بخشی از مقاله
آسم و ورزش
آسم يکي از شايع ترين بيماريهاي تنفسي است که در حدود 10% از کودکان دانش آموز در اغلب کشورها به آن مبتلا مي باشند.
ميزان بروز بيماري در بين کودکان بيشتر و در پسران شايعتر از دختران است.
از ويژگي اين بيماري افزايش حساسيت پاسخ دهي مجراي تنفسي ناي و ريه ها به محرکهاي گوناگون است و با تنگي قابل توجه راههاي هوايي که شدت آن به طور خود به خودي و يا در نتيجه درمان تغيير مي کند،شناخته مي شود. افراد آسمي سيستم تنفسي بسيار حساسي دارند که نسبت به مواد شايع در محيط و ديگر عوامل زمينه ساز واکنش نشان مي دهد و موادي از قبيل عفونت ، گرده و غبار ، آلوده کننده هاي هوا و يا آلرژي به گرده گياهان ، موي حيوانات.
آسم ناشي از ورزش
يکي از انواع آسم ، آسم ناشي از ورزش است که با افزايش فعاليت جسماني ايجاد مي شود. تا کنون علت آسم ناشي از ورزش شناخته نشده است و بهترين دليل براي آن آزاد شدن مواد تنگ کننده برونشي و ريوي است که باعث بروز آسم ورزشي يا (EIA) مي شود.
ارزش و اهميت تمرين هاي ورزشي
جوانان و کودکاني که پس از فعاليتهاي ورزشي آسم ورزشي (EIA) را تجربه مي کنند ممکن است از فعاليتهاي شديد پرهيز کنند و بدين علت اين کودکان ممکن است از آمادگي بدني پايين تر، شکل جسماني ضعيف ، بد شکلي قفسه سينه و فقدان مهارتهاي حرکتي دشاته باشند و همچنين ممکن است به علت تصور بدي که از خودشان دارند دچار مشکلات رواني شوند.اين افراد ممکن است به دليل عدم توانايي،مشارکت در فعاليتهايي که توسط افراد هم سن و سال انجام مي شود، دچار مشکلات اجتماعي و هيجاني شوند.
درمان آسم ناشي از ورزش و فعاليت
جهت کاهش و کم کردن ميزان بروز و شدت آسم ورزشي راههاي مختلفي وجو دارد از قبيل مصرف انواعي از داروها که اغلب افراد آسمي بايد قبل از انجام فعاليتهاي جسماني از آنها استفاده کنند.
ورزشهاي توصيه شده به افراد مبتلا به آسم
افراد آسمي با استفاده از دارو قبل از ورزش مي توانند همانند افراد غير آسمي ورزش کنند. برنامه هاي تمريني سطح بالا در يک ورزش خاص براي افراد آسمي و غيرآسمي مشابه است ، تنها يک برنامه هوازي عمومي بايد به آن اضافه شود.
تمرينات هوازي
پس از گرم کردن ملايم ، تمرين بايد با شدت کم آغاز شده و بتدريج با بهبود آمادگي هوازي افزايش يابد.
هدف تحريک و استرس وارد کردن بر سيستم بدون ايجاد فشار بر آن است.بااستفاده از تمريناتي از قبيل قدم زدن ، بالا و پايين پريدن ، دويدن ، دوچرخه سواري و فع
اليتها و بازيهاي استقامتي متنوع مي توان به اين مهم رسيد.شدت تمرينات بايد حدود 65% تا 90% حداکثر سرعت ضربان قلب باشد.
روش محاسبه حداکثر ضربان قلب :
حداکثر سرعت ضربان=سن-220
فشار تمرين
برنامه بايد با پياده روي شروع شود و عضلات را براي تمرينات شديدتر آينده آماده مي کند. در ابتدا پياده روي بالا و پايين پريدن ، سپس تمرينهاي با شدت بيشتر که مدت آن 10 تا 30 ثانيه با استراحت 30 تا 90 ثانيه ادامه مي يابد.
نوع تمرينات
شرکت منظم يا متناوب در برنامه هاي بدني به علاقه فرد بستگي دارد.اما بهتر است افراد آسمي را به فعاليتهاي هوازي تشويق کنيم ( بايد به سيستم قلبي تنفسي استرس تحريک وارد شود.) در صورت امکان بايد در دوران کودکي آموزش شنا ببيند ، شنا نه تنها اثر آسم زاي کمتري دارد بلکه اثر بسيار مثبتي بر افزايش حجم قلب و ريه دارد.
