوران تغییرات دمایى و آب و هوایى زیادى را در نقاط مختلف به وجود آورده و
سبب پدید آمدن چشم اندازهای مختلفی در منطقه شده است. تفاوت آب و هوایی در نواحى مختلف استان زنجان را مى توان به خوبى در یک زمان در قسمت هاى شمالى، مركزى و جنوبى استان مشاهده كرد. این تنوع آب و هوایی و توپوگرافی سبب پیدایش جوامع زیستى گیاهى و جانورى متنوعی در منطقه شده و محیط طبیعى استان زنجان را غناى خاصى بخشیده است.
ویژگیهای اقلیمی منطقه :
سلسله جبال البرز و زاگرس نواحي مركزي ايران را از درياي خزر در شمال و جلگه بين النهرين در غرب جدا مي كنند . كوههايي نيز به صورت منفرد در مركز و شرق ايران وجود دارند از جمله كوه تفتان ، شير كوه و...
كوهستان هاي غربي كه دامنه هاي غربي رشته كوههاي فلات مركزي ايران و سراسر كوههاي زاگرس را در بر مي گيرد از مناطق سردسير كشور به شمار مي آيند .
كليات آب و هوايي اين منطقه به شرح زير مي باشد :
• سرماي شديد در زمستان و هواي معتدل در تابستان
• اختلاف بسيار زياد درجه حرارت هوا بين دماي شب وروز
• بارش برف سنگين
• رطوبت كم هوا
ميانگين دماي هوا در گرم ترين ماه سال در اين اقليم بيش از 10 درجه سانتي گراد و متوسط دماي هوا در سردترين ماه سال كمتر از 3- درجه سانتي گراد مي باشد .
نوسانات دمايي در طي شبانه روز نيز در نواحي كوهستاني بيشتر است . در اين اقليم دره ها در فصل تابستان بسيار گرم و در زمستان معتدل اند . مقدار تابش آفتاب در فصل تابستان در اين منطقه زياد و در زمستان بسيار كم است . زمستان ها طولاني ، سرد و سخت بوده و تا چند ماه از سال ، زمين پوشيده از يخ ، و بهار كوتاه مدت است و زمستان و تابستان را از هم جدا مي كند. سرما از اوايل آذر ماه شروع مي شود و كم و بيش تا اواخر فروردين ادامه مي يابد . در سراسر اين منطقه از آذربايجان گرفته تا استان فارس ، زمستان ها به شدت سرد مي باشد .
در اين نواحي ، ميزان بارندگي در تابستان كم و در زمستان زياد است و بيشتر به صورت ريزش برف مي باشد . برف هاي پياپي بيشتر قله ها را مي پوشاند . در ارتفاعات بالاي 3000 متر همواره برف وجود دارد و اين كوهستان ها سرچشمه رودخانه ها و قنات ها در كشور محسوب مي شوند .
بارش برف در نواحي شمال و شمال غربي منطقه بيش از نواحي جنوب غربي آن است . علي رغم بارندگي فراوان ، رطوبت در اين اقليم كم مي باشد . همچنين سلسله جبال غربي همانند سدي مانع از نفوذ هواي مرطوب مديترانه به داخل فلات ايران مي شوند و رطوبت هوا را تنها در دامنه هاي خود نگاه مي دارند . برخلاف نواحي شمال ايران و سواحل درياي خزر كه غلظت هوا به دليل پستي زمين و بارش زياد است در اقليم سرد ، اين غلظت كمتر بوده و همين امر ميزان استفاده از تهويه طبيعي هوا را كاهش مي دهد .
فرم بنا
برودت بسيار زياد هوا در بخش عمده اي از سال ، در نواحي سرد و كو هستاني باعث شده است تا حداكثر استفاده از تابش آفتاب ، بهره گيري از نوسان روزانه دما ، حفظ حرارتي و جلو گيري از باد سرد زمستاني در فضاهاي مسكوني امري ضروري گردد . لذا فرم بنا در جهت مقابله با سرماي شديد طراحي و اجرا مي شود . در ادامه ، به توضيح خصوصيات كلي فرم بنا در اين اقليم خواهيم پرداخت .
