دانلود مقاله آسم یا تنگی نفس

بخشی از مقاله

آسم يا تنگي نفس

کلمه آسم ASTHMA از زبان يوناني گرفته شده که معني آن تنگي نفس است. آسم يک بيماري مزمن است که در آن تنگي نفس به علت ورم لوله هاي تنفسي به وجود مي آيد و اگر اين ورم درمان شود تنگي نفس هم از بين مي رود. يکي از دلايل ورم، در افراد مبتلا به آسم، آلرژي است.
اثر داروهاي ضد آسمي موقعي مؤثر است كه دارو به طريق كامل وارد ريه شود. براي انجام اين كار و جلوگيري از هدر رفتن دارو در هوا از اتاقكي استفاده مي‏ شود كه اول دارو را در خود ذخيره مي‏ كند و مريض با استفاده از آن مي‏ تواند از هدر رفتن دارو جلوگيري كند.

درمان ( کنترل ) آسم به وسيله دو گروه دارو انجام مي شود:
- داروهاي موضعي (گشاد کننده هاي لوله هاي تنفسي) مانند سالبوتامول
- داروهاي ضد ورم مانند کورتون ها
براي درمان آسم، سازمان بهداشت جهاني اين بيماري را به چهار طبقه دسته بندي کرده است:

طبقه بندي آسم قبل از درمان براساس علائم و 1FEV:
1 - خفيف موعدي
2 - هميشگي خفيف
3 -هميشگي متوسط
4 -هميشگي وخيم

اولين قدم تشخيص آسم است و آن را از دو طريق بايد شناسايي کرد:
1 -علائم: تنگي نفس، سرفه
2 -اسپيرومتري: اگر 1FEV زير حد نرمال باشد و بعد از استنشاق سالبوتامول به حد نرمال برگردد.
البته در مواردي مانند آسم خفيف که امکان شهود و اثبات اين دو طريق امکان نداشته باشد بايد از تست با متاکولين استفاده کرد.

سنجش تنفس SPIROMETRY
آسم يك بيماري مزمن برونش ها (لوله‏هاي هوايي) است كه علت آن ورم ديواره‏هاي اين لوله‏ها است.
اين ورم باعث تنگي تنفس (بازدم) و سرفه و حالت گرفتگي قفسه سينه مي شود.
به موجب مطالب فوق، يكي از عناصر اصلي براي تشخيص آسم، وجود تنگي لوله‏ هاي هوايي موقع بازدم است.
به همين علت يكي از مهمترين آزمايش ها براي پزشك سنجش تنفس (اسپيرومتري) است كه از طريق آن مي‏ توان آسم را تشخيص داد و كنترل درمان را از طريق آن پيگيري كرد.

SPIROMETRY چيست؟
SPIROMETRY آزمايش بدون درد و NON INVASIVE است كه با آن مي‏ توان تنفس يك فرد را اندازه گيري نمود (حجم تنفسي). اسپرومتري در سال 1946 در انگليس اختراع شد .
براي بهتر فهميدن اسپرومتري، مفيد است تعريفي از تنفس بكنيم:

تنفس چيست؟
تنفس عملي است که به طريق آن اکسيژن از اتمسفر بيرون به نايژک ها منتقل مي شوند و بالعکس دي اکسيدکربن از نايژک ها به بيرون فرستاده مي شوند.
تنفس از دو فاز تشكيل شده است. يك دم و ديگري بازدم، و در طي هر فاز، دم مقدار ثابتي
هوا وارد شش ها مي شود و همانقدر هم در بازدم خارج مي‏ شود.
آسم يک بيماري مزمن است که در آن تنگي نفس به علت ورم لوله هاي تنفسي به وجود مي آيد و اگر اين ورم درمان شود تنگي نفس هم از بين مي رود.
تركيب هواي وارد شده با هواي خارج شده تفاوت دارد، «هواي دم» غني از اكسيژن و فقير از دي‏ اكسيد كربن است در حالي كه «هواي بازدم» برعكس، غني از دي ‏اكسيدكربن و فقير از اكسيژن است.

در شش ها هميشه مقدار هواي ثابتي در پايان هر بازدم باقي مي ماند که به آن «حجم باقي مانده» مي گويند.

