بخشی از مقاله
بررسی اثر اسید بوریک بر جوانهزنی و رشد لوله گرده برخی ژنوتیپهاي برتر گل محمدي در شرایط درون شیشه اي
چکیده:
در این پژوهش تاثیر غلظتهاي مختلف اسید بوریک( 50، 100، 150 و 200 پیپیام) در دو زمان 12)و 24 ساعت) در در دو ژنوتیپ گل محمدي (آذران و کاشان در قالب طرح کاملا تصادفی) بررسی شد. دانه گرده درمحیط کشت حاوي %15 ساکارز و %1 آگار کشت شدند.
فاکتورهاي جوانهزنی و طول لوله گرده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد تیمار 50 پیپیام اسید بوریک و شاهد به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را در جوانهزنی دانه گرده دارند. همچنین در زمان 24 ساعت بیشترین میزان جوانهزنی مشاهده شد. اثر متقابل زمان و غلظت بر جوانهزنی معنیدار شده اما بر طولو لوله گرده اثر نداشته تنها تحت تاثیر تیمار 200پیپیام اسید بوریک قرار گرفت.
واژههاي کلیدي: اسید بوریک، جوانهزنی، درون شیشهاي، رشد لوله گرده، گل محمدي.
مقدمه:
گیاهان جنس گل سرخ (Rosa) متعلق به خانوادهي گل سرخیان (Rosaceae) هستند که این خانواده داراي 200 گونه و بیش از 18000 رقم است. بخشی از آنها شاخه بریده، گلدانی، باغی و همچنین به خاطر داشتن گلبرگهاي متنوع، منبع طبیعی عطرها و طعم دهندهها بشمار آمده و داراي اهمیت اقتصادي هستند. یکی از مهمترین ارقام گل سرخ، گل محمدي((Rosa damascene Mill است ( Tabaei-Aghdaei et al., .(2007 ایجاد تنوع و تولید ارقام جدید از هدفهاي مهم اصلاحی است. جهت ایجاد تنوع نیاز به برنامه اصلاحی بوده که تولید دانه گرده یکی از مراحل مهم آن به شمار میرود که بایستی دانههاي گرده زنده باشند .(Voyiatzi, 1995) بیش از 50 گونهشدهرز، بومی ایران گزارش است که به عنوان یک مرکز ژرمپلاست براي گل سرخ مطرح است .(Sharafi, 2010) گل محمدي همانند سایر اعضاي خانواده گل سرخها داراي ناسازگاري گامتوفیتی است .(McClure et al., 2011) گرده افشانی انتقال دانه گرده توسط باد، حشرات و قطرات آب و یا به شکل مستقیم از پرچم یک گل به کلاله همان گل یا گل دیگر از همان گیاه یا گیاه دیگر است .(MacPhail and Kevan, 2009) دست یابی به گردههایی که جوانه زنی و رشد لوله گرده بیشتري دارند می تواند موجب کاهش خود ناسازگاري شود .(Brewbaker and Kwack, 1963)
دانههاي گرده گامتوفیتهایی هستند که در باروري و تولید نسل دخالت دارند. تشکیل لوله گرده یک مدل بینظیر براي مطالعه رشد و نمو میباشد .(Taylor and Hepler, 1997) بنابراین رویش و رشد دانه گرده ، یک موضوع مهم تحقیق در زمینه مورفولوژي، فیزیولوژي، بیوتکنولوژي، اکولوژي و زیست شناسی ملکولی است .(Pierson et al., 1996) طول لوله گرده در شرایط درون شیشه اي به مراتب کوتاهتر از حالت طبیعی آن است .(Stone et al., 2004) جهت آزمون دانه گرده در محیط درون شیشهاي از ساکارز، اسید بوریک و کلسیم استفاده شده است .(Marchant et al., 1992) بور در تشکیل کمپلکس قند- بورات جهت متابولسیم قند در دانه گرده، تولید مواد پکتینی براي دیواره سلولی لوله گردهي در حال رشد مورد نیاز است. بر اساس گزارش Lee و همکاران، نیاز دانه گرده جهت رشد و جوانهزنی تحت شرایط درون و برون شیشهاي به بور نشان داده شده است .(Lee et al., 2009) لازم به ذکر است که استاندارد کردن محیط کشت و شرایط محیطی به ویژه تنظیم دما براي جوانه زنی دانه گرده بسته به گونه و رقم متفاوت است .(Yates and Sparks , 1989) روشهاي متفاوت دیگري مانند TTC2، FCR3 و FDA4 براي تعیین زیوایی دانه گرده استفاده میشود .(Wronska-Pilarek and Tomlik- Wyremblewska, 2010) گل محمدي می تواند به عنوان یک گیاه زینتی مهم مطرح گردد و صفات مناسب آن مانند رنگ، عطر و مقاومت به خشکی به سایر گونه ها انتقال یافته و صفات نامناسب آن نیز با انجام دورگ گیري، اصلاح گردد. همان طور که در بالا اشاره شده است جهت انجام یک برنامه اصلاحی دانه گرده با کیفیت مطلوب، لازم است. از این رو به دست آوردن یک محیط کشت مناسب براي آزمون جوانه زنی ضروري میباشد.
مواد و روشها:
جمع آوري دانههاي گرده از گلهاي در حال باز شدن گل محمدي (Rosa damascene Mill) ژنوتیپهاي کاشان و آذران بین ساعات 10-8 صبح انجام گرفت. بساكها سریعا جدا شده و درون پتريدیشو منتقل شده در درون خشکانه حاوي سلیتاریکاژلی به مدت 72 ساعت در دماي اتاق قرار داده شد. محیط کشت مورد استفاده حاوي %15 ساکارز، %1 آگار و غلظتهاي 50، 100، 150 و 200 اسید بوریک بوده است .(Voyiatzi, 1995) هر تیمار با 5 تکرار انجام گرفت شمارش تیمارها بعد از 12 و 24 ساعت انجام گرفت. محیط کشت در ظرفهاي پتري با قطر 5 سانتی به میزان 5 سیسی توزیع شد و با قلموي اتوکلاو شده عمل کشت گرده صورت پذیرفت. پس از کشت، پتريدیشها درون فیتوتورن با دماي 23-21 درجه و رطوبت %70 قرار داده شدند. در زمانهاي مورد نظر از هر پتري 100 دانه گرده جهت تعیین درصد جوانه زنی و 50 دانه گرده جهت مشخص کردن رشد لولهي گرده انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. مشاهده جوانه زنی و رشد لولهي گرده با میکروسکوپ نوري المپیوس و عکس برداري با دوربین DP12 انجام گرفت. اندازه گیري طول لولههاي گرده با نرمافزار میکرومنجر 3,3 و تجزیه و تحلیل دادهها با Minitab انجام شد.
