تحقیق در مورد طراحی ، تولید و کاربرد مواد آموزشی

بخشی از مقاله

تکنولوژي آموزشي چيست؟
قبل از کاربرد مفهوم جديد تکنولوژي برنامه ريزان و معلمان در راه بهبود امر تدريس و حصول نتايج بهتر آموزش از مواد و وسايل آموزشي با مفهوم «سمعي و بصري» آن کمک مي گرفتند.

مفهوم امروزه تکنولوژي آموزشي- سطحي وسيعتر از مفهوم قبلي داشته و صرفاً در کاربرد مواد و وسايل خلاصه نمي شود.
تکنولوژي آموزشي را مي توان به «مهندسي آموزشي» تشبيه نمود که مي تواند با استفاده از تکنيک هايي که مي داند براي آموزشي طرحي ارائه دهد که ضمن تسهيل آن يادگيري سريع تر، موثرتر و پايدارتري را به همراه داشته باشد.
بهره گيري تکنولوژي از ساير علوم:

تکنولوژي آموزشي از علوم مختلف خصوصاً از علم روان شناسي (روان شناسي تربيتي) بهره ي زيادي مي برد از ديدگاه تکنولوژي آموزشي امروزه ثابت شده آموزش موفق آموزشي است که مبتني بر

خط زنجيره اي طراحي  اجراء  ارزشيابي باشد.
تعاريف تکنولوژي آموزشي

- تعريف لغوي تکنو به معني فن و روش و لوژي به معناي شناخت
- معني اصطلاحي- استفاده از يافته هاي علمي براي مقاصد آموزشي

- در طول زمان که تکنولوژي آموزشي دچار تغيير و تحول گرديد تعاريف مختلفي نيز از آن ارائه گرديد.
(1950)- آن رشته از فعاليتهاي سيستميک مي دانستند که ماشين، مواد و تکنيک را براي رسيدن به هدفهاي آموزشي و پرورشي به يکديگر نزديک مي کرد.
- تعريف کميته ملي مهندسي آمريکا- مجموعه اي از معلومات ناشي از کاربست علوم آموزشي، يادگيري در دنياي واقعي کلاس درس، همراه با ابزار و روشهايي که کاربست علوم نامبرده در بالا را تسهيل کنند. (آرمزي ودال 1353)

- از ديدگاه جي. آر. گاس: طرح سازمان يافته و استقرار يک سيستم فراگيري که از مزاياي روشهاي نوين ارتباطي جمعي، ابزار و وسايل بصري، سازمان بندي کلاس درس و روش هاي جديد تدريس بهره گيري مي کند.
- تعريف مورد توافق همگان (تعريف جيمز براون و همکاران)
طراحي، اجراء و ارزشيابي سيستميک تمامي فرآيند يادگيري و آموزش براساس هدف هاي مشخص و نتايج تحقيقات در زمينه هاي يادگيري انساني و ارتباط و همچنين به کار گرفتن مجموعه اي از منابع انساني و غيرانساني به منظور ايجاد آموزشي موثرتر.
مراحل تکامل مفهوم تکنولوژي آموزشي (5 مرحله)

مرحله اول- مرحله ابزار و وسايل:
از سال 1900 کارخانه هاي سازنده ابزار شروع به ساختن انواع پروژکتورها کردند که اين ابزارها قادر بودند تصاويري را بر روي پرده نمايش دهند و گاه همزمان صدا را نيز با تصوير توليد کنند.

- بيشتر هدف سرگرم کننده داشت و مواد مورد نياز مدارس توليد نمي شد (جنبه تجارتي داشت).
- عدم توفيق (تحقيق در مورد کارايي آن صورت نگرفته بود- با اهداف هم خواني نداشت. فرد متخصص جهت کار با آن وجود نداشت.
مرحله دوم- مواد آموزشي

