بخشی از مقاله
چکیده:
تحقیقی به منظور بررسی جبران کمبود گرده در فصل زمستان و تأثیرات آن بر افزایش جمعیت کلنیهای زنبورعسل در زنبورستان مرکز آموزش شهیددهقانپور شهرستان جیرفت درقالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و چهار تکرار که تیمارها شامل: تیمار( A کیک ذرت)، تیمارB (کیک سویا)، تیمار C (کیک مخمر نانوایی) و تیمار D یا همان گروه شاهد بودند، انجام شد. در طول آزمایش در دو مرحله 12 روزه میزان جمعیت نوزاد و بالغین اندازهگیری و ثبت شدند، نتایج بدست آمده در این آزمایش نشان داد که جیره گروه سوم بهترین خوشخوراکی را برای زنبوران داشته است. این گروه (کیک مخمر نانوایی) از نظر مصرف در رتبه اول بوده، جیره حاوی کیک ذرت از لحاظ مصرف کمتر از کیک مخمر نانوایی بوده اما تأثیر بهتری بر روی رشد کلنیها داشته است. در پایان دورهی آزمایش کلنیها ا زلحاظ جمعیت بالغین و نوزادان و همچنین عملکرد ملکه نسبت به گروه شاهد مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج نشان داد که جیره کیک ذرت با 877/31 دارای بیشترین تعداد نوزاد وشفیره و گروه شاهد با153/31 دارای کمترین تعداد نوزاد و شفیره بودند.
کلمات کلیدی: آرد ذرت، خوشخوراکی، زنبور عسل، مخمر نانوایی
مقدمه
امروزه زنبورداری به عنوان یکی از رشتههای دامداری در تمام کشورهای جهان به رسمیت شناخته شده است، رشتهای که بدون آن موفقیت در یک عده از رشتههای کشاورزی غیرممکناست. تقریباً در تولید بیشتر میوهها و بذرها وجود زنبور عسل برای گردهافشانی از واجبات کار است، زنبوران عسل با جمع آوری شهد و گرده از روی گلها به عنوان غذا باعث گرده افشانی آنها نیز میشوند، باغ سیبی که زنبور عسل بدان دسترسی نداشته باشد 5 تن محصول در هکتار میدهد و اگر در فصل شکوفه چند کندو در داخل آن قرار دهند محصولش از 50 تن در هکتار تجاوز میکند ]عبادی و همکاران، .[ 1387 آزمایشات انجام شده توسط شهرستانی در دشت گرگان نشان داد که بذر گل آفتابگردان بدون وجود زنبور عسل 70 درصد بی مغز و پوک بود، ولی با گذاشتن 3 کندوی پرجمعیت در هر هکتار مقدار پوکی آن کاهش یافت و 97 درصد دانههای آفتابگردان مغزدار بودهاند. این است شاهکار زنبورعسل در کمک به ازدیاد محصولات کشاورزی به همین دلیل هم در تمام کشورهای جهان همه فعالیت میکنند تا بر تعداد جمعیتها خصوصاً جمعیتهای قوی و فعال بیفزایند ]شهرستانی، .[1387 تحقیقات نشان داده ارزش اقتصادی گرده افشانی زنبورعسل در افزایش محصولات کشاورزی 69 تا 143 درصد در تولیدمحصولات سر درختی نقش مستقیم داشته است. در خصوص سهم زنبوران همین قدر میتوان گفت که یک سوم از غذای جمعیت بشری بصورت مستقیم و غیر مستقیم متعلق به این حشرات میباشد. گرده افشانی توسط زنبورعسل علاوه بر ازدیاد محصول، کیفیت محصول را نیز بالا برده و گاهی مانع ازآفت زدگی محصول میگردد، چرا که زنبورعسل خود حشره-ای پاک و تمیز است و هرگز به محیطهای آلوده نزدیک نمیشود، تا باعث انتقال آفات گردد. گرده افشانی توسط زنبور عسل باعث توسعه گیاهی، حفاظت از خاک، و جلوگیری از فرسایش آن میشود ]حسن زاده قورت تپه،.[1389 یکی از دلایل برتری و موفقیت بیشتر زنبور عسل نسبت به سایر حشرات گرده افشان در جمعیت زیاد کلنیهای زنبورعسل، شعاع پرواز آن، و وفاداری زنبورعسل به یک منطقه و یک گونه گیاه تا پایان گلدهی است. بنابراین با توجه به اهمیت این حشره در کشاورزی و غیره، تحقیقی به منظور افزایش جمعیت آن در زنبورستان مرکز آموزش شهید دهقان پور جیرفت صورت گرفت.