1. ساختمان هاي درون گرا با حياط مركزي
بناهاي سنتي در اقليم سرد مانند نواحي مركزي فلات ايران داراي حياط مركزي بوده و ساير قسمت ها دورتادور اين حياط چيده مي شوند . اتاق هاي واقع در سمت شمال حياط بزرگتر از ساير قسمت ها و تالار يا اتاق اصلي نشيمن خانه نيز در اين سمت حياط واقع شده است تا از تابش مستقيم و حرارت آفتاب در فصل سرد زمستان استفاده كنند . جبهه جنوبي ساختمان به دليل كوتاه و معتدل بودن فصل تابستان كمتر به كار گرفته مي شود . لذا اتاق هاي جنوبي و اتاق هاي شرقي و غربي – در صورت وجود – به عنوان انباري يا فضاهاي خدماتي همچون اتاق خدمه يا سرويس هاي بهداشتي كاربرد دارند .
برخلاف مناطق معتدل و مرطوب سواحل جنوبي درياي خزر ، خانه هاي اين مناطق ، اغلب داراي زير زميني با سقف كوتاه در پائين زمستان نشين هستند كه به علت خنكي هواي آن ، در تابستان براي سكونت و آسايش ساكنان خانه به كار مي رود .
2. استفاده از ايوان و حياط كوچك در بنا
از آنجايي كه در بيشتر روزهاي سال در مناطق كوهستاني سرد ويا بسيار سرد است اكثر فعاليت هاي روزمره در اتاق ها انجام مي پذيرد . لذا ابعاد حياط ها در اين مناطق قدري كوچكتر از نواحي فلات مركزي ايران است .
ساختمان ها در اين اقليم داراي ايوان اند ولي عمق آنها نسبت به ايوان هاي مناطق جنوبي كشور به مراتب كمتر مي باشد و همانند ايوان هاي منطقه خزر ، كاربرد نشيمن ندارند و صرفا جهت حفظ ورودي ها ي بنا از برف و باران استفاده مي شوند .
نكته ديگر پائين بودن كف حياط بناهاي اقليم سرد به اندازه 1 تا 1.5 متر از سطح پياده روهااست تا بتوان آب جاري در نهر ها و جويها را بر باغچه حياط يا آب انبار واقع در زير زمين سوار نمود و از سوي ديگر ، زمين مانند عايق حرارتي اطراف بنا را احاطه كرده ، مانع از تبادل حرارتي بين بنا و محيط پيرامون آن و باعث حفظ حرارت درون ساختمان مي شود .
3. پلان ، فرم بنا و نحوه قرار گيري آن
در حوزه اقليمي سرد و كوهستاني ، بناها داراي پلان و بافت متراكم مي باشند . فرم بنا بايد به گونه اي باشد كه سطح تماس آن را با سرماي خارج كمتر نمايد تا حرارت كمتري از درون به بيرون انتقال يابد . لذا از احجامي نظير مكعب يا مكعب مستطيل استفاده مي نمايند تا نسبت سطح خارجي بنا به حجم داخلي آن كاهش يابد و آن را در حداقل ممكن نگه دارد .
ساختمان ها بين 20 درجه به طرف غرب و 45 درجه به سمت شرق و در سايه باد يكديگر و خارج از سايه آفتاب هم ، در محور شمالي – جنوبي مستقر مي شوند .
4. اتاق هاي كوچك با ارتفاع كم
در نواحي سرد و برفي ، بايد از ايجاد اتاق ها و فضاهاي بزرگ داخل بنا اجتناب نمود چرا كه با افزايش سطح تماس آنها با فضاي سرد بيروني ، گرم كردن اين فضاي وسيع مشكل خواهد بود .
بنابراين در اين مناطق سقف اتاق ها را پائين تر از اتاق هاي مشابه در ساير حوزه هاي اقليمي در نظر مي گيرند تا حجم اتاق كاهش يابد و سطح خارجي نسبت به حجم بنا حداقل گردد . ارتفاع كم سقف در تالار ها و اتاق هاي مهم و طاق راسته ها و حجره هاي بازارهاي اين مناطق نيز مشهور است .
5. بازشوهاي كوچك
در اين مناطق براي جلو گيري از تبادل حرارتي بين داخل و خارج بنا از بازشوهاي كوچك و به تعداد كم استفاده مي كنند . در صورت بزرگ بودن پنجره ها ، استفاده از سايبان الزامي است . بازشوها در ضلع جنوبي براي استفاده هر چه بيشتر از تابش آفتاب ، بزرگتر و كشيده تر انتخاب مي شوند . همچنين از استقرار بازشوها در جهت بادهاي سرد بايد اجتناب نمود . پنجره هاي دو جداره نيز براي رساندن تبادل حرارتي به حداقل ممكن مناسب ترند . در ضمن به منظور جلوگيري از ايجاد سوز در داخل و خروج حرارت داخلي به خارج ساختمان ، ميزان تعويض هواي هواي داخل وتهويه طبيعي را بايد به حداقل ممكن رساند .
