بخشی از مقاله
چکیده:
این پژوهش به منظور بررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش پریشانی و بهبود عملکرد جنسی در زنان مبتلا به آسم انجام شد.از کلیه ی زنان متأهل ، با سواد، دارای سنی کمتر از 46 سال و ساکن شهر کرمان که مبتلا به آسم بوده و در سالهای 1390و 1391 به یکی از مراکز درمانی این شهر مراجعه کرده اند ،دعوت به عمل آمد تا در 10 جلسه آموزش شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن اگاهی،تمرینات مراقبه و آموزش یوگا شرکت کنند.نمونه گیری ابتدایی به صورت هدفمند بود ازبین 126 نفر بیمار،52 نفر داوطلب واجد شرایط بودند که به صورت تصادفی از 30 نفر دعوت به عمل آمد.این30نفر ،با میانگین سنی تقریباًیکسان،در دوگروه آزمایش و کنترل ، به تعداد مساوی قرار گرفتند . قبل و بعد از جلسات پرسشنامه های عملکرد جنسی زنان FSFI وپرسشنامه پریشانی K10 در اختیارشان قرار گرفت .
جهت بررسی صحت فرضیات پژوهش ، داده های جمع آوری شده با استفاده از تحلیل کوواریانس ، مورد پردازش و تحلیل قرار گرفت . جهت ارزیابی کیفی جلسات ، در پایان جلسه دهم ، سه پرسشنامه کیفی ، مبتنی بر قضاوت شخصی شرکت کنندگان در اختیارشان قرار گرفت و توسط آنان تکمیل شد .نتایج پژوهش نشان دادگر چه نمرات پیش آزمون شرکت کنندگان در دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت چندانی نداشت ، در پس آزمون در هر دو متغیر اصلی - عملکرد جنسی زنان و کاهش پریشانی - تفاوت معنا داری مشاهده شد که حاکی از اثر بخشی جلسات آموزش ذهن آگاهی ، بر بهبود عملکرد جنسی و کاهش پریشانی است .
بررسی کیفی پژوهش ، نشان از اجرای اثر بخش جلسات به قضاوت شرکت کنندگان دارد . با توجه به یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ، در بهبود عملکرد جنسی و کاهش پریشانی ، در زنان مبتلا به آسم مؤثر بوده است.
مقدمه :
آسم کلمه ای یونانی و بیانگر حالتی است که وجه مشخصه آن بروز مکرر حملات تنگی نفس همراه با خس خس ، سرفه و احساس خفقان است که همگی ناشی از انقباضات تشنجی و تناوب نایژه ها بوده و علت عمده آن حساسیت به ماده حساسیت زای ویژه ای است
آسم بیماری شایع تنفسی است که با التهاب مزمن ، تنگی مجاری هوایی تحتانی ، واکنش بیش از حد مجاری هوایی به محرکهای مختلف مشخص می شود
آسم یکی از شایع ترین بیماریهای جهان است که شیوع و بروز چشمگیری دارد . طبق بررسی های انجام شده 5% جمعیت جهان به این بیماری مبتلا هستند
یک دیدگاه بسیار رایج در مورد آسم به این صورت مطرح شده است که آسم یک بیماری متشکل از سه بعد جسمانی ، روانی و اجتماعی است
یافته های عینی فراوانی وجود دارد که نشان می دهد عوامل روانشناختی با آمادگی ابتلا به آسم تداخل نموده و باعث تشدید یا بهبود فرایند بیماری آسم می شود
پژوهشگران اظهار داشتند که احتمالاً تعامل بسیار زیادی میان مؤلفه های روانی و پزشکی در بیماران مبتلا به آسم وجود دارد .این مطلب می تواند تفاوت در میزان مرگ و میر بیماران را توضیح دهد . از جمله مهمترین عوامل ابتلای به این بیماری می توان به عوامل ژنتیکی ، آلرژن ها ، عفونت ها و عوامل روانشناختی اشاره کرد
خاطر نشان می شود افراد مبتلا به آسم در مقایسه با افراد دیگر آمادگی بیشتری به اختلالات روانی از جمله پریشانی نشان می دهند . همچنین در پژوهشی که بمنظور بررسی سلامت عمومی بیماران مبتلا به آسم صورت گرفته است نتایج نشان می دهد که این بیماران مشکلات واضحی ×را در ریز مقیاسهای سلامت عمومی دارا هستند
بیماری آسم ، در سالهای اخیر به علت وجود عوامل تنفس زای متعدد رو به افزایش نهاده و علی رغم پیشرفت علم در پاتوفیزیولوژی و تهیه داروهای جدید همچنان به صورت مشکل در جهان پزشکی مطرح است . مفهوم ذهن آگاهی بیش از دو هزار سال قدمت دارد .