آيا اين آزمايش بايد در شرايط خاصي بايد انجام گيرد؟
اين آزمايش مي‏ تواند در تمام طول روز انجام شود. مهم اين است كه اگر مريض تا به حال اين آزمايش را انجام نداده است بايد از استعمال داروهاي (بتا ادرژرنيک ) که برونش ها را گشاد مي کنند خودداري كند.

طريقه هاي استعمال داروهاي آسمي
استعمال داروهاي ضد آسم از طريق استنشاق به نظر يك عمل خيلي ساده مي‏ رسد ولي در حقيقت چنين نيست.
در برخي از موارد كه وضعيت مريض حاد مي ‏شود بدون اين كه دليل منطقي داشته باشد، احتمال اين كه داروها به طريق صحيح استعمال نشده باشد وجود دارد، به اين معني كه يا دستور پزشك به طور درست انجام نشده است (تعداد گرفتن دارو در روز) يا اين كه دارو به درستي وارد بدن نشده است. اين گونه اشتباهات در خيلي از موارد موجب حاد شدن مريضي و خطرناك‏ شدن آن مي شود. براي همين خيلي مهم است كه مريض تعليم داده شود تا داروهاي آسمي را بشناسد و طريقه درست گرفتن دارو را ياد بگيرد.
براي اين كه داروهاي آسم بتوانند به محل برونش ها برسند از وسائلي استفاده مي شود كه شناختن آن مهم است. در اينجا سعي مي ‏شود در مورد تعداد اين دستگاه ها و طريقه استعمال از آن اطلاعات كافي داده شود.

داروهاي آسم و طريقه استعمال آنها
کنترل آسم زياد آسان نيست بلكه احتياج مداوم به درمان صحيح دارد كه ممكن است سال ها طول بکشد و حتي در برخي از موارد تمام عمر به درازا مي‏ كشد.
براي اين بيماري درمان هايي وجود دارد كه با وجود اين كه علاج بخش قطعي نيستند ، باعث مي ‏شوند در اغلب موارد بيماري تحت كنترل درآيد و بيمار از يك زندگي عادي برخوردار شود.
در اين ميان مسئله چگونگي استفاده صحيح از داروهاي مختلف براي آسم مهم است.
موفقيت درمان آسم رابطه مستقيم با پذيرش دارو و عمل صحيح به توصيه‏هاي پزشك دارد.

پس بنابراين هرچه دارو صحيح‏ تر مصرف شود اثر آن بيشتر است و نياز مريض به پزشك و درمان آن كمتر مي ‏شود.
داروهاي ضد آسم بسيار و گوناگون هستند و براي استفاده از هر كدام آنها بايد كاركرد آنها را شناخت. برخي از بيماران بايد از دو دارو يا بيشتر استفاده كنند و ممكن است دستگاه ها با هم فرق كنند و اين ممكن است بيمار را كمي سردرگم كند؛ به علاوه اين كه اين داروها بايد در طول روز به طور مرتب مصرف شوند.

استفاده از اتاقك‏ها در اسپري
اثر داروهاي ضد آسمي موقعي مؤثر است كه دارو به طريق كامل وارد ريه شود. براي انجام اين كار و جلوگيري از هدر رفتن دارو در هوا از اتاقكي استفاده مي‏ شود كه اول دارو را در خود ذخيره مي‏ كند و مريض با استفاده از آن مي‏ تواند از هدر رفتن دارو جلوگيري كند.
استفاده از اين اتاقك ها خيلي ساده است. براي بيماران مسن كه نمي ‏توانند خوب از اسپري استفاده كنند اتاقك هاي بزرگتر بهتر است. چون ذرات دارو در آن كوچكتر و مقاومت هوا نيز در آن كمتر مي ‏شود و اين به رسيدن دارو در نايژه‏هاي كوچك هوايي خيلي كمك مي‏ كند.

راه هاي درمان آسم
راه هاي درمان بيماري آسم کدام است؟
درمان اين بيمار، دو اصل مهم دارد:
الف) فرد مبتلا بايد بداند که آسم، يک بيماري مزمن است و ممکن است در طي زندگي او، به طور متناوب تشديد شود و نياز به درمان طولاني مدت داشته باشد، ولي خوشبختانه بيماري کاملاً قابل کنترل است.
ب) مساله بعدي اين است که اين بيماري صد در صد قابل درمان نيست، ولي قابل کنترل است و اگر کنترل نشود و درمان جدي گرفته نشود، مي تواند خطرناک و حتي کشنده باشد. اما اگر بيمار به پزشک خود اعتماد کند و دايم با پزشک در ارتباط باشد و بيماري خود را قبول کند و از آن نترسد (با توجه به اين بيماري حدود 10 درصد کل افراد جامعه را در برگرفته است)، کاملاً کنترل مي شود.