در مقايسه با اقليم گرم و خشك ابعاد بازشوها در اين حوزه اقليمي براي استفاده از انرژي حرارتي حاصل از تابش آفتاب افزايش يافته است .
6. ديوارهاي نسبتا قطور
قطر زياد ديوارها نيز به نوبه خود از تبادل حرارتي بين فضاي داخلي بنا و محيط بيروني ساختمان جلوگيري مي كند . معيارهاي معماري اقليم سرد و كوهستاني و گرم و خشك تقريبا مشابه است و تنها تفاوت آنها در منابع حرارت دهنده مي باشد كه در اقليم گرم و خشك اين منبع از سمت بيروني بنا و در اقليم سرد از سمت داخل فضا مي باشد . لذا بايد در اين اقليم به كمك مصالح بنايي قطر ديوارها را زياد نمود تا اين جداره بتواند به عنوان منبع ذخيره حرارت داخل بنا عمل نمايد .
ديوارهاي قطور ، گرما و حرارت تابش آفتاب روزانه را در طول شب حفظ و به تعديل دماي داخل ساختمان كمك مي نمايد . در معماري بومي اين مناطق تا حد ممكن تلاش مي شود تا به شكل طبيعي يا يا با استفاده از بخاري و گرماي ناشي از حضور افراد ، پخت وپز يا حضور حيوانات ، بنا را گرم نمود .
7. بام هاي مسطح
ابن يه سنتي در كوهپايه هاي شمالي سلسله كوههاي البرز داراي بام هاي شيب دار و در مناطق كوهستاني غالبا مسطح هستند .
بام هاي شيب دار در صورت مناسب بودن پوشش آن به مراتب از بام هاي مسطح بهترند چرا كه آب باران را به سهولت از روي بام دور مي كنند . ولي در صورت كاهگلي بودن پوشش بام ، قدرت آن در برابر رطوبت و باران و به ويژه برف بسيار تضعيف خواهد شد . چرا كه آب ناشي از ذوب تدريجي برف وارد سقف كاهگل مي گردد و بنا مرطوب و نم دار مي گردد . به همين دليل به محض بارش برف ، آن را از روي چنين بامي پارو مي كنند و با غلتكي سنگي و كوچك ، بام را دوباره غلتك مي كشند تا پوشش كاهگلي آن مجددا متراكم و سوراخ هاي ايجاد شده در اثر نفوذ آب مسدود گردند .
انتخاب بام هاي مسطح در اقليم سرد مشكلي ايجاد نمي نمايد چرا كه با نگهداري برف بر روي بام ازآن به عنوان عايق حرارتي در مقابل سرماي زياد هواي خارج كه چندين درجه كمتر از درجه حرارت برف است استفاده مي شود و همچنين فضاي زير اسكلت خرپا كه كاربرد انباري دارد ، عايق مناسبي بين فضاي داخل و خارج بنا خواهد بود . لذا دو جداره بودن سقف بنا در اين اقليم براي حفظ گرماي بنا حائز اهميت است .
نوع مصالح
مصالح مورد استفاده در ابنيه سنتي در مناطق سرد و كوهستاني مانند ساير حوزه هاي اقليمي از مصالح موجود در آن اقليم است. اين مصالح بايد از ظرفيت و مقاومت حرارتي خوبي برخوردار باشند تا گرماي بنا را در فضاي داخلي آن حفظ نمايد .
لذا بدنه اين ابنيه از سنگ ( يا چوب ، ملات كاهگل ، خشت و آجر ) و پوشش سقف و بام از تير هاي چوبي و كاهگل مي باشد . از سنگ و مصالح مقاوم و سنگين براي براي پي سازي بنا استفاده مي كنند و در برخي نقاط ، كرسي چيني با مصالح سنگين جهت جلو گيري از رطوبت به كار مي رود ، هر چند ابنيه اين مناطق ، به طور كلي ، بر روي زمين بنا مي شوند .
