بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش به منظور بررسی تأثیر حذف مکمل پیش مخلوط مواد معدنی طی دوره هاي مختلف پرورش - آغازین، رشد و پایانی - بر عملکرد جوجه هاي گوشتی انجام گرفت. تعداد 480 قطعه جوجه ي نر یک روزه ي گوشتی سویه تجاري راس 308 در قالب یک طرح بلوك هاي کامل تصادفی با 8 تیمار، 4 تکرار براي هر تیمار و 15 قطعه جوجه در هر تکرار تقسیم شدند. جوجه ها از سن یک روزگی با جیره هاي حاوي دو سطح مکمل معدنی - صفر 0/25 درصد - به شرح ذیل تغذیه شدند: - 1 جیره کامل در تمام دوره هاي پرورش - جیره شاهد - - 2 حذف پیش مخلوط مواد معدنی فقط از جیره دوره ي آغازین - 3 حذف پیش مخلوط مواد معدنی فقط از جیره دوره ي رشد - 4 حذف پیش مخلوط مواد معدنی فقط از جیره دوره ي پایانی - 5 حذف پیش مخلوط مواد معدنی از جیره دوره هاي آغازین و رشد - 6 حذف پیش مخلوط مواد معدنی از جیره دوره هاي آغازین و پایانی - 7 حذف پیش مخلوط مواد معدنی از جیره دوره هاي رشد و پایانی - 8 حذف پیش مخلوط معدنی از جیره تمام دوره هاي پرورش. میزان خوراك مصرفی و افزایش وزن بدن جوجه ها در پایان هر دوره پرورش اندازه گیري و ضرایب تبدیل غذایی محاسبه شد. نتایج بدست آمده نشان داد که بین گروه هاي آزمایشی از نظر خوراك مصرفی طی دوره هاي مختلف تفاوت معنی داري وجود نداشت.
در دوره هاي آغازین و رشد افزایش وزن بدن بین تیمارها تفاوت معنی داري با یکدیگر نداشتند، اما در دوره پایانی افزایش وزن بدن تیمارهاي 5 - حذف مکمل مواد معدنی از جیره دوره آغازین و رشد - و 8 - حذف مکمل مواد معدنی از جیره تمام دوره هاي پرورش - به طور معنی داري کمتر از سایر تیمارها - P < 0/01 - بود. حذف مکمل مواد معدنی طی دوره هاي آغازین و رشد باعث افزایش معنی دار ضریب تبدیل غذایی - P < 0/05 - و دوره پایانی - P < 0/01 - گردید. از نتایج این آزمایش چنین استنباط می شود که افزودن مکمل مواد معدنی به جیره در دوره رشد براي حمایت از عملکرد جوجه هاي گوشتی کافی باشد.
واژه هاي کلیدي: پیش مخلوط مواد معدنی، جوجه گوشتی، عملکرد مقدمه
اگرچه بیشتر عناصر معدنی موجود در بافت هاي حیوانی یافت می شوند، اما به نظر می رسد که بسیاري از آنها تنها به این دلیل که بخشی از خوراك حیوان هستند در بدن وجود دارند و ممکن است داراي وظیفه اي ضروري در متابولیسم بدن نباشند. اصطلاح عنصر ضروري به عناصر معدنی محدود می شود که نقش متابولیکی آنها در بدن ثابت شده است . - 1 - احتیاجات مواد معدنی به طور معمول در پرنده هاي جوان با استفاده از جیره هاي خالص بدون عنصر معدنی و در حرارت طبیعی تعیین می گردد؛ هر چند، احتیاج واقعی می تواند در سیستم هاي پرورش طیور کاملاً متفاوت باشد . - 8 - در عین حال جیره هایی بر پایه ذرت- کنجاله سویا، جهت برآوردن نیازهاي انرژي و اسید آمینه اي جوجه هاي گوشتی تجاري تنظیم می شوند که در نوع خود برخی از مواد معدنی کم نیاز آن دچار کمبود هستند . - 3 -
در نتیجه، چنین جیره هایی معمولاً با پیش مخلوط هاي مواد معدنی کم نیاز مکمل سازي می شوند. این سطوح احتیاجات مواد معدنی براي حداکثر افزایش وزن و عملکرد ضروري بوده، هر چند، فاکتورهایی مثل تغییرات محیطی و اثرات متقابل مواد مغذي مواد معدنی در تعیین احتیاجات مطرح نشده است . - 7 - در عمل، تولیدکنندگان خوراك دام، کارشناسان تغذیه و پرورش دهندگان دو تا ده برابر بیشتر از احتیاجات مواد مغذي تعیین شده را استفاده می کنند . - 6 - تحقیقات متعددي در خصوص پی آمد هاي حذف کوتاه مدت ویتامین و/ یا مواد معدنی کم نیاز از جیره هاي طیور منتشر شده است 2 - ، 3، 7، 8، 10، 13، . - 14 اجماع عمومی این بوده که امکان حذف مواد معدنی از جیره در داخل محدوده هاي زمانی معین بدون اثرات زیان آور وجود دارد. هدف این پژوهش تعیین اثر حذف مکمل پیش مخلوط مواد معدنی توصیه شده بر عملکرد جوجه هاي گوشتی در سه دوره پرورشی - آغازین، رشد و پایانی - بود.