راه هاي درمان، بر سه اصل استوار مي باشد:
اول اينکه آسم و علت هاي ديگري که باعث تشديد آن مي شوند، به درستي توسط پزشک تشخيص داده شوند. چه بسا فردي، سال ها با تشخيص آسم تحت درمان قرار مي گيرد و بعداً پزشک متوجه مي شود که بيمار داروي نامناسبي مانند پروپروانولول يا ايندرال مصرف مي کرده که اين داروها، باعث تشديد بيماري آسم مي شوند و يا علت ديگري مانند ريفلاکس معده (ترش کردن غذا) وجود دارد.
مساله بعدي سينوزيت مي باشد. بيمار بايد حتماً از علايم سينوزيت آگاه باشد و در صورت وجود ترشحات پشت حلق، به پزشک خود گزارش دهد تا پزشک نسبت به درمان آن اقدام کند.
سومين مساله تماس با مواد حساسيت زا مي باشد، مثل تماس با پرندگان، ادرار و مدفوع حيوانات، گرده هاي گل ها و گل کاري.
مسايل غير ريوي هم مي توانند باعث تنگي ريوي و بروز علايمي شبيه آسم شوند مانند نارسايي قلبي. حتي کم خوني مي تواند باعث تنگي نفس شود که بايد با علايم آسم افتراق داده شود.

در درمان هاي غير دارويي حذف آلرژن ها در مواقع لازم به نفع بيمار مي باشد و اگر بيماران بتوانند از محل آلوده به يک محل سالم نقل مکان کنند، بسيار خوب است.
مساله بعدي تغذيه مي باشد، البته توصيه خاصي در مورد هيچ غذايي از طرف پزشک داده نمي شود و فقط عنوان مي شود که وقتي با مصرف هر غذايي احساس مي شود که مشکل تشديد مي گردد بايد از برنامه غذايي حذف شود در نتيجه غذاهايي را که ايجاد حساسيت مي کنند نبايد مصرف کرد مانند انواع فلفل، زعفران، کرفس، انگور و خربزه.

در درمان دارويي، داروها را به دو گروه عمده تقسيم بندي مي کند: گروه اول داروهايي هستند که موقع حمله ي آسم بايد مصرف شوند، مثل اسپري سالبوتامول که به وسيله آن بايستي سريعاً برونش باز شود.
توصيه مي شود که هر بيماري هميشه اسپري سالبوتامول را همراه داشته باشد و بهتر است با وسايل کمک اسپري مصرف شوند و چنانچه مشکل بيمار با اسپري برطرف نشود، حتماً به بيمارستان مراجعه کند.

گروه دوم داروهايي هستند که باعث جلوگيري از حمله آسم مي شوند، مانند داروهاي کورتون، انوع داروهاي خوراکي گشاد کننده برونش و اسپري هاي ترکيبي که اگر درست مصرف شوند، کم عارضه ترين انواع داروها مي باشند.
در مورد اسپري بايد گفت که انواع اسپري به هيچ عنوان باعث عادت کردن نمي شود، ولي حتماً بايد به صورت صحيح استفاده شوند.

عدم درمان به موقع بيماري آسم، چه عواقبي ممکن است داشته باشد؟
عدم درمان به موقع نه تنها باعث مي شود که شخص معضلات اجتماعي پيدا کند، بلکه شخصيت اجتماعي بيمار نيز تحت تأثير قرار مي گيرد و ضربه روحي بزرگي به بيمار وارد مي شود. اين بيماري باعث مي شود فرد از کارش غيبت کند و از نظر اقتصادي نيز دچار مشکل شود.
آسم مي تواند به قلب و عروق فشار بياورد و باعث اختلالات قلبي و عروقي شود و فرد را از نظر يادگيري نيز تحت تأثير قرار دهد.

