بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق اثر کیفیت حسابرسی بر بازده سهام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شد. برای سنجش کیفیت حسابرسی از سه معیار اندازه حسابرس، دوره تصدی حسابرس و اظهارنظر حسابرسی استفاده شد. بدین منظور نمونهای متشکل از ٍْ شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی سالهای ٌََُ تا ًٌَُ جمعآوری شد. همچنین برای آزمون فرضیهها از آزمون رگرسیون لجستیک استفاده شد. همانگونه که پیشبینی میشد یافتههای پژوهش، شواهدی فراهم کردند که نشان میدهد رابطه مثبت و معنیداری بین اندازه حسابرس با بازده سهام وجود دارد. همچنین نتایج نشان دادند که بین اظهارنظر حسابرسی تعدیلشده و بازده سهام رابطه منفی و معنیداری وجود دارد. نتایج تأیید کردند که بین دوره تصدی حسابرس و بازده سهام ارتباط مثبت و معنیدار وجود دارد.
واژههای کلیدی: کیفیت حسابرسی، اظهارنظر حسابرسی، اندازه موسسه حسابرسی، دور تصدی حسابرس، بازده سهام
1
ٌ- مقدمه
وجود اطلاعات مالی شفاف و قابلاتکا که محصول یک سیستم گزارشگری جامع و مناسب می باشد، از ارکان اصلی ارزیابی وضعیت و عملکرد یک شرکت و تصمیم گیری در مورد مبادله اوراق بهادار منتشره از سوی آن بحساب می آید . در جوامع حرفه ای امروز، از دید استفاده کنند گان، اطلاعاتی قابل اتکا تلقی می شوند که یک سازمان مستقل بر فرآیند گزارشگری شرکت ها و مرکز ثقل این فرآیند، یعنی صورت های مالی نظارت نماید . نمونهای از این گونه سازمان های مستقل، موسسات حسابرسی می باشند که عمدتا در واحدهای تجاری ، ساختار کنترل داخلی واحد گزارشگر و محصول نهایی این سیستم کنترل داخلی، یعنی صورت های مالی را مورد بررسی و نظارت قرار می دهند. بدیهی است با توجه به جایگاه و نقش موسسات حسابرسی در تصمیمات استفاده کنندگان، استقلال واقعی حسابرس و کیفیت کار موسسات حسابرسی که به عنوان عوامل کلیدی در تهیه گزارشهای حسابرسی قلمداد می شوند، در سرلوحه توجه آنان قرار گرفته است(یگانه و جعفری، ًٌَُ).
بدین جهت اثر کیفیت کار حسابرسی(اعم از اظهار نظر، تعداد بندهای مشروطی، اندازه حسابرس، دوره تصدی حسابرس در آن شرکت و ...) بر قیمت و بازده مورد انتظار سهام امری بدیهی مینماید. در این تحقیق سعی شده است تا به بررسی اثر معیارهای کیفیت حسابرسی، بعنوان یکی از عوامل مهم و تاثیرگزار در انتخاب سرمایهگذاران و تصمیمات تصمیم گیرندگان، بر بازده مورد انتظار سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شود.
ٍ- مبانی نظری و پیشینه تحقیق
ٍ-ٌ - کیفیت حسابرسی
دی آنجلو (ٌٌَُ ) تعریف متداولی از کیفیت حسابرسی تحت عنوان ارزیابی بازار ارائه نموده است. ارزیابی بازار در واقع عبارت است از: احتمال اینکه حسابرس هم تحریفات با اهمیت در صورتهای مالی و یا سیستم صاحبکار را کشف کند و هم تحریف با اهمیت کشف شده را گزارش کند. احتمال این که حسابرس موارد تحریفات با اهمیت را کشف کند، به شایستگی حسابرس و احتمال این که حسابرس موارد تحریفات با اهمیت کشف شده را گزارش کند، به استقلال حسابرس ارتباط پیدا میکند.
مهمترین شاخص کمی اندازه گیری کیفیت حسابرس، اندازه حسابرس است که این دو با هم رابطه مستقیم دارند، به طوری که هر چه اندازه حسابرس بزرگتر باشد، کیفیت حسابرسی هم بالاتر خواهد بود .در این پژوهش منظور از اندازه حسابرس، حسن شهرت حسابرس (نام تجاری) است. در نتیجه حسن شهرت حسابرس، اعتبار اطلاعات صورتهای مالی افزایش یافته و لذا کیفیت حسابرسی بالاتر خواهد بود. یکی از شاخصهای کمی اندازه گیری کیفیت حسابرسی، میزان مراقبت حرفهای حسابرس و توانایی نظارت آن یعنی دوره تصدی حسابرس است .هر چه دوره تصدی حسابرس بیشتر باشد، شناخت او از صاحبکار و تخصص او در آن صنعت خاص بالاتر رفته و موجب افزایش کیفیت حسابرسی خواهد شد (مایرز و همکاران، ًًٍَ). در این پژوهش اندازه حسابرس و دوره تصدی حسابرس به ترتیب به عنوان شاخصهای کیفیت حسابرس و کیفیت حسابرسی در نظر گرفته شده است.