مواد و روش ها
در این پژوهش از 480 قطعه جوجه گوشتی نر تجارتی راس 308 در قالب یک طرح بلوك هاي کامل تصادفی شامل 8 تیمار، 4 تکرار و 15 قطعه جوجه براي هر تکرار استفاده شد. میانگین وزن بین گروه ها و داخل گروه ها از نظر آماري اختلافی با یکدیگر نداشتند . جوجه ها در قفس هاي دسته جمعی بالاي سطح زمین - عدم دسترسی به بستر - به ابعاد 2 1 متر مربع نگهداري شدند. جوجه ها در هر سه دوره پرورشی - آغازین، رشد و پایانی - جیره هایی بر اساس توصیه انجمن تحقیقات ملی - 9 - دریافت نمودند. در مدت آزمایش آب و غذا به صورت آزاد در اختیار جوجه ها قرار گرفت. جیره هاي آزمایشی از سن 1 تا 49 روزگی به جوجه ها خورانده شد. در تمام جیره ها سطوح انرژي و پروتئین یکسان بود و فقط از نظر سطح مکمل معدنی اختلاف داشتند. ترکیب جیره هاي آزمایشی در انتهاي مقاله ارایه شده است - جدول . - 1 در سن 21 ، 42 و 49 روزگی، وزن گروهی هر یک از تکرارها و میزان مصرف خوراك آن ها تعیین گردید. ضرایب تبدیل غذایی هر یک از تکرارها و براي هر سه دوره پرورش محاسبه شدند. داده هاي به دست آمده با استفاده از نرم افزار - 11 - SAS مورد تجزیه و تحلیل آماري قرار گرفت و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه اي دانکن - 4 - در سطح معنی دار 5 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج اثر حذف مکمل مواد معدنی از جیره در طی دوره هاي مختلف پرورشی بر عملکرد جوجه هاي گوشتی در انتهاي مقاله ارایه شده است - جدول . - 2 نتایج نشان داد که حذف مکمل پیش مخلوط مواد معدنی از جیره طی دوره هاي آغازین، رشد و پایانی، مصرف خوراك را تحت تأثیر قرار نداد. در دوره هاي آغازین و رشد تفاوتی از نظر افزایش وزن بدن بین تیمارهاي آزمایشی مشاهده نشد، اما در دوره پایانی پرورش 42 - تا 49 روزگی - تیمار 8 که در کل دوره ي پرورش مکمل مواد معدنی مصرف نکرده و تیمار 5 که دو دوره ي آغازین و رشد 1 - تا 42 روزگی - مکمل مواد معدنی مصرف نکرده بود، افزایش وزنی کمتر از سایر تیمارها نشان دادند که از نظر آماري معنی دار بود . - P < 0/01 - در مورد ضریب تبدیل غذایی، تیمارهایی که در دوره ي آغازین مکمل مواد معدنی از جیره هایشان حذف شده بود - تیمارهاي 2، 5، 6 و - 8 ضریب تبدیل غذایی بالایی نسبت به تیمارهاي دریافت کننده جیره ي کامل - تیمارهاي 1، 3، 4 و - 7 داشتند . - P < 0/05 - همچنین در دوره ي رشد تیماري که مکمل مواد معدنی از جیره دوره هاي آغازین و رشد حذف شده بود - تیمار - 5