در اين رابطه مي توان از شهر جوانرود و روستاهاي اطراف آن واقع در منطقه غربي رشته كوه زاگرس و در 95 كيلو متري شمال غرب كرمانشاه نام برد . در اين منطقه ساختمانهاي
سنگي ، سيمايي موزون و هماهنگ به كل بافت شهر و همچنين به بافت روستاها داده است . سنگ كه به وفور در اين منطقه كوهستاني وجود دارد و به صورت لاشه و يا قواره در ديوارهاي قطور ساختمان ها به كار مي رود . در اين منطقه اقليمي سرد و نسبتا پر باران ، بام ساختمان ها مسطح و با تير چوبي و كاهگلي پوشيده شده است . هر چند كه بام اغلب ساختمان ها هاي جديد در جوانرود داراي خرپاي چوبي و پوشش شيرواني است .
كالبد شهري و روستایی
بافت شهري و روستايي حوزه اقليمي سرد و كوهستاني در جهت مقابله با سرماي شديد شكل گرفته است . ويژگي هاي بافت شهري و روستايي در اين اقليم عبارتند از :
1. بافت متراكم و فشرده
2. فضاهاي كوچك و محصور
3. بهره گيري از جهات آفتاب و زمين ( به عنوان عوامل تعيين كننده ي جهت استقرار و گسترش شهر و روستا و سيماي آنها )
4. معابر باريك به موازات خط تراز زمين
با توجه به شرايط اقليمي منطقه سرد و كوهستاني در ايران به منظور جلوگيري از اتلاف حرارتي و كوران هوا ، بنا ها به صورت متراكم و فشرده و متصل و در كنار هم ساخته مي شوند تا سطح تماس فضاهاي گرم مسكوني با محيط سرد خارج كاهش يابد . همچنين بنا ها طوري كنار هم قرار مي گيرند كه يكديگر را محصور نمايند و فضاهاي شهري تا حد امكان كوچك شوند تا نفوذ جريان باد سرد به داخل فضاهاي شهري كم گردد و تابش حرارت از سطح خارجي ديوارهاي گرم ابنيه به فضاهاي كوچك و محصور شهري ، هواي سرد آنها را تعديل نمايد .
نكته قابل مشاهده ديگر در اين نوع شهرها ، طراحي معابر كم عرض و باريك براي استفاده بهتر از حرارت و جلوگيري از تبادل گرما و سرما است . معمولا در اين نوع اقليم ، مجتمع هاي زيستي در وسط دامنه بلندي ها و رو به جنوب و در داخل زمين يا روي آن به منظور بالا بردن ظرفيت حرارتي ديواره هاي بدنه شمالي و افزايش حجم داخلي نسبت به سطح بيروني ، استقرار مي يابند . در واقع در صورت استقرار روستا در پائين دره اولا خطر سيل خيزي و نابودي روستا وجود خواهد داشت . ثانيا نفوذ هواي سرد سنگين به دره ها باعث افزايش شدت
سرما به هنگام شب خواهد شد . ثالثا جبهه شمالي كوه همواره در سايه قرار گرفته و سرد مي باشد در حاليكه روستاها و شهر ها بايد جهت حداكثر استفاده از تابش خورشيد ، رو به دره و در آفتاب بنا گردند . رابعا به علت فزوني ناهمواري هاي زمين و شدت باد در بالاي كوه و دسترسي به منابع آبي و رود خانه ها كه در قسمت پائين ارتفاعات جاري هستند ، استقرار بافت روستايي و شهري بر بالاي كوه صحيح نمي باشد
نمونه طراحی اقلیمی زنجان :
ساختمان مورد طراحی در این پروژه، ساختمانی با كاربری رستوران در زمینی به وسعت 200 مترمربع و زیربنای 6/113 متر مربع می‌باشد.
