بخشی از مقاله
چکیده
پسماندهاي رادیواکتیویته ي طبیعی تحت عنواننٌرم شناخته می شوند..منبع این مواد اکثرا ایزونوپ هاي اورانیوم ،تریتیم ،رادون وسایر می باشد.کنترل این پسماندها به علت پرتودهی وآلودگی هاي زیست محیطی بسیارحائز اهمیت است .این پسماندها اغلب درلجن ،رسوب وآب یافت می شود که براي دفع اولیه که معمولا قبل از دفع نهایی ،صورت می گیرد نیازمند مکانی سازگار یا ساختار شیمیایی وگونه ي عملکرد این پسماندها می باشد به گونه اي که تهدیدي براي سلامت بشر محسوب نشوند . این مواد در صنعت نفت وگاز معمولا هنگام تولید وفرآورش ،همراه تولیدات به سطح زمین منتقل می شوند که پس از دفع اولیه معمولا دفع دائمی آنها به صورت شیوههاي متداول شامل : -1تخلیه در دریا -2لندفیل -3تزریق با شکاف هیدرولیکی -4دفع در مغارهاي نمکی صورت می گیرد.طی حل شدن گنبدهاي نمکی -که از بالا آمدگی سنگ نمک ایجاد می گردد –مغارهاي نمکی ایجاد می شوند که این مغارها به علت هدایتگرماییبالا وتخلخل پاییننمکوعوامل متعدد دیگر ازدیدگاهدفنزبالهبسیاربااهمیت و نوین است.دفع در این مغارها به کمک پمپ آب شور یا دوغاب انجام می گیرد تا بدین طریق پسماندها وارد مغار شده و سیال از فضاي آنولوس خارج گردد.این شیوه معایبی نیز همچون امکان خروج مواد آلوده، نفوذ مواد از خارج ویا ریزش سقف غار در بردارد. بدلیل وجود گنبدهاي نمکی بسیار در کشور ومقرون به صرفه ونوین بودن ،دفع در مغارها بسیار سودمند بوده وامید است امکان این نوع دفع فراهم گردد.
واژه هاي کلیدي: نرم،مغارهاي نمکی
-1 مقدمه
مواد رادیواکتیو طبیعی با پرتوزاییهاي مختلف در پوسته زمین موجودند و توسط واکنشهاي پیوند طی استحصال نفت وگاز شدت رادیواکتیویته آنها افزایش مییابد. این تغییر در موادنٌرم 1 - قلقش - اغلب به عنوان تینٌرم ج2قلقشغ1ضشناخته شده است. لجن، گل حفاري و رسوب لولهها میتواند مثالهایی از موادي که میتوانند شامل موادي با سطح بالایی ازنٌرم باشند.A 3بغتخمین زده است که سالیانه 25000تن رسوبات آلوده بهنٌرم و 225000 تن لجنهاي آلوده به نٌرم توسط صنعت نفت تولید میشوند A - بغ. - 1993 واکنشهاي پیوند همراه با افزایش سطحنٌرم که تحت کنترل نیستند، میتوانند محیط زیست را آلوده کنند و تهدیدي براي سلامتی بشر باشند. این خطرات میتوانند با اتخاذ کنترلهایی جهت شناسایی مکانهایی که مواد رادیواکتیو موجودندفو توسط کنترل تجهیزات آلوده بهنٌرمو پسماند کاهش یابند ، تا کارگران محافظت شوند. بذم
-2 منشاء ایجاد طبیعی مواد رادیواکتیوي - Norm -
این مواد بطور معمول درغلظت کم درسنگها تشکیل شده اند:
از واپاشی این عناصر رادیواکتیویته بی ثبات وناپایدار،دیگر اتم هاي رادیونوکلئیدي - پروتون،نوترون،الکترون - تحت شرایط خاص - فشار بالا،دما،تندي واسیدي بودن و...... - که درسطح محیط قابل تحرك هستند ومی توانند باتولیدات گاز ونفت از مخزن به سطح جابه جا شوند ،بدست می آیند. میزان تجمعنُرمبطور اساسی می تواند به تشکیلات زمین شناسی ،گردش وکارایی فاکتورهاي دیگر وابسته باشد.
