بخشی از مقاله
جو یکی از قدیمیترین غلات است که در مناطق معتدله دنیا کشت میشود و از نظر تولید رتبه چهارم را در جهان به خود اختصاص داده
است سفیدك پودري یکی از مهمترین بیماريهاي خسارتزا در تولید جو میباشد. بنابرین آگاهی از وجود ژنهاي مقاومت در بین ارقام
و گونههاي اهلی جو و همچنین موثر بودن این ژنها در برابر جمعیتهاي قارچ موجود بسیار با اهمیت است. یکی از ژن هاي درگیر در واکنش مقاومت در جو ژن کیتیناز است که از جمله گروه ژن هاي واکنش دفاعی می باشد و معمولا پس از حمله بیمارگر سطح بیان آن توسط سلولهاي گیاهی افزایش می یابد. به منظور مطالعه الگوي بیان ژن کیتیناز از واکنش زنجیره اي پلیمراز استفاده شد. پس از آلودگی با بیماري سفیدك پودري در مرحله گیاهچه اي، نمونه برداري در زمان هاي مختلف 0-10) روز) انجام شد وصورتاستخراج RNA کل
گرفت. پس از سنتز cDNA، تغییرات میزان بیان ژن مذکور اندازه گیري شد. با توجه به نتایج به دست آمده میزان بیان ژن کیتیناز در رقم
مقاوم از تیمار شش ساعت پس از آلودگی تا 12 ساعت پس از آلودگی به طور قابل توجهی افزایش یافت. اگر چه در تیمار 10 روز مقداري کاهش نشان داد ولی به طور کلی نسبت به لاینهاي حساس میزان بیان ژن افزایش یافت به طوریکه در تیمار 12 ساعت میزان بیان آن 11/18 برابر نسبت به شاهد افزایش داشت. در لاین هاي حساس ابتدا میزان بیان ژن کاهش یافت سپس تظاهر تاخیري را نشان داد که موجب شد میسیلیوم قارچ فرصت گسترش بیشتري را در سلولهاي مزوفیل پیدا کند.
کلمات کلیدي: جو، سفیدك پودري، کیتیناز، بیان ژن، Real-time PCR
مقدمه
جو یکی از قدیمیترین غلات است که در مناطق معتدله دنیا کشت میشود و رتبه چهارم را در جهـان بـه خـود اختصـاص داده اسـت .(2) سـفیدك
پودري ( powdery mildew )، یکی از بیماريهاي مهم برگی جو در جهان، بهخصوص در چین و سایر مناطق سردتر در آسیا، شمال اروپا،
و شرق آمریکا میباشد. قارچ عامل بیماري سفیدك پودري جو با نام علمـی Blumeria graminis f.sp. Hordei یـک بیـوتروف اجبـاري
است که قادر است تمام قسمتهاي هوایی گیاه میزبان را آلوده سازد. در نتیجه اثر منفی روي فعالیت فتوسنتزي گیاه دارد. کـاهش عملکـرد میتواند به بالاي 40 درصد برسد کاهش عملکرد مرتبط با کاهش اندازه دانه و تعداد در واحد سطح میباشد .(3) یکی از راه هاي مبارزه با ایـن عوامـل بیماریزا استفاده از ژنهاي مقاومت میباشد که از نظر اثرات اقتصادي و زیست محیطی بسیار کارآمدتر از روشهاي دیگر مثل مبارزه شیمیایی میباشـد.
مقاومت به بیماري در گیاهان شامل شناسایی حمله پاتوژن است که به وسیله فعالسازي پاسخ دفاعی دنبال میشود. تغییر در بیان ژن اولیـه بـراي فعـال شدن مکانیسمهاي دفاعی مهم هستند و تغییرات رونویسی در چندین اثرات متقابل سازگار و ناسازگار گیاه- پاتوژن گزارش شدهانـد .(1) یکـی از ژن
هاي درگیر در واکنش مقاومت در جو ژن کیتیناز است که از جمله گروه ژنهاي واکنش دفاعی می باشد و معمولا پس از حملـه بیمـارگر
سطح بیان آن توسط سلولهاي گیاهی افزایش مییابد. تعدادي از ژنهاي کیتینیاز متعلق به گونـه هـاي مختلـف Streptomyces ماننـد: S. S. griseus ,(4 )coelicolor و .(4) S. olivaceoviridis جداسازي و ویژگی هاي آن ها تعیین شـده انـد. کیتینازهـا یـک گـروه اصـلی از گلیکوزیل هیدرولازها می باشند که قادرند اتصال (بتا 1 به (4 را در کیتین هیدرولیز کـرده و آنرا بـه ترکیبـات الیگوسـاکاریدي محلـول و
١