در اين مرحله صاحبان صنايع با توجه به دست يافتن به بازار فروش خوبي که پيدا کرده بودند شروع به توليد نرم افزار نموده و کلاسها پرجنب و جوش تر شدند، فيلمبرداري ها، عکاس ها، وارد ميدان شده و شروع به توليد مواد کردند.
- در اين دوره پژوهش هايي درباره ي تأثير رنگ بر آموزش، اندازه و تصوير و همچنين تأثير مشخصات تصويربرداري مورد توجه بيشتر بود.
- عدم توفيق- عناصر ديگري مثل معلم و شاگرد نيز در آموزش دخالت دارند که مد نظر قرار نگرفته بود.
مرحله سوم- مرحله نظامها درسي

- در اين مرحله به اين نتيجه رسيدن براي موفقيت در آموزش بايد بين کليه عناصري که به نحوي در آموزش دخالت دارند هماهنگي صورت گيرد. (اين مرحله از سال 1950 به بعد در غرب مطرح شد).
ويژگي هاي اين دوره:
• توجه دقيق به نيازهاي يادگيرندگان

• متخصصين به کل يادگيري و آموزش مدرسه اي به عنوان يک نطام نگريستند.
• از نظريه عمومي سيستم ها استفاده شد.

• طراحي منظم آموشي (تدريس)- تکنولوژي آموزشي مد نظر قرار گرفت.
• انواع خودآموزها و آموزشهاي برنامه اي به کار گرفته شد.
مرحله چهارم- نظام هاي آموزشي

در اين دوره متخصصين دريافتند که متغيرهاي ديگري بر آموزش موثرند که الزاماً جزء سيستم آموزشي نيستند.
- در اين دوره به نياز خاص فرد و نياز جامعه توجه شد.
- از نظر جامعه شناسان- اقتصاددانان و روان شناسان و تحليل کنندگان نظام به عنوان افراد متخص استفاده شد.
مرحله پنجم- نظامهاي اجتماعي

در کشور ما در حد مقالات پراکنده مي باشد.
مراحل تکامل مفهوم تکنولوژي در ايران
1- مرحله اول- از سال 1306 با ايجاد آزمايشگاه هاي فيزيک و شيمي و علوم زيستي آغاز شد و به دلايل زير ناکام ماند:
- نداشتن کادر متخصص
- کمبود ابزار و وسايل

- عدم اعتماد به کاربرد وسايل
2- مرحله دوم- از سال 1341 با تأسيس اداره ي آموزشي فعاليت هاي سمعي و بصري در وزارت فرهنگ آغاز شد.
توجه به فيلم- خريد فيلمها و جشنواره هاي بين المللي و...
3- مرحله سوم- از سال 1353 آغاز- و با برگزاري دوره ي فوق ليسانس تکنولوژي به اوج رسيد. ادامه ي آموزش هاي برنامه اي و توليد مواد بر اساس آن در همين سال توسط تلويزيون آموزشي شروع شد.
4- مرحله چهارم- ايجاد دانشگاه آزاد و پيام نور از شاخص هاي اين دوره بود.
بر اساس نيازهاي فردي و تربيت افراد متخصص مورد نياز جامعه

الگوهاي طراحي منظم آموزشي:
براي طراحي منظم الگوهاي مختلفي توسط صاحب نظران ارائه شد. ضميمه
ونگ و والرسون- گرلاخ والي- اينديانا- ويگر و بريگز- ويلبر و شرام- باناتي ، جيمز براون
طرح سيستمي پيام معروف به اينديانا

مدل ويگر و بريگز
I هدفها
1- تعيين هدفهاي کلي
2- تعيين هدفهاي رفتاري
II- مخاطب
3- تعيين تکليف يا تعيين سلسله مراتب يادگيري
4- تعيين رفتار ورودي و سنجش آن
III- 5- انتخاب محتوا
IV- سازمان
6- تعيين روش ها و فنون آموزشي
7- سازماندهي گروه ها
8- تنظيم زمان و فضا
V- 9- رسانه ها: انتخاب منابع انساني و غيرانساني
VI- 10- ارائه- اجراي تدريس
VII- ارزشيابي
11- ارزشيابي عملکرد
12- بازخورد
الگوي جيمز براون و همکاران