چه زماني بايد از انجام ورزش پرهيز کرد و يا آن را کاهش داد؟
اگر افراد آسمي قبل از تمرين دارو مصرف مي کنند ولي هنوز علائم تنگي نفس را داشته باشد.نبايد تمرينهاي شديد انجام دهند. اگر چه بعضي از افراد آسمي متوجه شده اند که تمرين باعث گشاد شدن راههاي تنفسي و بهبود تنفس مي شود ، اما در اغلب موارد تنگي برونشي بيشتر مي شود شايان ذکر است که
کودکان آسمي بايد از کلاسهاي ورزشي معاف شوند.
افراد آسمي در صورت ايجاد (EIA) در حين فعاليت بايد مشارکت در بازي و تمرين شديد را کاهش دهند.
سردکردن
در پايان هر دوره تمريني بايد يک بخش برگشت به حال اوليه دنبال شود اين حالت مي تواند با انجام فعاليتهاي ريتميک ملايم پياده روي تا بازگشت ضربان قلب به 20 ضربه بالاتر از سطح استراحت ادامه يابد .
سرد کردن شامل تکرار تمرينهاي کششي که در گرم کردن انجام شده است، مي باشد.
نتيجه گيري
پاسخ افراد آسمي به ورزش از شخصي به شخص ديگر در زمانهاي مختلف متفاوت است ، ولي به عنوان يک قاعده کلي ، افراد آسمي بايد در تمرينهاي منظم و برنامه ورزشي با حداقل محدوديت شرکت کنند.
موفقيت آسمي ها در بالاترين سطوح ورزشي شاهدي بر فوايد تمرين ها در غلبه بر ناتواني آنها و تحريکي براي ديگران جهت پيش بيني فعاليتهاي جسماني و ورزشي در برنامه روزانه خود مي باشد.
پیش زمینه
آسم بیماری با منشاء آلرژیک است که شیوع آن در حال افزایش است. آسم خود را با حملات دوره ای و در نتیجه محرکهای مختلف نشان می دهد. آسم ورزشی به ایجاد تنگی نفس و مشکلات تنفسی در زمینه انجام ورزش های هوازی اطلاق می گردد. آسم ورزشی می تواند علائمی خفیف و ملایم یا در آنسوی طیف علائم بسیار شدید و تهدید کننده حیات داشته باشد.
بروز علائم آسم بدنبال ورزش دو مرحله زودرس و دیررس دارد. در مرحله زودرس که حدود 5/0 تا یک ساعت بعد از شروع ورزش رخ می دهد علائم عبارتند از تنگی تنفس, سرفه, کهیر و خس خس و گاهی افت فشار خون ( سیاهی رفتن چشمها ) . در مرحله دیررس که چند ساعت بعد ایجاد می شود فرد معمولاً دچار سردرد, تهوع و استفراغمی شود.
فرکانس
• آسم ورزشی در 15-12% از افراد جامعه وجود دارد.
• در 90% از افراد مبتلا به آسم, آسم ورزشی وجود خواهد داشت.
• چنانچه افراد مبتلا به آسم را کنار بگذاریم باز هم 10-3% از افراد جامعه مبتلا به آسم ورزشی خواهند شد.
• بنظر می رسد بروز حملات آسم حین ورزش در زمستان و نیز ورزشهایی که در هوای سرد انجام می شوند ( اسکی- هاکی) بیشتر باشد.
• برخی مطالعات بروز 50-35% از حملات آسم را در هاکی و اسکیت روی یخ نشان می دهند.
آناتومی کاربردی
• در آسم مشکل در ناحیه پائین به کارهای صوتی حنجره در راههای هوایی است که این راهها بخاطر افزایش حساسیت به هوای سرد و غیر مرطوب دچار انقباض شده سبب بروز تنگی نفس و احتباس هوا در ریه خواهند شد.