پایه های این مفهوم را می توان در کهن ترین متون بودایی ردیابی کرد 5 - فالکسترون ،2010 - .ذهن آگاهی به عنوان یک مداخله روانشناسی در میان روانشناسان که کار هدایت تحقیقات بالینی و آماده کردن سرویسهای بالینی در جمعیت های پزشکی را به عهده دارند از اهمیت ویژه ای برخوردار است. همچنین ذهن آگاهی شامل یک آگاهی پذیرا و عاری از قضاوت از وقایع جاری است
ریان و براون ،. - 2003 ذهن آگاهی یعنی در لحظه بودن با هر آنچه ممکن است ، بدون قضاوت و بدون اظهار نظر درباره آنچه اتفاق می افتد ، یعنی تجربه واقعیت محض بدون توضیح
اساس ذهن آگاهی از تمرین های مراقبه ای بودائیسم گرفته شده است .هم چنین تمرین های مراقبه و ذهن آگاهی به افزایش توانایی خود آگاهی و پذیرش خود در بیماران منجر می شود 1 - .پست و وید، - 2009 معتقدند که اثر بخشی درمانهای مبتنی بر ذهن آگاهی به دلیل دخالت دادن باورهای معنوی یا مذهبی مراجعان در فرایند درمان است .
ذهن آگاهی ، مشاهده محرکهای درونی و بیرونی همانگونه که اتفاق می افتد بدون قضاوت و پیش داوری است که به فرد اجازه می دهد در زمان حال ، حوادث را کمتر از آن میزان که ناراحت کننده اند، دریافت کند . وقتی اشخاص نسبت به زمان حال آگاه می شوند دیگر توجه خود را روی گذشته یا ×آینده معطوف نمی کنند
ذهن آگاهی بر اساس آموزش یک سری تکالیف به صورت هوشیار و خود آگاه است . هر تمرین به طور هدفمند و آگاهانه می تواند ظرفیت و توانایی نظام پردازش اطلاعات را افزایش می دهد . شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی ، نوید تازه ای در تبیین رویکرد درمان شناختی- رفتاری است . آموزش ذهن آگاهی مستلزم یادگیری فراشناختی و راهبردهای رفتاری جدیدبرای متمرکز شدن روی توجه ، جلوگیری از نشخوارهای فکری و گرایش به پاسخ های نگران کننده است .
گیلاک - 2009 - در مطالعه خود با عنوان رابطه ذهن آگاهی با پنج عامل بزرگ شخصیت نشان داد که ذهن آگاهی با پنج عامل ×بزرگ شخصیت به ویژه رنجوری رابطه معنادار دارد .
در سالهای اخیر از مراقبه های ذهن آگاهی به عنوان مؤلفه مهمی در ترکیب مداخلات مختلف برای ناتوانی ها و پریشانی ها استفاده گردیده است . سلیه عنوان می کند که معمولاً بین دو نوع استرس تفاوت قابل ملاحظه ای وجود دارد و نباید چنین تصور کنیم که استرس همیشه منفی است . همانطور که استرس بد یا ناخوشایند وجود دارد استرس خوب و خوشایند هم وجود دارد . اگر توجه کنیم خواهیم دید که سلیه هر نوع تقاضای سازگاری از ارگانیسم را استرس آور می داند
ما در واقع با 3 نوع استرس روبرو هستیم : اوسترس - استرس خوب - ، نوسترس - استرس خنثی - و دیسترس - پریشانی - . سومین نوع استرس دیسترس یا حالت پریشانی است . دیسترس دو گونه است : استرس حاد و استرس مزمن .پریشانی عبارت است از طیف گسترده ای از حالات خلق و خو و از جمله خشم ، تنفر ،تمسخر، تحقیر ،احساس گناه ، ترس ،وحشت و افسردگی
همچنین ویژگیهایی چون ناامیدی ، درماندگی ، انزواگرایی ، پائین بودن عزت نفس و مأیوس بودن اغلب تحت عنوان پریشانی وجودی نامیده می شود .این پریشانی ناشی از تضعیف روحیه ، در بیمارانی که دچار بیماریهای مزمن و لاعلاج بودند و خانواده های آن ها دیده می شود
انجام پژوهشهایی که زمینه را برای استرس و پریشانی و افزایش پذیرش و حتی پیشگیری ، درمان و یا کاهش عوارض جسمانی و روانی بیماری ها فراهم می آورد یک ضرورت برای بیماران و جامعه به شمار می رود .
