بخشی از پاورپوینت
--- پاورپوینت شامل تصاویر میباشد ----
اسلاید 1 :
Protozoa پروتوزوآ یا تک یاخته:
بدوي ترين موجودات حيواني ، تك سلولي كه همه اعمال حیاتی مانند متابولیسم، تغذیه وتکثیر را به تنهایی و با تقسيمات مختلف انجام می دهند.
تک یاخته ها به اشکال گوناگون مانند گرد، آمیبی، بیضی، گلابی شکل، سوزنی، هلالی و دوکی مشاهده می شوند و از 1 تا 200 ميكرون متغيير هستند
به لحاظ ساختماني هر تك ياخته از دو قسمت تشكيل شده است : سيتوپلاسم و نوكلئوپلاسم( يا هسته )
سيتوپلاسم غالباً داراي لايه خارجي نازك و شفافي است تحت عنوان اكتوپلاسم و قسمت داخلي اش كه پر حجم ، دانه دار و نسبتاً پيچيده است ، اندوپلاسم گويند.
اكتوپلاسم ، حركت ، بلعيدن غذا ، تنفس و حفاظت از تك ياخته را به عهده دارد.
اندوپلاسم دانه دار هم در تغذيه و با وجود هسته در تكثير تك ياخته نقش دارد. افزون بر آن ممكن است داراي حفره تغذيه اي ، حفره جهت ذخائر غذايي ، اجسام خارجي ، حفرات انقباضي و در بعضي گونه ها اجسام كروماتوئيدي (chromatoidal bodies) نيز باشد. عمل حفرات انقباضي تنظيم فشار اسمزي و خارج كردن مواد زائد است.
اسلاید 2 :
حركت تك ياخته ها
اندامک های حرکتی:
الف) پای کاذب: به شکل زائده ای از غشا بوجود آمده و سیتوپلاسم به درون آن جاری می شود و تک یاخته را به حرکت در می آورد. این اندامک خاص آمیب هاست.
نكته: آمیبوئید ، شکلي از هر تک یاخته ای است که در مرحله ای از زندگی خود پای کاذب تولید می کند.
ب) تاژک: جسم شلاقی شکل است که از نقطه ای به نام بازال بادی یا بلفاروبلاست منشا می گیرد.
ج) مژه: شبیه تاژک است و از نقطه ای بنام بازال بادی منشا می گیرد. اندازه آن کوتاهترازتاژک است و معمولا” به تعداد فراوان در تمام سطح تک یاخته وجود دارند.
غشاء مواج Undolating membraneغشاء توري مانندي منشعب از اكتوپلاسم كه در اشكال تريپانوزومي ديده مي شود.
اسلاید 3 :
هسته به اشكال متعددي ديده مي شود، معروف ترين آنها شامل :
حبابی: در داخل حباب جسم متراکم و کوچکتری به نام کاریوزوم یا هستک وجود دارد مثل آمیبها.
متراکم: از ماده کروماتینی متراکم تشکیل شده است که به شکل توده ارغوانی مشاهده می شود. مثل هسته انگل های مالاریا
از نظر تعداد هم :
– در بعضی تک یاخته ها دو هسته وجود دارد. كه در بعضی دو هسته مشابه و یکسان دارند مانند ژیاردیا
– در تعدادي هم ٢ هسته دارند ولی از نظر شکل و عمل متفاوت هستند مثل مژه داران
–در مراحلی از زندگی تک یاخته ها ممکن است تعداد هسته ها زیاد شود، مثلا” تبدیل شدن به کیست
اسلاید :
توليد مثل تك ياختگان
تکثیر تك ياخته ها به دو روش جنسی و غیر جنسی انجام میشود.
در نوع جنسي روشهاي آميختگي ، سينگامي و اسپروگوني(به تک یاخته محصول این تقسیم مروزوئیت گفته میشود.) ديده مي شود.
در فرم تقسیم جنسی سینگامی که مترادف Gametogony یا Copulation می باشد.
، دو سلول نر و ماده به وجود می آید که سلول ماده را ماکروگامت و سلول نر را میکروگامت می گویند و از الحاق آنها سلول تخم بوجود می آید .
اسلاید 5 :
در خصوص آميختگي يا پدیده الحاق (Conjugation) :
–در مژه داران که دارای دوهسته بزرگ و کوچک هستند ، اتفاق مي افتد. هسته بزرگ در تغذیه و هسته کوچک در تکثیر نقش دارد.