ویژگیهای اصلی ساختمان در جدول زیرآورده شده است:
ویژگیهای اصلی ساختمان رستوران شهر زنجان
مشخصه كمیت
موقعیت جغرافیایی استان زنجان، شهر زنجان
اقلیم نیمه مرطوب فرا سرد
سال ساخت 1386
كاربری رستوران
زیربنای ساختمان 113.6 مترمربع ( 74متر مربع كنترل شده)
كل انرژی مصرفی ساختمان (kwh/m2) 207.8 ( برحسب كل زیربنا ی ساختمان )
میزان انرژی مصرفی سالانه جهت گرمایش و آبگرم مصرفی ساختمان (kwh/m2) 133.5
میزان انرژی مصرفی سالانه جهت سرمایش (kwh/m2) 10 + 20 برای تبرید
ماه‌های سرد سال 6.5 ماه – اواخر مهر تا اواسط اردیبهشت
نوع سوخت جهت گرمایش گاز طبیعی و انرژی تابشی خورشید
نوع انرژی جهت سرمایش برق- ( نیاز به سرمایش اندك است)
نوع سیستم گرمایش پكیج ایرفو + گرمایش كفی با جزئیات اجرایی به پیوست – آبگرمكن خورشیدی
نوع سیستم سرمایش كولر آبی
مطابق مبحث19 مقررات ملی ساختمان، عوامل ویژه اصلی و فرعی به شرح ذیل می¬باشد:
عوامل ویژه اصلی
با نظر به اینکه نوع كاربری ساختمان كاربری ب ، سطح زیربنای مفید ساختمان كمتر از یا مساوی با 1000 متر مربع است و گونه بندی جغرافیایی شهر زنجان نیاز به انرژی گرمایی زیادی دارد همچنین شهر زنجان مركز استان زنجان بوده و در گروه شهرهای بزرگ جای می¬گیرد، بنابراین ساختمان مذکور در گروه2 قرار دارد.
عوامل ویژه فرعی
با عنایت به باز بودن فضای اطراف ساختمان امكان بهره‌گیری از انرژی خورشیدی در طراحی ساختمان مذكور مهیا می‌باشد و ضریب بهره‌گیری از انرژی خورشیدی ساختمان 0.039 محاسبه گردیده است،از نظر نوع مصرف انرژی ساختمان مذكور یك ساختمان غیر برقی با استفاده منقطع محسوب می‌گردد و نسبت سطح پوسته خارجی نورگذر به سطح زیربنای مفید ساختمان بیشتر از 9/1 می باشد.
شناخت ویژگیهای جغرافیایی
استان زنجان منطقه‌ای كوهستانی و نیمه كوهستانی است که در حد¬فاصل بین 47 درجه و 9دقیقه تا 5درجه و 51دقیقه طول شرقی و 35درجه و 28 دقیقه تا 37درجه و 15دقیقه عرض شمالی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است. این استان از نظر شكل ظاهری دارای دو منطقه كوهستانی و دشتی می‌باشد. مناطق كوهستانی كه اغلب داری قلل مرتفع هستند در قسمت‌های شرقی و غربی شهرستان ماه¬نشان، قسمت‌های شمالی شهرستان زنجان و بخش‌هایی از شهرستان ابهر پراكنده‌اند. بلندترین نقطه ارتفاعی استان3214 متر می¬باشد.
شرایط آب و هوایی شهر زنجان در جدول زیر گردآوری شده است:
چكیده مشخصات اقلیمی شهر زنجان
ویژگی اقلیم شهر زنجان مقادیر كمی
طول جغرافیایی ( درجه شرقی) 48.290
عرض جغرافیایی ( درجه شمال) 36.410
ارتفاع از سطح دریا ( متر) 1663
فشار هوای متوسط ( 102 پاسكال) 1014.1
متوسط دمای سالانه ( C0) 11.5
متوسط دمای حداقل روزانه( C0) 6.3-
متوسط دمای حداكثر روزانه( C0) 38.2
حداقل دمای هوا ( C0) 29.6-
حداكثر دمای هوا ( C0) 41
روزدرجات گرمایش ( بر اساس 18 C0) 2981.8
روز درجات سرمایش( بر اساس 21 C0) 184.5
متوسط نسبت رطوبت 5.42
متوسط سرعت باد ( m/s) 3.7
جهت باد غالب شرقی – جهت بهینه طراحی ساختمان 150 شمالی
میانگین سالانه میزان تابش خورشید بر سطح افقی ( kwh/m2) 3900
روزهای آفتابی سال/ ساعات آفتابی 238/ 2838
جمع بارندگی سالانه( میلیمتر) 329.1
ویژگیهای معماری ساختمان رستوران
فرم كالبدی ساختمان برای كسب هرچه بیشتر تابش آفتاب زمستانی به صورت قوسدار (محیط مدور) پیش بینی می‌گردد كه كمی در جهت محور شرقی- غربی كشیده شده باشد. ایجاد جریان دائمی هوا در فضاهای داخلی به منظور خنك سازی ساختمان ضرورتی ندارد.