-3 تشکیل پسماندهاینٌرم
گاهی اوقات تولید نفت و گاز و عملیات فرآورش منجر به انباشت سطح بالایی از موادنٌرم در پسماندها میشود. منبع اکثر مواد پرتوزا ایزوتوپهاي اورانیوم238 و تریتیم 232 طبیعی موجود در سازندهاي زیرسطحی که نفت و گاز تولید کردهاند، میباشد. در میان پسماندهاينٌرم رادون 226 از اورانیوم 238 و رادون 228 از تریتیم 232 درسري فروپاشی مهمتر هستند.ح دیگر رادیونوکلوئیدهاي مهم شامل رادیونوکلوئیدهاي که از سري رادون 226 و رادون 228 تشکیل شده اند می باشد. به ترتیب پسماندها که شامل لجن،رسوب و آب تولیدي میباشدبا محتوي رادیم بالاتر آلوده شدهاند. ریختن یا رهاسازي عمدي این زبالهها درون زمین میتواند منجر به آلودگی خاك به موادنٌرم شود که باید رادیم آن دفع شود،به علت اینکه رادیم کمی انحلالپذیر است، میتواند همراه مایعات سازند حرکت کند و به آبهاي سطحی انتقال داده شود. رادیم حل شده درون محلول آب تولیدي باقی مانده یا به صورت رسوب و یا لجن تهنشین میشود. شرایطی که انحلالپذیري و تهنشینی رادیم را تغییر میدهد شامل شیمی آب - میزان شوري اولیه - دما و فشار میباشد.
رسوب و لجن آلوده بهنٌرم، وقتی که رادیم حل شده درون آنها با دیگر عناصر قلیایی زمین همانند باریم، استرانسیم، یا کلسیم ته نشین شود میتواند ایجاد شود. در مورد رسوب، ابتدا رادیم با باریمتهنشین میشود، و تشکیل رسوبات سخت میدهد و نهایتا سولفات غیرقابل انحلال رسوب میدهد. رسوبات معمولا در اطراف لولهها، فیلترها، تجهیزات سرچاهی تزریق و دیگر تجهیزات جابجاکننده آب تشکیل میشوند، همچنین میتوانند به عنوان پوشش روي ذرات شن تولیدي تشکیل شوند. در مورد لجن رادیم میتواند در شکلهاي مختلف وجود داشته باشد. لجن میتواند به همراه سیلیکاتها و کربناتها تشکیل شده تهنشین شود، یا درون تکهاي از رسوب باریم سولفات که درون لجن ترکیب شدهاند، وجود داشته باشد. لجنهاي آلوده بهنٌرم میتوانند در اطراف لولهها، جداکنندهها،گرمکنندهها،تانکهاي ذخیره و تولیدکنندههاي آب انباشته شوند.علاوه بر مشخصات رادیواکتیویته آنها، پسماندهاینٌرم ویژگیهاي شیمیایی و فیزیکی بارزتري نٌواز جحقشض1دارند. تومایسکو و همکاران اظهار داشتند که یک نمونهنٌو - حقش - جهت دفن درون مغار، شامل انباشتی از هیدروکربنهاي سنگین، پارافین، جامدات معدنی و امولسیون سنگین است.
-4 کنترل پسماندهاي آلوده به NORM
قبل از مدیریت کارآمد و موثر پسماندهاي عطپغ ضروریست منشا تولیداین پسماندها شناسایی گردد،براي این منظور نیاز به ارزیابی فرآیندهایی که عامل آلودگی شناخته شده اند داریم. روش هاي کنترل پسماندها عبارتند از:
-1 ذخیره سازي پسماندها
-2 به حداقل رساندن پسماند در منبع
-3 کاهش حجم پسماندها
-4 دفع دائمی پسماندها
دفع پسماندهاينٌرم بایستی مطابق با قوانین دفع پسماندهاي پرتوزا صورت پذیرد. در موارد بسیاري ممکن است قبل از دفع نهایی، این پسماندها به طورموقتی انبارشوند.محفظههاي ذخیره پسماندهاينٌرم بایدویژگیهاي زیر را داشته باشند:
-1 بایستی در شرایطی مناسب و بدون هیچ آثار و نشانههاي خوردگی درونی یابیرونی باشد و از موادي با عمر طولانی ساخته شود تا در زمان انبار پسماندها را محصور کند.
-2 جهت جلوگیري از مخدوش شدن و یا آسیب دیدن محفظهها باید از موادي ساخته شوند که با پسماندها واکنش ندهد وبا آنها سازگار باشد.
-3 باید دربرابر تابش هاي فرابنفش مقاوم و پایدار باشند.
-4 درطول مدت انبار محصور و مهروموم شده باشد و همچنین قابلیت باز شدن جهت اضافه کردن و یا جابه جایی پسماندها را داشته باشد.
