بخشی از مقاله
مقدمه
بر اساس گزارش ماه مارس انجمن ناشران امریکا، فروش کتاب الکترونیک در فصل اول سال 2012از فروش کتاب جلد گالینگور بیشتر بود و این نخستین بار است که این برتری نمایان میشود. طبق آمار، درآمد حاصل از فروش کتاب الکترونیک بزرگساالن )کتاب کودکان عنوان نشده است( 282/3میلیون دالر و کتاب جلد گالینگور در مدت مشابه 229/6 میلیون دالر بوده است.
در این گزارش آمده است: «در فصل نخست 2012، درآمد خالص حاصل از کتاب الکترونیک بیش از کتاب جلد گالینگور بود که این نشان از جابهجایی موقعیت این دو نوع کتاب از فصل اول 2011تاکنون است. در حالی که گسترش کتاب دیجیتال همچنان در حال رشد است، دانلود کتابهای صوتی نیز نسبت به سال گذشته شتاب یافته است، چنانکه برخی کارشناسان گفتهاند این شتاب به محبوبیت و خرید گوشیهای هوشمند گره خورده است).Scocco, 2012(»
آمارها حاکی از آن است که دانلود کتاب صوتی حتی بیشتر از کتاب الکترونیک رشد داشته است؛ چنانکه با درآمد 25 میلیون دالریاش به رشد بیش از 32/7 درصدی نسبت به مدت مشابه در سـال گذشته رسیده است .)Indvik, 2012( بر اساس گزارش انجمن ناشران امریکا، در فصل اول 2012، فروش کتاب الکترونیک بزرگسـاالن رشـد 28/4درصدی را در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته شاهد بود. فروش کتاب الکترونیک جوانان و کودکان حتی از این هم بهتر بود و با 64/3 میلیون دالر درآمد شاهد رشد 233درصدی بود. البته در این میان، فروش کتاب جلد گالینگور هم رشد 2/7 درصدی داشت که رشد مالیمی محسوب میشود .)Indvik, 2012(
در آيندهاي نزديك، كتابهاي الكترونيكي به شكلی جديد به بازار كتاب عرضه خواهند شد؛ همانطور كه آمازون با كتابخوان خود، كيندل، معيارهاي الزم را در اين زمينه به نمايش گذاشته است.
102
تابستان1391 شماره ششم
Archive of SID
تأثیر محتوا و فرمت در موفقیت كتاب الكترونيك
فـصلنــا مه تحلیــــــلی پـــژوهشی کــتـاب مهر
در پايان سال 2010، آمازون گزارش داد كه يك ميليون نسخه از كتابهاي سهگانة استيگ لوارشن1، با عنوان هزاره2، از طريق فروشگاه كيندل به فروش رسیده است. در صورتي كه بازارهايي براي كتابهاي الكترونيك قانوني به وجود آيد و ناشران بتوانند از طريق توسعه سود كسب كنند، همة توليدكنندگان بايد به روند ديجيتالي شـدن كتاب به عنوان يك فرصت جديد براي پركردن اوقات فراغت تمامي گروههاي هدف بنگرند. كسب سود از كتاب الكترونيك چندان ساده نيست، اما ناشران، توليدكنندگان ابزارها، و فروشگا هايه آنالين بايد باهم همكاري و روي نيازهاي مشتريان تمركز کنند The Fuـ( .)ture of eBooks, 2012 گرچه انتظار نمیرود با گذشت زمان کتاب الکترونیک به طور کامل جایگزین کتاب چاپی شود، روند رو به رشد انتشار و فروش کتاب الکترونیک بازار جدیدی ایجاد کرده که با توسعه و پیشرفت فرمتها و ابزارهای جدید مطالعة کتاب الکترونیک این بازار نیز روزبهروز