بررسی شرایط آب و هوایی شهر زنجان گویای این مطلب است که در فصل تابستان نیاز چندانی به سرمایش وجود ندارد اما در زمستان برودت هوا بقدری زیاد خواهد بود كه استفاده از سیستم‌های حرارتی مكانیكی اجتناب ناپذیر است. با توجه به عوامل ذکر شده و هندسه زمین مورد نظر دسترسی‌ها، مطالعات اقلیمی، شیب بندی زمین و دید مناظر بهترین جهت استقرار جنوب و جنوب شرقی را با انحراف 15درجه از جهت جنوب پیشنهاد می‌شود(نمودار جهت استقرار ساختمان). جهت جنوب به دلیل كسب گرمای خورشیدی و جهت شمال برای تابستان مناسب است.
پیشنهاد ایده‌های صرفه‌جویی انرژی منطبق بر معماری شهر زنجان
اجرای راهکارهایی همچون استفاده از باد شکن‌ها ، آب وگیاهان ، اطاق های درونی و بیرونی ، دیوارها وپنجره های روبه آفتاب، سا یبا ن، نورگیر، تهویه طبیعی وعایق کاری پوسته خارجی همچنین طراحی زاویه صحیح دیوار اقدامی مؤثر در جهت صرفه¬جویی انرژی می-باشد.
استنتاج احكام و ضوابط اقلیمی برای طراحی رستوران
ویژگیهای تاسیسات ساختمان
با توجه به جهت وزش بادهای مزاحم از سمت غرب و جنوب غربی و شرق استفاده از حداكثر انرژی در مواقع سرد و حداقل آن در مواقع گرم جهت استقرار ساختمان می‌تواند در محدوده‌های بین 15 درجه جنوب غربی تا 45 درجه جنوب شرقی باشد و بهترین جهت استقرار 15درجه انحراف به سمت شرق است، یعنی محور عمود بر راستای كشیدگی ساختمان با جهت شمال زاویه15درجه درست كند.
بدنه‌های شرقی و غربی ساختمان با توجه به جهات وزش باد مزاحم بسته شده باشند.
باتوجه به وجود یخبندان زیاد ( حدود3/1سال) نباید خیابان‌هایی با شیب بیشتر از 7درصد طراحی نمود. طراحی آب نماهای بزرگ در شهر زنجان صحیح است. از پلكان‌های سرباز بلند باید پرهیز شود، بخصوص اگر در قسمت‌های شمالی سایه‌گیر ساختمان نیز باشد.
عدم استفاده از مصالح ساختمانی سفید و صیقلی و شفاف مثل سنگ سفید كه انعكاس نور را شدیدتر می‌سازد.
بازشوهای ساختمان بخصوص پنجره‌ها در قسمت جنوبی باید زاویه 230 با قائم باشند و تناسبات ارتفاع به عرض آنها بهتر است نزدیك به 1 باشد تا آفتاب بیشتری در مواقع سرد به داخل بنا وارد شود. اما پنجره‌های شمالی بهتر است افقی باشند تا نور لازم به داخل بنا بتابد.
در استفاده از سایبان‌های افقی و عمودی برای جلوگیری از ورود آفتاب در تابستان به داخل بنا لازم است عمق سایبان 0.27 ارتفاع پنجره باشد.
باید از مصالح با ظرفیت حرارتی بالا ( بیش از 8ساعت تاخیر حرارتی) برای دیوارهای داخلی و خارجی, بام‌ها و كف‌ها استفاده شود.
ساختمان بهتر است حداكثر 2طبقه پیش بینی و طراحی شود.
بافت مجموعه‌ها باید فشرده و متراكم باشند و حداقل هر ساختمان از دو طرف با ساختمان‌های مجاور در تماس باشد.
جهت جلوگیری از ورود بادهای مزاحم به كوچه و دسترسی‌ها بهتر است در‌های شرقی كوچه‌ها بن بست بوده، و یا دارای بادشكن مناسب باشند.
از نور گیر در بام رستوران برای جذب انرژی خورشیدی و روشنایی استفاده خواهد گردید.
زاویه جداره های ساختمان با قائم حدود 23 درجه برای جذب حداكثر انرژی خورشید.
ضخامت دیوار در جهت بادهای مزاحم (ضخیم) در نظر گرفته خواهد شد.
برای پنجره‌های جنوبی رستوران سایبان در نظر گرفته شده است. عرض سایبان در راستای طول آن متغیر بوده و به صورت قوسی خواهد بود و حداكثر عرض آن 0.27 ارتفاع پنجره در نظر گرفته شده است.
