بخشی از پاورپوینت
--- پاورپوینت شامل تصاویر میباشد ----
اسلاید 1 :
در درس گذشته پی بردید که از میان سه سلسله تر ک تبار که بر ایران حکومت کردند، سلجوقیان هم به سبب تأثیری که در تحولات ایران و سایر سرزمی نهای اسلامی و هم به سبب وسعت قلمروشان، اهمیت بیشتری داشتند.
سلجوقیان تشکیلات اداری و حکومتی خود را براساس تشکیلاتی که از سامانیان و غزنویان به جای مانده بود،
پایه گذاری کردند. البته تشکیلات آن دوره ها نیز برگرفته از نظام اداری و حکومتی ایران باستان بود و در هر دوره تغییراتی نیزدر آن پدیدمی آمد.
اسلاید 2 :
در رأس حکومت سلجوقی، سلطان قرار داشت.
در آن دوره، خلیفه عباسی بیشتر ریاست معنوی و دینی داشت و
قدرت سیاسی و نظامی در اختیار سلاطین بود.
سلاطین سعی میکردند برای مشروعیت بخشیدن به
حکومت خود و جلب نظر مردم، خود را مطیع و پشتیبان
دستگاه خلافت نشان دهند. اگرچه شاهان در امور مختلف
با وزرا مشورت میکردند اما رأی و نظر آنها مافوق همه بود.
در این دوره نیز سلاطین با ظلم و خودکامگی
حکومت می کردند و منتقدان و مخالفان خود را به سختی
مجازات می کردند. سلاطین زندگی پرتجملی داشتند و
صاحب املاک و ثروت زیادی بودند.
وزیران: از مهم ترین مقا مهایی که در عهد سلجوقیان
وجود داشت، مقام وزارت بود. حکومت سلجوقی قدرت و
عظمت خود را با سیاست و کفایت وزیران ایرانی به دست
آورده بود.
سلجوقیان، مردمانی گله دار و بیابان گرد بودند که با
زور شمشیر، امور سیاسی و نظامی را در اختیار گرفتند، آنها
از شهرنشینی و کشورداری بی خبر بودند و برای اداره قلمروِ
پهناور خود ناگزیر شدند از وزیران ایرانی استفاده کنند.«عمیدالملک کُندری»وزیر سلطان طغرل نقشی مؤثردر موفقیت های این سلطان داشت.
اسلاید 3 :
«خواجه نظام الملک » وزير آلب ارسلان و ملکشاه نيز چنان قدرت و نفوذي داشت که کمتر کاري بدون صلاحديد ومشورت او انجام مي گرفت.
اين وزيران، نقش مهمي در اداره. حکومت سلجوقي داشتند و درنتيجه. تدبير و مديريت آنها، اوضاع اقتصادي و فرهنگي بهتر شد و کشاورزي، بازرگاني،
صنعت، هنر و معماري رشد زيادي کرد. يکي از وظايف مهم وزيران، تنظيم رابطه. سلطان با خليفه و ديگر فرمانروايان بود.
اسلاید 4 :
امور کشوری یعنی کارهای اداری، مالی، فرهنگی و مذهبی در تشکیلاتی که آنها را دیوان می نامیدند،
انجام می شد. در هر دیوان تعدادی از افراد زیر نظر رئیس دیوان، کار می کردند. تمامی دیوا ن ها و کارکنانآنها تحت ریاست و نظارت وزیر قرار داشتند.
مهم ترین دیوا نهای عصر سلجوقی عبارت بودند از:
1 دیوانِ استیفا به امور مالی حکومت رسیدگی م یکرد و مسئولیت محاسبه و دریافت مالیات هارا به عهده داشت.
2 دیوان رَسایل یا طُغرا که وظیفه آن دریافت، ارسال و ثبت نام هها و فرمان های حکومتی بود.
3 دیوان اِشراف، مسئولیت بازرسی و نظارت بر عملکرد وزیران، حاکمان ولایات، فرماندهان
سپاه و کارکنان دیوان ها را عهده دار بود.
4 دیوان عَرْضْ نیز به وضع نظامیان رسیدگی م یکرد و مسئولیت تهیه و تأمین تدارکات و تجهیزات
نظامی را به عهده داشت. آمار نظامیان در این دیوان ثبت می شد.