گسترده خواهد شد. با این حال، توسعة این بازار جدید بدین معنی نیست که همة موضوعات و ژانرهای مختلف کتاب با هر محتوایی قابلیت فروش به صورت الکترونیک را دارند. محتوای کتاب الکترونیک، فرمت مناسب ارائة آن، و نیز وسیلة مناسب برای مطالعه باید به دقت بررسی شود تا هزینههای اضافی به بار نیاید. هدف اين مقاله بررسي موضوعات مناسب براي تبديل به نسخة الكترونيك و نيز فرمتها
جدول :1 مقایسة میزان فروش کتاب چاپی و الکترونیک در سه ماهة اول سال 2011 و )Boog, 2012( 2012
کتاب داستان و غیرداستان بزرگساالن
2012 )میلیون دالر( 2011 )میلیون دالر( درصد تغییر
کتاب جلد گالینگور بزرگساالن 229/6 223/5 +2/7
کتاب جلد کاغذی بزرگساالن 299/8 335 -10/5
دانلود کتاب صوتی 25 18/8 + 32/7
کتاب الکترونیک 282/3 220/4 + 28/1
مجموع 864/2 821/2 + 5/2
103
تابستان1391 شماره ششم
Archive of SID
تأثیر محتوا و فرمت در موفقیت كتاب الكترونيك
فـصلنــا مه تحلیــــــلی پـــژوهشی کــتـاب مهر
و ابزارهاي مناسب مطالعة كتاب الكترونيك است. به اين منظور، با یک نظرسنجي آنالين به بررسي محتواي مورد عالقة افراد براي مطالعه به شكل الكترونيك، انتظارات مخاطبان از قابليتهاي ابزار مطالعه، و فرمتهاي مختلف كتاب الكترونيك پرداختهايم. جمعيت آماري اين نظرسنجي حدود 500 نفر از كاربران اينترنت بودند كه در نهايت 132 نفر با تكميل فرم آنالين نظرسنجي در آن شركت كردند. نظرسنجي صورتگرفته فقط به بررسي سه عنصر محتوا، فرمت، و ابزار مطالعة كتاب الكترونيك و اولویت آن بین مخاطبان پرداخته است و از آنجايي كه در جامعة آماري محدود و به شكل آنالين انجام شده، صرفاً ميتواند اولويتهاي مخاطبان كتاب الكترونيك را مشخص كند. الزم به ذكر است كه برای شركتكنندگان در نظرسنجي محدودیتی در انتخاب تعداد گزينهها وجود نداشت.
محتوایمناسببرایکتابالکترونیک
در دنیای امروز، بسـیاری از ناشـرانِکتاب سودای ورود به بازار کتاب الکترونیک را دارند، اما باید بدانند که هر نوع محتوا و موضوعی قابلیت تبدیل به کتاب الکترونیک را ندارد. آمارها نشان می‌دهد که باالترین میزان فروش کتاب الکترونیک به ژانر داستان و رمان اختصاص دارد. اما برخی معتقدند که فقط کتابهایی با موضوع علمی و تخصصی توانایی تبدیل به فرمت الکترونیک را دارند. نشر و ارائة محتوا با ابزارهاي الكترونيك فقط به موضوعات علمي محدود نيست. ادبيات عمومي، داستان و رمان، موضوعات تخيلي، و نيز محتواي عاشـقانه را نیز میتوان با اسـتفاده از اين ابزارها ارائه کرد؛ مثالً، اينگونه نشر براي انتشار و توزيع كتابهاي نويسندگان نوپا و تازهكار، كه تضميني براي فروش محتواي توليديِ چاپيِ آنها نيست، مناسب است، زيرا هزينه توليد و انتشار و نيز تكثير آن با هزينههاي گونههاي سنتيتر انتشار قابل مقايسه است )همسخني با مخاطباني جهانشمولتر، 1391، ص .)6
درک جی کانیون3، نویسـندة کتابهای علمیـتخیلی، در سـال 2011، گزارشی از ژانرهای