بیومکانیک ورزشی
آسم ورزشی معمولاً ورزشکارانی که به ورزشهای هوازی می پردازند را تحت تاثیر قرار می دهد. در ورزشهای غیر هوازی بروز حملات آسم ورزشی ناشایع است, لذا احتمال می دهند که جریان مداوم هوا از طریق مجاری هوایی ( در ورزشهای هوازی ) که سبب کاهش حرارت و رطوبت این هوای استنشاقی می شود در افراد حساس سبب تحریک مجاری هوایی و انقباض آنها و بروز علائم می شود. بطور کلی هوای دمی در بینی گرم و مرطوب می شود حال آنکه در ورزشهای هوازی اغلب فرد از دهان نفس میگیرد و نیز سریعتر هم تنفس می کند که سبب می گردد دمای هوا کاهش و رطوبتش هم کم شود و این دو سبب تحریک مجاری هوایی می شوند.
در ورزشهایی که در محیط سرد انجام میگیرند ( اسکی, هاکی روی یخ, اسکیت روی یخ و ورز
ش در هوای سرد ) یا ورزشهایی که در محیط با رطوبت کم هوا انجام می شوند بیشتر احتمال بروز حملات آسم وجود دارد.
دیده شده در محیطهای گرم و مرطوب بروز حملات بسیار کاهش می یابد.
شرح حال:
• علائم زیر در حین یا بدنبال ورزش رخ داده است :
- درد یا سفتی قفسه سینه
- سرفه
- تنگی تنفس
- خس خس
- کاهش توانایی در انجام فعالیت مربوطه
- خستگی زودرس
- علائم گوارشی تهوع, استفراغ و .....
• فاکتورهای دخیل محیطی:
- هوای سرد محیط ورزش
- رطوبت کم محیط ورزش
- هوای آلوده در زمان ورزش
- عفونت همزمان تنفسی
• فاکتورهای دخیل ورزشی :
- ورزش هوازی
- زمان فعالیت بیش از 10 دقیقه
- انجام شدید حرکات ورزشی
- سطح آمادگی نامطلوب بری انجام ورزش مربوطه
- مصرف آسپرین, داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی .
معاینه
• پوست : توجه به علائمی مثل کهیر.
• چشم, گوش, بینی, سر و گلو: توجه به شواهد احتمالی عفونت و علائم بیماری های آلرژیک.
• حلق: قرمزی , تورم
• سینوسها : توجه به حساسیت احتمالی آنها در لمس
• ریه: سمع ریه برای شنیدن صداهای ریوی و طولانی شدن زمان بازدم.
قلب: بررسی ریتم و صداهای قلبی.
تصویربرداری
• بررسی های رادیولوژیک اغلب در جهت بررسی یک آسم معمولی کاربردی ندارد. اما برای بررسی و رد سایر علل که می توانند علائم مشابهی بدهند لازم است که انجام شوند.
• عکس ساده قفسه سینه ( CXR ) :
- برای بررسی علائم بیماری مزمن ریوی ( پرهوایی, فیبروز, لنفانوپاتی )
- برای بررسی نارسایی قلب و بیماری دریچه ای قلب (آدم ریوی و کلسیفیکاسیون عروقی و دریچه ای و بزرگی حفرات قلب)
- برای بررسی جسم خارجی در ریه.
• عکس جانبی گردن : بررسی راههای هوایی فوقانی از نظر انسداد یا جسم خارجی.
درمان
• ورزشکاری که دچار آسم می باشند باید به دقت بیماریشان کنترل گردد و قبل از پرداختن به ورزش باید با پزشک خود مشورت کنند.
• افرادی که اولین بار در حین ورزش دچار حمله آسم شده اند اولی
ن قدم توقف فعالیت و خارج شدن از محیط ورزش می باشد. در صورت ادامه علائم و یا افت فشار خون باید به مرکز پزشکی مراجعه شود.
چنانچه در فعالیتهای ورزشی باز هم تکرار حمله داشتیم درمان طبی و کنترل علائم لازم است و باید ورزش مربوطه محدود گردد.
ورزش و آسم ورزشی در صورت کنترل طبی و دوری از شرایط تشدید کننده آن مشکلی ایجاد نمی کند .
آسم ورزشي دردسر ورزشکاران حرفه اي
آسم انسداد متغير و برگشتپذير راههاي هوايي است که با التهاب و افزايش واکنش راههاي هوايي در مقابل محرکها همراه ميشود. يکي از چهرههاي باليني اين بيماري، آسم ايجاد شده بهدنبال فعاليت فيزيکي و ورزش ميباشد.