دلیل استفاده از این دو متغیر در این پژوهش، تفکیک کیفیت حسابرس از کیفیت حسابرسی است. اظهار نظر حسابرس مستقل بعنوان نتیجه کار حسابرسی، از جمله عوامل موثر در تصمیمات سرمایهگذاران و اعتباردهندگان صورتهای مالی حسابرسی شده می باشد. تجربه نشان داده است که بازار، واکنش آنی و مقتضی به گزارش حسابرس و اظهارنظر حسابرسی میدهد. همچنین بانکها، موسسات مالی و اعتباردهندگان توجه ویژه ای به نوع اظهار نظر حسابرس در مورد صورتهای مالی شرکتهای متقاضی تامین مالی دارند. لذا نوع گزارش حسابرسی بعنوان معیاری دیگر برای سنجش کیفیت حسابرسی مورد بررسی قرار گرفت.
ٍ-ٍ- پیشینه داخلی پژوهش
در ایران پژوهشهای محدودی در این زمینه انجام شده است که به چند مورد از آنها که در ارتباط با کیفیت حسابرسی است اشاره میگردد.
2
علوی طبری، خلیفه سلطان و شهبندیان (ٌَََ) به بررسی کیفیت حسابرسی وپیش بینی سود پرداختند .در کل نتایج پژوهش آنها نشان می دهد، کیفیت حسابرسی که بر اساس اندازه مؤسسات حسابرسی و تخصص صنعتی حسابرس مشخص میشود، با پیشبینی سود رابطه دارد .شواهد موجود بیانگر آنست که شرکتهایی که توسط حسابرسان متخصص در صنعت حسابرسی شوند، صحت پیشبینی سود بالاتر و انحراف پیش بینی سود کمتر برخوردارند .همچنین اندازه مؤسسه حسابرسی با انحراف پیش بینی سود رابطه معکوس دارد.
نونهال و همکاران ( ٌََُ) به بررسی رابطه بین کیفیت حسابرس وقابلیت اتکای اقلام تعهدی پرداختند . استنتایج این پژوهش نشان میدهند، شرکتهای حسابرسی شده توسط حسابرس با کیفیت بالاتر در مقایسه با شرکتهای حسابرسی شده توسط حسابرس با کیفیت پایینتر، دارای ضریب پایداری اقلام تعهدی بیشتری بوده و درنتیجه قابلیت اتکای اقلام تعهدی بالایی دارند.
رحیمیان و همکاران (ًٌَُ ) به بررسی نقش سهامداران نهادی در کیفیت حسابرسی صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته اند .در این مطالعه از سه معیار اندازه مؤسسه حسابرسی، تخصص حسابرسی در صنعت و نوع گزارش حسابرسی بهعنوان شاخص کیفیت حسابرسی استفاده شده است .یافته های این مطالعه نشان می دهد که شرکت های دارای سطوح بالاتر از مالکیت نهادی، از کیفیت حسابرسی بالاتری برخوردار هستند؛ این در حالی است که تمرکز مالکیت نهادی موجب کاهش در کیفیت حسابرسی میگردد .
ثقفی و معتمدی فاضل (ًٌَُ)، رابطه میان کیفیت حسابرسی و کارایی سرمایهگذاری در شرکت های با امکانات سرمایهگذاری بیشتر را بررسی کردند .نتایج یافته های آنان نشان می دهد اگر شرکت ها با امکانات سرمایهگذاری بیشتر از حسابرسان با کیفیت بیشتر استفاده کنند، سطح بالاتری از کارایی سرمایهگذاری را تجربه خواهند کرد.
نمازی و همکاران (ًٌَُ ) در تحقیق خود نشان دادند رابطه مثبت اما، ضعیفی بین معیارهای اندازه حسابرس (حسن شهرت حسابرس ) و دوره تصدی حسابرس و مدیریت سود وجود دارد، اما این رابطه از لحاظ آماری معنادار نیست. از سوی دیگر، نتایج یافته های اعتمادی و همکاران (ٌَََ) نشان می دهد، حسابرسان متخصص صنعت(دوره تصدی بیشتر حسابرس در شرکت و صنعت) ، حسابرسی باکیفیت تری به صاحبکاران خود ارائه میکنند .
ٍ-َ- پیشینه خارجی پژوهش
کاپلی و داکت (ٌَُُ) رابطه میان دوره تصدی حسابرس و کیفیت خدمات حسابرسی را بررسی کردند .نتایج تحقیق آ نها نشان می دهد که با افزایش دوره ارتباط حسابرس و صاحبکار کیفیت حسابرسی افزایش می یابد .اما دوره ارتباط بسیار طولانی باعث کاهش کیفیت حسابرسی می شود .محققان چرخش دوره ای را برای افزایش کیفیت خدمات حسابرسی پیشنهاد می کنند.
دی فوند و همکاران (ًًًٍ) معتقدند شرکت هایی که توسط حسابرسان مستقل تر و بزرگ تری حسابرسی می شوند، اطلاعات معتبرتر و با کیفیت تری افشا م یکنند که سبب کاهش عدم تقارن اطلاعاتی می شود .همچنین آنان بیان می کنند کاهش عدم تقارن اطلاعاتی سبب کاهش سطح ریسک در محیط اطلاعاتی شرکت می شود.
