بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله اشعه رادیو اکتیو با قدرت نفوذ متفاوت و منابع ایجاد رادیواکتیویته شامل منابع طبیعـی و منـابع مصـنوعی مـورد بررسی قرار میگیرند. در مورد منابع مصنوعی از سلاحهای هستهای و صنایع هستهای و اثراتی که صنایع هستهای و به طور کلی مواد رادیواکتیو رها شده از این صنایع در آلودگی آبها، اکوسیستم آبی و زنجیره غذایی انسان دارند، بحث میشـود. تـأثیر عمده سوخت های فسیلی بر محیط زیست زمین، مشکلی است فزاینده که جامعه جهانی را به سوی دستیابی به سوخت های بهتر و یا سوخت پاک سوق داده است. در مورد سوخت هسته ای با دو نظریه متضاد روبه رو هسـتیم. گروهـی بـا پیامـدهای زیانبار ناشی از انفجار نیروگاه هسته ای چرنوبیل در روسیه، گسترش تولید سوخت هسته ای را برای جهان مناسب نمی دانند. اما گروهی دیگر تا دستیابی به انرژی خورشیدی در آن سطح که تأمین کننده نیاز جهان باشد و همچنین دیگر سوخت هـای پاک که فعلا مراحل آزمایشگاهی را می گذرانند، سوخت هسته ای را برای کاهش آلودگی محیط زیست، یـک انتخـاب برتـر می دانند. مقاله حاضر در بررسی دودیدگاه اخیر به رشته تحریر درآمده است.
کلمات کلیدی: مواد رادیواکتیو، صنایع هسته ای، محیط زیست، چرنوبیل
مقدمه
تمدن کنونی و استانداردهای زندگی ما به منبع انرژی وابسته است. بدون انرژی گرم شدن خانه ها، آشپزی و مسافرت های راه دور و ارتباطات امکان پذیر نیست و کارخانه ها بدون آن از کار می افتند. یک قرن پیش انرژی جوامع کاملا از ذغالسنگ و منابع سنتی مانند چوب، بقایای محصولات کشاورزی و فضله حیوانات تهیه می شد. این منابع هنوز هم در کشورهای در حال رشد منابع عمده انرژی هستند. چوب و فضله حیوانی تقریبا انرژی معادل یک بیلیون تن نفت را در سال فراهم می سازند و این 1/6 برابر انرژیی است که در جهان به وسیله نیروگاه های هسته ای و برابر با انرژیی است که در اروپا و آمریکا از ذغال سنگ تهیه می شود. درجواب این سئوال که آیا به انرژی هسته ای نیاز داریم باید به این واقعیت توجه کنیم که جهان به انرژی بیشتری، علی رغم مقدار انرژیی که امروزه مصرف می شود نیاز دارد. مشکلات محیط زیست در اثر تولید انرژی و مصرف آن و نیز آلودگی محلی و منطقه ای و گرم شدن کره زمین را نیز باید در نظر گرفت. با افزایش مصرف انرژی، نگرانی درباره گرم شدن زمین و افزایش تقاضای جهان سوم به انرژی افزایش می یابد. بنابراین به این نتیجه می
1
رسیم که انرژی هسته ای نه تنها قابل اطمینان و ایمن است و آسیب کمتری به محیط زیست وارد می کند بلکه ارزان تر نیز تمام می شود. طبق بررسی های انجام شده از طرف سازمان ملل در صد سال آینده دمای کره زمین چند درجه افزایش یافته و سطح دریا 50-100 سانتی متر بالا خواهد آمد و بنابراین باید شاهد تغییرات آب و هوایی فاحش باشیم. بیشتر آسیب محیطی ناشی از تولید دی اکسید کربن حاصل از سوخت های سنگواره ای است. درحالی که ناخالصی سوخت های سنگواره ای ایجاد باران اسیدی می کند و بر جنگل ها و رودخانه ها و دریاها اثر می گذارد. بنابراین لازم است که تعداد نیروگاه های با سوخت سنگواره ای کاهش یابد. باد و انرژی خورشیدی 15 دهم درصد انرژی جهان را در سال 2000 تولید کرده اند و این نوع انرژی تولیدی نسبتا گران بوده و پنج بار خطرناک تر از انرژی هسته ای به علت مرگ و میر و دیگر سانحه های ضمن تولید آنها است. [1]
اثرات بیولوژیکی
بدیهی است که نگرانی اصلی از رادیونوکلوئیدها آلودگی زنجیره غذایی مربوط به انسان است. تعداد کمی از رادیونوکلوئیدها از اهمیت ویژهای برخوردارند و آنهایی هستند که در زنجیره غذایی و اثرات زیستی دخالت دارند یا ایزوتوپهای مواد غذایی ضروری هستند و یا رفتار شیمیایی مشابه مواد غذایی ضروری از خود نشان میدهند. بعضی از رادیونوکلوئیدها به مانند اورانیوم و پلوتونیوم به علت اینکه ممکن است همراه گردوغبار مورد استنشاق قرار گرفته و در ریهها تجمع نمایند، نگران کننده هستند.
رادیونوکلوئیدها در غلظت زیاد مسمومیت حاد ایجاد میکنند. حساسیت تشعشعی یک بافت مستقماًی با فعالیت تقسیم سلولهای آن متناسب است. (اینکه فعالانه در حال تقسیم هستند یا نه) و آسیب کروموزومی علت مرگ سلولی است، بنابراین کار اعضای مختلف بدن در زمانهای مختلف پس از تماس با اشعه یا با میزانهای متفاوت تماس با اشعه متوقف میشود. بعد از اینکه تمام بدن به میــــــزان 2-5 گری در معرض اشعه X قرار گرفت، به عنوان مثال، در مدت دو روز نقص در لنفوسیتها مشاهده میشود، در حالی که کاهش در اریتروسیتها به مدت 3-2 هفته دیرتر اتفاق میافتد. در پستانداران به میزان 6 تا 10 گری منجر به نقص در بافتهایی میشود که سلولهای خونی را تولید میکنند، 10 تا 50 گری باعث اختلالات رودهای مانند اسهال و استفراغ و بیشتر از 50 گری باعث ایجاد سندرم اعصاب مرکزی نظیر لرزش، تشنج و بیحالی میشود. این اثرات احتمال دارد فقط در حوادث انرژی هستهای یا جنگ اتفاق بیفتد. نگرانی اصلی در مورد تماس با سطوحی از اشعه است که منجر به اثرات مزمن جسمی (اثر بر سلولهای بدن) و یا ژنتیکی (اثر بر سلولهای جنسی)، میگردد. اثرات جسمی اثراتی هستند که منجر به انواع مختلف سرطان می گردد. اثرات ژنتیکی ، اثرات و ناهنجاریهایی هستند که در نتیجه پرتوافکنی اندامهای تناسلی والدین، در نسل بعدی ایجاد میگردد. به دلیل اینکه چنین شرایطی به طور طبیعی مدت مدیدی پس از تماس با اشعه ظاهر میشوند، مربوط کردن آنها به یک حادثه در تماس با اشعه مشخص، بسیار مشکل است.
ارگانیسمهای آبزی که در زیر محل تخلیه ایستگاههای تولید نیروی هستهای با مؤسسات تحقیقاتی زندگی میکنند، بیشتر در معرض اثرات مزمن طولانی مدت اشعه قرار دارند.