آسم ناشي از ورزش يکي از شايعترين مشکلات طبي در ورزشکاران است و بسياري از ورزشکاران حرفهاي موفق، مبتلا به آسم يا آسم ورزشي بودهاند و مطالعات نشان داده نسبت موفقيت آنها کمتر از افراد غيرمبتلا نميباشد. از طرف ديگر درصد قابل توجهي از ورزشکاران بدون هيچگونه سابقهاي از بيماري آسم، در حين فعاليت ورزشي دچار علائم تنفسي شبيه به بيماران آسمي ميگردند. از آنجا که اين اختلال منحصر به مبتلايان آسم نيست و در قسمتي از افراد طبيعي هم مشاهده ميگردد، بسياري از پزشکان استفاده از واژة برونکواسپاسم ناشي از ورزش را مناسبتر ميدانند.
بهطور کلي از لحاظ باليني در 90-50% بيماران مبتلا به آسم، آسم ورزشي ديده ميشود. ازطرف ديگر 10 تا 20 درصد بيماراني که آسم ورزشي ثابت شده داشتهاند، هيچگونه سابقهاي از بيماري آسم نميدهند. اين شيوع درجمعيت عادي کمتر از افراد ورزشکار ميباشد. شيوع آسم ورزشي در ساير بيماريهاي آلرژيک بيش از جمعيت عادي ميباشد. عوامل مؤثر در بروز اين بيماري کنترل ت معلق و آلايندههاي هوا (از جمله SO2، NO2 و ازون) ميباشد. همچنين عوامل روحي مانند خستگي، بيشتمريني (Overtraining) و استرسهاي هيجاني نيز زمينهساز بروز بيماري ميشود. از فاکتورهاي دخيل ديگر نوع ورزش، شدت و مدت ورزش ميباشد. ورزشهاي هوازي مستمر و طولاني که نيازمند تنفس عميق و سريع هستند، مانند دو و ميداني، اسکي صحرانوردي و دوچرخهسواري جزو ورزشهاي ايجادکننده برونکواسپاسم ميباشند و فعاليتهاي بيهوازي متناوب کمتر باعث ايجاد حملات ميگردند. همچنين هر چه شدت و مدت ورزش بيشتر باشد،
برونکواسپاسم حاصله نيز وخيمتر خواهد بود.
علائم و سير باليني
سرفه شايعترين علامت مبتلايان است. خسخس سينه، تنفس کوتاه و منقطع، درد و احساس ناراحتي قفسه سينه به هنگام ورزش يا پس از آن و نيز عملکرد ضعي
فتر نسبت به زمان تمرين از ساير علائم شايع بيماري هستند که با گذشت 8-6 دقيقه از شروع ورزش و گاهي پس از توقف آن ايجاد ميشوند. از علائم ناشايع آسم ناشي از ورزش، تهوع، درد پهلو، سردرد، ضعف عمومي، احساس ناآماده بودن، فقدان انرژي (به ويژه در کودکان)، خستگي زودرس و سينه صاف کردنهاي مکرر، کرامپهاي شکمي، درد يا ناراحتي قفسة سينه، کرامپ عضلاني به دنبال ورزش يا احساس عدم آمادگي ميباشد. کودکان خردسال ممکن است از درد معده شاکي باشند يا از شرکت در بازي شديد امتناع نمايند.
چگونه تشخيص دهيم ؟
درهر فردي که به دنبال ورزش و فعاليت دچار خسخس سينه، تنگي نفس و يا سرفه ميشود، بايد به فکر آسم ناشي از ورزش بود. اما در مواقعي که فرد داراي تظاهرات مبهم ميباشد، تشخيص قطعي بيماري، با انجام تست عملکرد تنفسي (اسپيرومتري) قبل و بعد از يک فعاليت ورزشي انجام ميشود.
چگونه پيشگيري کنيم ؟
پيشگيري از آسم ناشي از ورزش شامل دوبخش غيردارويي و دارويي ميباشد.
پيشگيري غيردارويي
1) اجتناب از انجام ورزش، در صورت وجود نشانهها قبل از شروع فعاليت ورزشي
2) انتخاب ورزش مناسب با کمترين احتمال ظهور حملات آسم.
3) اصلاح برنامة ورزشي (تغيير در نوع، شدت و مدت ورزش)
4) گرم کردن به ميزان کافي و القاء دوره مقاومت چند دقيقه قبل از شروع فعاليت ورزشي
5) سعي به تنفس با بيني
6) پرهيز از فعاليت ورزشي در شرايط جوي نامتعادل (مانند هواي کمتر از10 درجة سانتيگراد و با رطوبت کم) و در هنگام آلودگي هوا و وجود مواد محرک وآلرژن
7) پرهيز از فعاليت ورزشي در زمان ابتلا به عفونتهاي تنفسي و کنترل مشکلات همر
اه نظير رينيت آلرژيک
8) پرهيز از موادغذايي خاص (ميگو، کرفس، بادام زميني، سفيدة تخممرغ، بادام، موز و...)