و تیماري که مکمل مواد معدنی از جیره تمام دوره هاي پرورش حذف شده بود - تیمار - 8، ضریب تبدیل غذایی بالایی نسبت به سایر تیمارها نشان دادند 0/05 - . - P < در دوره پایانی دو تیمار 5 - حذف مکمل مواد معدنی از جیره دوره آغازین و رشد - و 8 - حذف مکمل مواد معدنی از جیره تمام دوره هاي پرورش - ضریب تبدیل غذایی بالاتري نسبت به سایر تیمارها داشتند . - P < 0/01 - همان طور که در جدول پایین مشاهده می شود حذف مکمل مواد معدنی از ابتدا دوره پرورش و براي دوره هاي طولانی و متوالی - تیمار هاي 5 و - 8 افزایش وزن بدن را کاهش و ضریب تبدیل غذایی را در کل دوره ي پرورش افزایش داده است. حذف مکمل مواد معدنی طی دوره پایانی 42 - تا 49 روزگی - تأثیري مضري روي صفات عملکردي پرنده ها ندارد. البته دلیل این ادعا را می توان با داده هاي تیمار شاهد - تیمار - 1 و تیماري که مکمل مواد معدنی فقط از جیره دوره ي پایانی حذف شده بود - تیمار - 4 نشان داد. با توجه به داده هاي جدول 2، تیمارهایی که در دوره ي آغازین مکمل مواد معدنی از جیره هایشان حذف و در دوره ي رشد جیره حاوي مکمل مواد معدنی دریافت کرده اند - تیمار 2 و - 6 عملکرد مطلوبی نسبت به تیمار 2 - حذف مکمل مواد معدنی از جیره دوره رشد - و تیمار 5 - حذف مکمل مواد معدنی از جیره دوره هاي رشد و پایانی - داشتند.
بحث دیگري که وجود دارد، میزان مواد معدنی موجود در اجزاي جیره می باشد. همان طوري که می دانیم هر یک از اجزاي خوراکی جیره حاوي مقادیري مواد معدنی هستند که بخش قابل توجهی از نیاز جوجه هاي گوشتی به این مواد از طریق جیره فاقد مکمل تأمین می گردد. البته در این رابطه سه نکته وجود دارد: اول این که، قابلیت دسترسی مواد معدنی به شدت توسط اجزاي جیره تحت تأثیر قرار می گیرد. دوم این که، در برآورد نیازهاي حیوان پایین بودن قابلیت دسترسی مد نظر قرار گرفته است. براي مثال میزان واقعی منگنز مورد نیاز جوجه هاي گوشتی امروزي حدود 14 میلی گرم در کیلو گرم جیره است که با در نظر گرفتن آنتاگونیست هاي طبیعی موجود در خوراك مانند اسید فایتیک، فیبر و کلسیم، مقدار 60 میلی گرم در کیلو گرم به عنوان سطح مورد نیاز در نظر گرفته شده - 5 - که معادل سطح نیاز ذکر شده توسط جداول احتیاجات غذایی طیور است . - 9 -
سوم این که، میزان واقعی عناصر معدنی در مواد خوراکی یکی دیگر از این نکات است. براي مثال میزان سلنیوم در دو نمونه کنجاله سویاي مربوط به دو منطقه جغرافیایی مختلف 0/1 و 0/54 گزارش شده که تفاوتی بیش از پنج برابر را نشان می دهد . - 12 - در مجموع با توجه به نتایج حاصله به نظر می رسد حذف طولانی مدت و از ابتداي دوره پرورش تأثیر زیادي روي عملکرد جوجه هاي گوشتی در انتهاي دوره ي پرورش دارد، بنابراین حذف مکمل مواد معدنی براي مدت طولانی و از ابتداي دوره پرورش توصیه نمی شود. همچنین امکان حذف مکمل مواد معدنی طی دوره ي آغازین و پایانی، بدون تأثیر مضر روي عملکرد جوجه هاي گوشتی وجود دارد. از نتایج این آزمایش چنین استنباط می شود که افزودن مکمل مواد معدنی به جیره در دوره رشد براي حمایت از عملکرد جوجه هاي گوشتی کافی باشد.