مواد و روش ها:
این تحقیق از بهمن ماه 1392 شروع و تا پایان خردادماه 1393 در زنبورستان مرکز آموزش جهاد کشاورزی شهید دهقانپور جیرفت انجام شد. برای انجام این تحقیق در نیمهی دوم بهمن ماه 1392 تعداد16 کلنی زنبورعسل که دارای شرایط مشابه و یکسانی بودند، انتخاب و در قالب یک طرح کاملا تصادفی به 4 گروه 4 تایی تقسیم شدند،گروه A همان گروه اول (کیک ذرت)، گروه B گروه دوم (کیک سویا)، گروه C گروه سوم (کیک مخمر نانوایی ) و گروه D یا گروه چهارم همان گروه شاهد. جیرههای غذایی مورد استفاده برای این گروهها عبارتند از: گروه اول :(A) آرد ذرت 100گرم + پودر شکر 300گرم + عسل رقیق شده + پودر مولتی ویتامین به همراه زرده تخم مرغ. گروه دوم :(B)آرد سویا 100گرم + پودر شکر 300گرم + عسل رقیق شده + روغن بابونه، گروه سوم(:(Cمخمر نانوایی 100 گرم + پودر شکر 300گرم + عسل رقیق شده +
اسانس آویشن، جیره غذایی گروه (4) یا گروه شاهد در شرایط کاملا طبیعی زندگی زنبور عسل یعنی پروتئین دستی تغذیه شده آن صفر. این جیرهها در چهار مرحله به فاصله یک هفته ازشروع آزمایش در اختیار کلنی قرارگرفتند، درهر مرحلهی آزمایش 400 گرم ازمواد ذکرشده را با هم مخلوط، با آب وعسل رقیق شده به صورت خمیر و یا کیک درآورده و کیک آماده شده را روی ورق مومی و بربالای قابهای کندو قرارداده شدند. درپایان هرهفته قبل از تغذیه مجدد باقیمانده خمیر را از روی قابها جمع آوری و وزن کشی شدند، تامقدارمصرف هریک ازکلنیها از خمیر محاسبه گردد.در طی مدت زمان تغذیه کلنیها با جیره های مذکور در فاصله 12 روز یکبار میزان جمعیت بالغین و نوزادان اعم از تخم، لارو و شفیره مورد بازدید وبررسی قرار میگرفت و تعداد سلولهای حاوی لارو و شفیره شمارش و ثبت گردید. جمعیت هرقاب که دوطرف آن از زنبور پوشیده شده بود حدود3000 عدد زنبور بالغ در نظر گرفته شد. برای اندازه گیری میزان نوزادان و ذخائر گرده و عسل هر کلنی،یک قاب خالی کندوی لانگستروت انتخاب و با استفاده از سیم مفتول به 24 قسمت مساوی تقسیم گردید، ( هرخانه آن 5×6 و به مساحت 30 سانتی مترمربع بود) ، هرکدام ازقابهای کندو را زیر این قاب سیمی گرفته و تعدادخانههای اشغال شده از فاکتورهای فوق را شمارش و در پایان دادههای بدست آمده را در قالب طرح کاملاً تصادفی و با نرمافزار SAS مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند، و مقایسه میانگینها بر اساس آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام شد.