- از ديدگاه تکنولوژي آموزشي هسته ي تمام فعاليت هاي آموزشي فراگيري مي باشد.
تحليل آموزشي- فرآيندي است که طي آن اهداف کلي آموزشي را به اهداف کوچکتري به عنوان اهداف جزئي و رفتاري تقسيم مي نمائيم.
مرحله ي اول- اهداف
کلي-
جزئي-
اهداف رفتاري: همان عمل يا قابليتي است که بروز آن را از فراگير انتظار داريم.
ويژگي هاي اهداف رفتاري:
- رفتار
- شرايط: منظور تعيين شرايط و موقعيتي که فراگير رفتار مورد نظر را در آن بروز مي دهد.
در تعيين شرايط سه سئوال زير مطرح است:
1- يادگيرنده در هنگام عملکرد چه وسايل يا منابعي در اختيار خواهد داشت؟ (امکانات)
2- يادگيرنده در هنگام عملکرد از چه وسايل يا منابعي محروم است؟ (محدوديت)
3- تحت چه شرايطي به عملکرد خواهد پرداخت؟ (اوضاع و احوال عملکرد)
معيار: حداقل ميزان قابل قبول براي بروز رفتار را گويند.
انواع معيار از قول ميگر:
1- با استفاده از محدوده ي زماني
2- با توجه به تعداد پاسخ هاي صحيح
3- با توجه به درصد يا نسبت
4- با توجه به ويژگي هاي عملکرد (تعيين يک ويژگي بر انجام عملکرد- با در نظر گرفتن کوچکترين اجزاء هر مرحله از الگو برتراند براي تدريس طراحي منظمي به عمل آورد.)
بحث سيستم
- تعريف سيستم

- انواع سيستم:
1- انواع سيستم از لحاظ اندازه (خرده سيستم- سيستم- فراسيستم (سيستم کلان)
2- انواع سيستم از لحاظ ساخت (طبيعي- مصنوعي)
3- انواع سيستم از لحاظ تأثير بر محيط: - باز - بسته
تجزيه تحليل سيستم کلاس:

اجزاءِ سيستم- درون داد- فرآيند- برون داد- بازخورد
تعريف درون داد-
تعريف فرآيند-
تعريف برون داد-
تعريف بازخورد-

- ويژگي هاي درونداد- (شناخت درونداد)
مبحث ارتباط
- تعريف ارتباط
- انواع ارتباط:
1- کلاسي
2- غيرکلاسي
3- درون فردي  ميان فردي  گروهي
انواع ارتباط روزمره

مدل هاي ارتباطي:
خصوصيات و ويژگي هاي فرستنده و گيرنده ي پيام:
برلو چهار خصوصيت براي فرستنده و گيرنده در نظر مي گيرد:
• مهارت لغوي
• گرايش و طرز تفکر
• معلومات و اطلاعات
• خصوصيات اجتماعي و فرهنگي
تعامل احساسي
ظاهر شخصي
وضعيت بدن
حرکات و اشارات
برقراري ارتباط ميان معلم و شاگرد
a- برقراري ارتباطي کلاسي توسط معلم و شاگرد:
1- غيرمستقيم:
• پذيرش احساس
• پذيرش عقايد
• تحسين و تشويق
• پرسش از شاگرد
b- مستقيم:
• سخنراني
• امر و نهي
• انتقال يا اعمال قدرت
ب- برقراري ارتباط کلاسي فراگيران با معلم:
• پاسخ به سئوالات
• اظهار نظر از جانب فراگيران
ج- سکوت يا سروصدا
رسانه هاي آموزشي
دلايل استفاده از رسانه هاي آموزشي:
الف- معضلات و مشکلات آموزشي
ب- نقش حواس در يادگيري
ج- نقش مواد و وسايل آموزشي در تدريس و يادگيري
الف- معضلات و مشکلات آموزشي:
• افزايش روزافرون تعداد افراد لازم التعليم
• کمبود معلمان آگاه، دلسوز و علاقمند
• فقدان بودجه و امکانات کافي
• انفجار دانش
ب- نقش حواس در يادگيري
• بينايي 75% جديداً تا 83%
• 13% شنوايي
• 6% لامسه
• 3% بويايي
• 3% چشايي
مخروط تجارب ادگارديل