9) استفاده از تجهيزات ورزشي مناسب (مانند ماسک مخصوص)
ب) پيشگيري دارويي
پيشگيري دارويي با استفاده از داروهاي استنشاقي پيش از انجام فعاليت ورزشي صورت مه باقيمانده تا شروع ورزش از داروهاي طويلالاثر و يا سريعالاثر استفاده ميشود. اين داروها هم در درمان و هم جهت پيشگيري مؤثر هستند. از مزاياي اين داروها استفاده استنشاقي آنها است و استفادة خوراکي از آنها در فعاليتهاي حرفهاي ممنوع است.
داروهاي سريعالاثر و کوتاهاثر مانند سالبوتامول را ميتوان 15 دقيقه قبل از شروع فعاليت ورزشي استفاده نمود و در صورت بروز علائم نيز قابل استفاده ميباشند. اين داروها براي فعاليتهاي ورزشي به مدت حدود دو ساعت اثر پيشگيرانه دارند، دسته ديگر داروها، داروهاي سريعالاثر و طويلالاثر مانند سالمترول هستند. مدت اثر اين دارو 12-10 ساعت ميباشد. بنابراين در کساني که زمان شروع فعاليت ورزشي آنان قابلپيشبيني نميباشد و يا فعاليت ورزشي مداوم به مدت چند ساعت دارند، توصيه ميشود. اين داروها در کودکاني که در فعاليتهاي روزانه خصوصاً در مدرسه فعاليت بدني مداوم و نسبتاً طولاني دارند و همچنين ورزشکاران شرکتکننده در ورزشهاي استقامتي، کانديداهاي خوبي براي دريافت اين دارو ميباشند. داروهاي ديراثر و طويلالاثر مانند فورمترول بيشتر در ورزشکاران آسمي و کودکان مبتلا به آسم کاربرد داشته و باعث
بهبود کيفيت زندگي و فعاليتهاي ورزشي فرد ميشود.
از داروهاي مؤثر ديگر در پيشگيري از EIA کرومولين سديم و ندوکروميل (Nedocromil) ميباشند که به صورت استنشاقي مصرف ميشوند. اين داروها بيشتر در افرادي توصيه ميگردند که درحالت عادي علامتي از بيماري آسم ندارند.
در صورت رعايت اصول پيشگيري دارويي وغيردارويي و استفاده از ورزش مناسب، مو
فقيت پيشگيري از آسم حين ورزش 90% ميباشد. در صورت عدم موفقيت دراين زمينه، بايد دوز داروي مصرفي تعديل شده و يا تشخيص آسم مجدداً مورد ارزيابي قرار گيرد
چه ورزشهايي توصيه ميشوند؟
بعضي از ورزشها خطر بالاتري براي ايجاد علائم بيماري ايجاد مينمايند و بر اين مبنا ورزشها به دو دسته تقسيم ميشوند:
الف) ورزشهاي آسموژنيک: اين ورزشها شامل دوي استقامت، دوچرخهسواري، ب
سکتبال، فوتبال آمريکايي، راگبي، هاکي روي يخ، اسکيت روي يخ و اسکي ميباشند.
ب) ورزشهايي که با خطر کمتر بروز آسم همراه هستند شامل شنا، شيرجه، دوي سرعت، بوکس، کاراته، تنيس، هندبال، راکت بال، ژيمناستيک، گلف، فوتبال، بيسبال، کشتي و واترپلو ميباشند.
ورزشهاي آبي عموماً کمتر آسموژنيک هستند که شايد علت آن استنشاق هواي مرطوب باشد که باعث تحريک کمتر مجاري هوايي فرد مستعد ميشود. با اينحال کلر استخرها ممکن است به شکل يک محرک شيميايي براي ايجاد برونکواسپاسم در افراد حساس عمل کند، هر چند که ميزان کلرين استخر در محدودة استاندارد بيخطر براي شناي تفريحي باشد.