اسلاید 5 :
به طور کلی دوره سلجوقیان از نظر گسترش دانش و هنر و ادب از دور ههای برجسته تاریخ ایران محسوب می شود:
مدارس نظامیه: پس از ورود اسلام به ایران، کلا سهای درس نخست در مساجد تشکیل می شد. رفته رفته در برخی از شهرها مدرسه هایی ایجاد شد.
در دوران فرمانروایی سلجوقیان مدارس زیادی در ایران به وجود آمد.
خواجه نظام الملک مدارسی در شهرهای مختلف بنیان گذاشت که همگی آنها نظامیه خوانده می شدند و مه مترین آنها نظامیه های نیشابور، اصفهان و بغداد بودند.
او اموال و املاک زیادی را وقف این مدارس کرد. به مدرسان، مدیران و کارکنان
نظامیه ها، حقوق پرداخت می شد. این مدارس، مقررات خاصی داشتند و استادان و شاگردان با دقت خاصی گزینش می شدندو رقابت شدیدی برای رسیدن به مقام استادی در این مدارس وجود داشت.
امام محمد غزالی، عاِلم بزرگ ایرانی از استادان نظامیه بود. همچنین سعدی، شاعر معروف نیز ازدانش آموختگان مدارس نظامیه بود.
اسلاید 6 :
سایر وزیران و دیگرشخصیت های سیاسی و مذهبی نیز اقدام به تأسیس مدرسه کردند، به گونه ای که بیشتر شهرهای ایران دارای مدرسه شدند. در آن زماندر شهرهای خراسان بیش از سایرمناطق ایران مدرسه وجود داشت؛ به طوری که در آستانه هجوم مغول ها، خراسان بزرگ ترین مرکز علمی،ادبی و مذهبی ایران بود.
اسلاید 7 :
گسترش زبان وادب فارسی: در دوران غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان نیز زبان و ادب فارسی مورد توجه
و حمایت قرار گرفت و روز به روز علاقه به گسترش این زبان بیشتر شد. لشکرکشی های محمود غزنوی و جانشینانش به هندوستان، موجب رواج زبان فارسی در آن دیار شد. سلجوقیان نیز با توسعه قلمرو خود به سمت غرب، زبان فارسی را درآسیای صغیر رواج دادند.
ناگفته نماند در قرن های پنجم و ششم هجری، زبان ترکی که زبان فرمانروایان بود، نیز در ایران رواج پیدا کرد و برخی
از واژ ههای آن به زبان فارسی راه یافت.
اسلاید 8 :
در دوره سلجوقی به سبب آرامش و رونق بازرگانی، شهر و شهرنشینی گسترش یافت؛
به طوری که در آن دوره شهرهای بزرگ و پرجمعیتی به وجود آمدند.
ری، نیشابور و اصفهان که پایتخت های سلجوقیان بودند از شهرهای مهم و آباد آن دوره محسوب
می شدند.
معماران ایرانی در دوره سلجوقیان، بناهای زیبایی در ایران ساختند و معماری به اوج شکوفایی خود رسید.
در ساختن مساجد ایرانی، ابتکار خاصی به کار رفت و حیاط و چهار ایوان اطراف آن معمول گردید. در ساختن انواع گنبدها، بر جها و منار هها، کاروانسراها و مدارس نیز الگوهای جدیدی در معماری به کار گرفته شد.
در قر نهای پنجم تا هفتم هجری، «آجرکاری » و «کاشی کاری » در بناها به اوج زیبایی و شکوفایی رسید. کاشی کاری ازابتکارات مهم معماران ایرانی برای تزئین بناها بود.
اسلاید 9 :
ساختن ظروف سفالین لعاب دار و بدون لعاب و ظروف زرین فام یا طلایی که با نقش و نگار های مختلف تزئین شده، از
جلوه های مهم هنر دوره سلجوقی بود. در این دوره فلزکاری نیز رونق داشت. همچنین خوشنویسی، تذهیب٭ و ساختن جلدکتاب از چرم و نق شانداختن بر روی آن نیز گسترش یافته بود.