–دو تک یاخته به هم متصل میشوند ، هسته بزرگ محو میشود
–هسته کوچک با روش میوزتقسیم میشود
–یکی ازهسته ها با هسته تک یاخته مقابل تعویض و ترکیب میشود
–هسته جدید تقسیم وهسته های کوچک وبزرگ تشکیل میشود
–دو تک یاخته از هم جدا میشوند
–این تقسیم هر ۴٠ نسل یک بار انجام می شود.
اسلاید 6 :
تقسيم غير جنسي
تقسيم دوتايي (Binary fission ):
يا تقسيم ساده تك ياخته به دو عدد ، يك روش تكثير معمولي است كه ابتدا هسته به روش ميتوز تقسيم شده( كاريوكينز) بعد سيتوپلاسم هم تقسيم مي شود (سيتوكينز) و دو عدد تك ياخته بدين صورت حاصل مي شود.
اين تقسيم يا در جهت طولي است ( در تاژكداران ديده مي شود ) و يا در جهت عرضي است مانند مژه داران
نكته : تقسيم چندتايي نوعي از تقسيم دوتايي است منتها با اين تفاوت ، قبل از تقسيم يك تك ياخته به دو تك ياخته كامل شود ، تقسيمات بيشتري انجام گرفته و بدين ترتيب مجموعه اي كروي و يا بشكه اي شكل (rosette) ايجاد مي شود. مانند انگل ليشمانيا كه در محيط كشت در بعضي موارد ايجاد روزت مي كند.
اسلاید 7 :
جوانه زدن :
–در این نوع تقسیم تک یاخته باید وارد سلول های هسته دار بدن میزبان شود (مثل ماکروفاژها و سایر سلول های دفاعی).
– درجوانه زدن خارجی در سطح تک یاخته جوانه ای ایجاد میشود که پس از رشد از سلول مادر جدا میشود.
–در جوانه زدن داخلی (آندودیوژنی endodiogeny ) در داخل سلول مادر دو سلول دختر ایجاد میشود . (تک یاخته توکسوپلاسما)
اسلاید 8 :
تقسيم غير جنسي شيزوگوني(schizogony) يا مروگوني(merogony):
در واقع يك نوع جوانه زدن چند تايي است . با اين تفاوت كه اين نوع جوانه زدن نه به بيرون كه در درون تك ياخته مادر اتفاق افتاده و هسته هاي تقسيم شده دختر بطرف محيط سلول والد حركت مي كنند. پس از مدتي سلولي مادر يا والد پاره شده و سلولهاي دختر يا مروزوئيت آزاد مي شوند و آنچه باقي مي ماند باقيمانده سيتوپلاسم و در انگلهاي مالاريا مواد زائد يا رنگ دانه انگل است.
تعداد مروزوئيتها حاصل از اين نوع تقسيم ممكن است از تا چندين هزار باشد.
شيزوگوني تنها در تك ياخته هاي شاخته آپي كمپلكسا و احتمالاً در شاخه ميكروسپورا انجام مي شود.
اسلاید 9 :
در چرخه زندگي دو فرم تروفوزوئيت و كيست ممكن است ،مشاهده شود.
تكثيرتك ياخته يصورت غيرجنسي (تقسيم دو تائي عرضي) وگاهي هم جنسي (كانژوگيشن)است كه روش اخير به صورت تقريبي هر 0 نسل يكبار اتفاق مي افتد
اكثر مژه داران زندگي آزاد داشته و تنها گونه هايي از جنس بالانتيديوم در دستگاه گوارش انواعي از بي مهرگان و مهره داران زندگي انگلي دارند. از بين آنها بالانتيديوم كلي داراي اهميت پزشكي در جوامع انساني مي باشد.
اسلاید 10 :
مورفولوژی تک یاخته ها
الف) فرم فعال یا تروفوزوئیت: دراین مرحله تک یاخته حرکت، تغذیه، تکثیر و احتمالا” حمله نموده و علائم ایجاد می کند.
ب) فرم مقاوم یا کیست: در شرایط نامساعد دیواره مقاومی از جنس سلولز، کیتین یا آهکی اطراف تک یاخته را می پوشاند. کیست نقش حفاظت، انتقال و تکثیر را در تک یاخته ها دارد.