توصيه کلي شما به افراد سالم و افراد مبتلا به بيماري آسم کدام است؟
بايد سعي کنند که در معرض عفونت هاي ويروسي قرار نگيرند (يکي از راه هاي مقابله با عفونت ها، استفاده از واکسن آنفلوآنزاست که بايستي در دوران کودکي تزريق شود). از تماس با آلرژن ها و مواد محرک و آلاينده ها که زمينه حساسيت را ايجاد مي کنند پرهيز کنند.
تنگي نفس را جدي بگيرند و از مصرف دخانيات و الکل پرهيز کنند و با توجه به اين که اگر درمان آسم جدي گرفته شود، بيماري قابل کنترل است، با مشاهده اولين علايم آسم به پزشک مراجعه کنند و نسبت به درمان مناسب اقدام نمايند.
توصيه مي شود که حتماً درمان را به طور مرتب ادامه دهند و چنانچه دارويي توسط پزشک تجويز شد، به موقع آن را مصرف کنند.

تأثير نماز بر بيماري آسم

آسم يكي از شايع ترين بيماري هاي انسان است ، به طوري كه شيوع آن در طب اطفال ، 5 تا 10 درصد كل كودكان تخمين زده مي شود؛ و اين بيماري در بسياري از آنها تا بزرگسالي نيز ادامه پيدا مي كند. بدين ترتيب كمتر كسي است كه در دوران زندگي خود با بيماران مبتلا به آسم ، برخورد نكند و شاهد مشكلات مختلف آنان از جمله تنگي نفس ، سرفه مداوم ، خس خس سينه و ... كه گاهي به صورت حمله هاي شديد بيماري تظاهر مي كنند نباشد.
تلقين سازنده و زندگي بخش توأم با نماز ، گهگاه باعث تسكين آسم يا پيشگيري از بروز حملات آن مي شوند.
مطالعات علمي جديد بر گروه هاي سني مختلف مبتلا به آسم ، نشان دهنده آن است كه در ايجاد بيماري آسم ، سه عامل برجسته ، مهمترين نقش را ايفا مي كنند ، اين سه عامل عبارت اند از :
1- ميكروب هايي كه وارد دستگاه تنفسي انسان مي شوند ( عفونت ها )
2- عوامل حساسيت زا ، از جمله گرد و غبار ، دود سيگار ، گرده گياهان که ممكن است اين عوامل در مورد اشخاص مختلف متفاوت باشند.
3- مسائل رواني از جمله اضطراب ، عصبانيت ، غم و شادي ، تحقير، خنده و حتي انتظار خوشايند شركت در يك محفل اجتماعي مطلوب و به طور كلي استرس هاي حاد و مزمن .
اما نقش عوامل رواني از ديدگاه ديگري نيز، توجه پزشكان را به خود ، جلب نموده است و آن تأثير تلقين بر آسم است ، چرا كه در برخي از موارد، تلقين مي تواند موجب تسكين حمله هاي آسم شود : يك مثال مشهور در اين مورد ، مربوط به پزشكي است كه مبتلا به آسم بود و براي گذراندن تعطيلات آخر هفته ، به هتل دور افتاده اي، در يك منطقه ييلاقي رفته بود ، در نيمه هاي شب او با يك حمله شديد آسم از خواب بيدار شد و كورمال كورمال به جستجوي كليد برق برآمد و وقتي از پيدا كردن آن عاجز شد ، نااميد كفش خود را برداشت و قصد پنجره را كرد و وقتي وجود شيشه اي را احساس كرد ، آن را شكست و نفس هاي عميقي كشيد و حمله آسمي او متوقف شد و شب آرامي را گذراند. ولي صبح روز بعد ، او با حيرت زياد دريافت كه به جاي
پنجره، آينه را شكسته است !