ورزش و کنترل آسم
کاهش فعاليت فيزيکي در بيماران آسمي (خصوصاً کودکان) شاخص مهم در پيشبيني سير وخامت بيماري ميباشد. از طرف ديگر غلبه بر علائم آسم حين ورزش يک ضرورت براي موفقيت در درمان آسم ميباشد. به عبارت ديگر اگر بخواهيم ميزان موفقيت درکنترل حملات آسم را بالا ببريم، بايد بتوانيم نظر بيمار را براي شرکت وي در فعاليتهاي ورزشي ترغيب نماييم. ورزش هم از طريق ايجاد هماهنگي بين سيستم قلبي عروقي و سيستم حرکتي و هم از طريق رفع اختلالات رواني و ايجاد حس اعتماد به نفس در بيمار باعث کنترل و کاهش حملات آسم خواهد شد. در ضمن فرد بيمار با کسب تجربه موفق در کنترل علائم حين ورزش، نسبت به کنترل بيماري آسم خود نيز اميدوارتر خواهد شد. هر چه شدت بيماري آسم بيشتر باشد، تأثير ورزش در کنترل آن زيادتر خواهد بود و در بيماران با آسم خفيف تأثير فعاليت ورزشي در کنترل بيماري در حد افراد سالم ميباشد.
آسم و ورزش
آسم بيماري مجاري هوايي است كه با افزايش قابليت واكنش درخت ناي – نايژه اي در مقابل تعدادي از محركها مشخص مي شود. آسم از نظر فيزيولوژيك با تنگ شدن وسيع مجاري هوايي ظاهر مي شود كه ممكن است خود به خود يا در اثر درمان بهبود پيدا نمايد و از نظر باليني
با حملات ناگهاني تنگي نفس و سرفه تظاهر مي كند.
معمولا اغلب حملات كوتاه مدت هستند و از چند دقيقه تا چند ساعت دوام دارند.
محركهاي آغاز كننده حملات آسمي:
محرك هاي مختلفي باعث آغاز حمله آسمي مي شوند. برخي از مهمترين اين علائم عبارت است از:
1ـ حساسيت به برخي از موارد كه معمولا در هوا وجود دارند كه غالبا فصلي است و بيشتر در كودكان و افراد بالغ جوان ديده مي شود.
2ـ داروها مانند آسپرين
3ـ محيط و آلودگي هوا
4ـ هيجانات
5ـ مشاغلي كه در تماس با تعداد زيادي از تركيبات شيميايي باشد.
6 ـ عفونت ها ـ عفونت ها تنفسي كه شايع ترين محرك بروز و تشديد كننده حملات آسمي مي باشند.
آسم ورزشي:
لازم به ذكر است كه بعضاََ حمله هاي آسمي در اثر تمرين، خستگي، اضطراب و هيجان بوجود مي آيد كه آسم ناشي از ورزش نام دارد. تمرينات آمادگي جسماني كه براي بهبود شرايط بدني انجام مي گيرد براي افرادي كه بر اثر فعاليت هاي ورزشي به حملات آسمي دچار مي شوند مفيد است. در تمرينات بايد مراقب بود تا به قلب و شش ها، فشار زيادي وارد نشود. به افرادي كه تحمل فشار را دارند ورزش هايي چون تيراندازي با كمان، تنيس روي ميز، تمرينات با وزنه كه باعث تقويت عضلات قفسه سينه شده و به جريان تنفس كمك مي كند با مشورت پزشك متخصص توصيه مي شود.
ورزش براي بيماران آسمي:
همه جلسات تمرين بايد با دوره گرم كردن شروع شود و تا جايي كه فرد عرق خفيفي كند ادامه يابد كه مي تواند با قدم زدن شروع شده و به دو آهسته ختم شود. سپس حركات كششي براي گروه هاي مختلف عضلات به كار رود. فعاليت بايد با شدت كم شروع شده و به تدريج شدت دويدن آهسته، دويدن معمولي، دوچرخه سواري و بازي هاي مختلف ورزشي. نياز است تا در هر جلس
ه، تمرين به مدت 15 تا 60 دقيقه به طول انجامد در افرادي كه از نظر آمادگي جسماني در سطح پايين تري قرار دارند تمرين به مدت 15 دقيقه توصيه مي شود ولي در موارد پيشرفته تر بهتر است حداقل فعاليت 30 دقيقه باشد. مطالعات نشان داده است كه انجام تمرين سه تا پنج جلسه در هفته كافي است.