104
تابستان1391 شماره ششم
Archive of SID
تأثیر محتوا و فرمت در موفقیت كتاب الكترونيك
فـصلنــا مه تحلیــــــلی پـــژوهشی کــتـاب مهر
پرفروش کتاب الکترونیک منتشـر کرد. طبق این گـزارش، درصد فروش کتابهای الکترونیک به صورت زیر اسـت: اما کارشناسـان نشر کتاب دربارة آیندة نشـر الکترونیک پیشبینی کردهاند که كتابهاي خاصي مانند آشـپزي و راهنماي سـفر، به صورت اپليكيشن و كتاب الكترونيك، به
نمودار :1 درصد فروش ژانرهای مختلف کتاب الکترونیک )2011 ,Canyon(
زندگینامه
تجاری
دوستیابی
معاصر
اسرار آمیز
فانتزی شهری
تاریخی
غیرداستانی
جنایی ماوراءالطبیعه
ترسناک
کمدی
بزرگساالن
علمی تخیلی
تریلر
فانتزی
معمایی
105
تابستان1391 شماره ششم
Archive of SID
تأثیر محتوا و فرمت در موفقیت كتاب الكترونيك
فـصلنــا مه تحلیــــــلی پـــژوهشی کــتـاب مهر
همراه ويژگيهاي تعاملي همچون بهروزرساني آنالين و اشتراك، بیشتر ارائه شوند. پيشبيني ديگر اين اسـت كه تقاضا براي انواع خاصي از كتابهاي چاپي به قوت خود باقي بماند؛ مانند كتابهاي مذهبـيـ كتاب مقدس و قـرآنـ كتابهای كودك، كتابهایی بـراي هدیه، و كتابهاي خاص
.)The Future of EBooks, 2012(
محقق برای دستیابی به تخمینی از وضعیت موجود در مخاطب ایرانی، نظرسنجی آنالینی را انجام
نمودار :2 مقايسة عالقهمندي افراد به موضوعات مختلف كتاب الكترونيك
قانون و حقوق کودک
متون تخصصی
کتابهای عامهپسند
قرآن و ادعیه
تاریخ
رمان داستان کوتاه
شعر
کتاب آموزشی
106
تابستان1391 شماره ششم
Archive of SID
تأثیر محتوا و فرمت در موفقیت كتاب الكترونيك
فـصلنــا مه تحلیــــــلی پـــژوهشی کــتـاب مهر
داد. بدین صورت که فرم نظرسنجی آماده و برای کارشناسان رسانه فرستاده شد. این نظرسنجی برای حدود 1000نفر از کارشناسان رسانه فرستاده شد که 132 نفر از آنها به سؤاالت پاسخ دادند.
نتايج این نظرسنجي هم نشان ميدهد كه افراد بيش از همه ترجيح ميدهند كتابهاي تخصصي، داستان كوتاه، و كتابهاي آموزشي را به صورت الكترونيك مطالعه كنند. برای شرکتکنندگان در اين نظرسنجی، این امکان فراهم بود که از ميان گزينههاي موجود چند گزينه را انتخاب نمايند. بنابراين مجموع درصد گزينهها بيش از 100درصد شد. نتایج به دست آمده در اين نظرسنجي، طبق پيشبيني كارشناسـان، حاکی از آن اسـت که تمايل كمتري براي مطالعة كتاب كودك و قرآن به صورت الكترونيك وجود دارد.
انجمن ناشـران امريكا گزارش داده اسـت كه افراد در چه موقعيتي ترجيح ميدهند از كدام شكل كتاب )چاپي يا الكترونيك( استفاده كنند. طبق بررسي آنها، اغلب افراد در موقعيتهايي مانند خواندن كتاب براي كودك و توانايي به اشتراك گذاشتن كتاب با ديگران ترجيح ميدهند از كتاب چاپي اسـتفاده كنند. در مقابل، براي دريافت سـريع كتاب، مطالعه در هنگام مسافرت و جابهجايي، و براي داشـتن حق انتخاب گسـترده در ميان كتابها اسـتفاده از كتاب الكترونيك را ميپسـندند