با توجه به اين قبيل شواهد مي توان آسم را نيز جزو بيماري هاي مورد بحث در طب روان تني، به شمار آورد و نتيجه گرفت كه چنانچه بيماران احساس امنيت رواني داشته باشند، قدم بزرگي در تسكين بيماري آنها برداشته شده است.
همچنين عفونت ها كه خود يكي از عوامل برانگيزنده آسم مي باشند به وسيله شستشوي مجراي تنفس در وضو تا حدي قابل كنترل هستند . اين نكته را مي توان در مورد ساير عوامل حساسيت زا ، مثل گرد و خاك و گرده گياهان ( يعني دومين عامل برانگيزنده آسم ) نيز به نحوي صادق دانست. اما آنچه كه در مورد تأثير نماز بر آسم، غير قابل انكار است، تأثير تنش زايي نماز و احساس امنيت رواني عميقي است كه بر اثر آن حاصل مي شود و بي شك اثر التيام بخش بزرگي بر بروز سومين گروه از عوامل برانگيزنده آسم ، يعني عوامل رواني مي گذارد. به خصوص كه تلقين سازنده و زندگي بخش توأم با نماز ، گهگاه باعث تسكين آسم يا پيشگيري از بروز حملات آن مي شوند .

ضمناً ديدگاه ويژه نمازگزار به زندگي در دنيا و ثبات شخصيت او باعث مي شود كه نمازگزار در مقابل افت و خيزهاي غير منتظره زندگي ، نه چندان شاد و نه چندان غمگين شود ، و در نتيجه به حذف آن گروه از تغييرات هيجاني كه مسبب تشديد آسم هستند ، از زندگي خود بپردازد.

آسم در کودکان

آسم يك بيماري حساسيتي ( آلرژيك ) است كه مجاري هوايي ( برونش ها ) را درگير مي
كند. وقتي واكنش هاي حساسيتي اتفاق مي افتند، برونش ها منقبض و تنگ شده توسط ترشحات مخاطي مسدود مي شوند. اين پديده ، تنفس را دچار مشكل مي كند. حمله آسم مي تواند براي يك كودك بسيار ترسناك باشد ؛ زيرا احساس خفگي كه در جريان حمله آسم اتفاق مي افتد مي تواند سبب وحشت كودك شود و اين مسئله تنفس را مشكل تر مي سازد. عامل ايجاد حساسيت مي تواند گرده گل يا گرد و غبار باشد. فشارهاي رواني و عاطفي و ورزش نيز مي توانند سبب بروز حمله شوند.
آسم معمولاً زير دو سالگي ديده نمي شود. اين بيماري تمايل به تكرار شدن در نسلهاي بعد وافراد خانواده دارد و متأسفانه اغلب همراه با ساير اختلالات حساسيتي مانند اگزما و تب يونجه است . به هر حال با بزرگترشدن كودك بيماري وي تخفيف مي يابد.
در بسياري از كودكان زير يك سال خس خس سينه به علت برونشيوليت است كه سبب التهاب مجاري هوايي كوچك مي شود. اين كودكان الزاماً مبتلا به آسم نيستند و به تدريج كه بزرگتر مي شوند و مجاري هوايي آنها عريض تر مي گردد، خس خس سينه نيز برطرف مي شود. دراغلب موارد علت خس خس سينه عفونت است نه حساسيت .
هر چند حملات آسم ترسناك و نگران كننده هستند ، اما با درمان و توصيه هاي پزشكي رفع شده وعارضه اي برجا نمي گذارند.

علائم احتمالي:
- تنفس مشكل : بازدم مشكل شده وممكن است درهنگام دم عضلات شكم به داخل كشيده شوند؛
- احساس خفگي،
- خس خس سينه ؛
- سرفه طولاني مدت؛
- كبود شدن لبها ( سيانوز) كه به علت كمبود اكسيژن رخ مي دهد.

نخستين اقداماتي كه مي توانيد انجام دهيد:
1- در صورت بروز حمله آسم بلافاصله با پزشك خود تماس بگيريد ؛
2- اگر حمله هنگامي اتفاق بيفتد كه كودك در رختخواب است ، او را بلند كرده و زير سرش را با چند بالش بالا بياوريد. مي توانيد كودك را روي يك صندلي نشانده و از جلو او را به لبه ميز تكيه بدهيد. اين كار به كودك كمك مي كند تا عمل بازدم را راحت ترانجام دهد؛
3- سعي كنيد آرامش خود را حفظ كنيد زيرا اضطراب شما تنها وضعيت كودك را بدتر مي
كند.
4- هنگامي كه منتظر پزشك هستيد سعي كنيد توجه كودك را از حمله آسم به چيز ديگري معطوف كنيد تا كودك مشكل خود را فراموش كرده و به آن فكرنكند.